Hans Van Temsche : il y a dix ans, tien jaar geleden ... Mon article/mijn artikel de/uit 2007

(version en français, voir plus bas)

Hans Van Temsche: het uur van de wraak of tijd voor bezinning?



Hij wou op zijn graf: 'Killed in Action'. Hij speelt nog altijd killergames in zijn cel. Hij wou na de operatie van zijn schotwonde het journaal zien, omdat hij wou weten 'hoeveel slachtoffers hij nu precies gemaakt had en wat zijn actie onder het publiek had teweeggebracht'. Veel meer is er niet nodig om de jongeman te typeren, die als een eenmans-zelfmoordcommando een parel van een kind van twee en haar zwarte oppas vermoordde en een Turkse vrouw dodelijk verwondde.


The American way

Zijn daad lijkt een kopie van het soort gruwel dat de VS nu en dan doet opschrikken. Zoals het verhaal van Charles Carl Roberts, die op 2 oktober 2006, net als Hans Van Temsche (HVT), eerst een brief schreef waarin hij zijn zelfmoord aankondigde, dan in een school vijf schoolmeisjes van zes tot dertien jaar afmaakte met een schot in het hoofd, vijf andere kinderen voor het leven verminkte, en daarna zelfmoord pleegde. Het vonnis van de 'gevoelloze, koude moordenaar' HVT staat nu al zo goed als vast, al was het alleen maar om 'een voorbeeld te stellen' en om de geschokte publieke opinie gerust te stellen dat dit soort Dutroux’s, nooit meer op vrije voeten zal komen.

Een paar uitspraken van de familie van Oulematou Niangadou hebben mij getroffen. De schoonbroer zei : 'mijn kinderen zijn nog altijd bang op straat, elke nacht hebben ze nachtmerries, ze willen niet slapen zonder licht op hun kamer'. En het nichtje van Oulematou in Terzake: 'ik maak elke dag racisme mee, het zijn misschien geen racisten, maar ze houden niet van vreemdelingen'. En nog: 'mijn tante onderhield mijn familie in Mali, nu valt dit allemaal weg'.

Ik vrees dat dit proces en het vonnis deze problemen niet zal wegnemen. Als de daad van Van Temsche alles in zich heeft van het soort ‘Amerikaans waanzinnig geweld’, dan moet onze eerste bekommernis zijn om niet verder af te glijden in het moeras van dergelijke waanzin. Belangrijker dan deze zaak te verbinden aan de politiek van het Vlaams Belang, lijkt mij de discussie over de Amerikanisering van de samenleving. Om te beginnen moeten we ervoor zorgen dat wij dit soort misdaden niet op een ‘Amerikaanse manier’ behandelen.



Rouw wordt niet verkort door zware straffen


Men stelt het voor alsof een strenge straf voor de dader een antwoord zou bieden op het leed van de families. Vraag maar aan de familie van de slachtoffers van Dutroux of hun leven vandaag minder verwoest is en of het opsluiten van Dutroux het gemis van hun kind heeft verzacht. Natuurlijk niet. Er is geen verband tussen rouw en straf, en hoe meer de twee verweven zijn hoe slechter en hoe moeilijker. Dit betekent niet dat een misdaad niet moet worden bestraft. Maar de enige belangrijke vraag hierbij is: in welke mate slagen wij erin om van HVT een persoon te maken, die wil proberen het leed van de slachtoffers te verzachten en het onherstelbare te herstellen.

Laten we ermee ophouden HVT voor te stellen als een 'sul', een 'valse koorknaap', 'iemand die (laf) ineenkrimpt in zijn bank'… zoals in sommige persartikels gebeurt. Men kan het niet maken om over een jonge beklaagde die 'sorry' zegt, die zegt dat hij 'verafschuwt hoe hij toen dacht', te stellen dat hij een hypocriet is en 'iemand voor wie spijt te laat komt'. Een echte racist of nazi zou die woorden nooit over zijn lippen krijgen. In welke mate kunnen wij oplossingen formuleren, waardoor HVT nog iets van zijn leven kan maken door zich te engageren voor onschuldige kleuters als Luna, voor de familie van Niangadou hier en in Mali, voor die van Kongul Koç, voor de migrantengemeenschap hier ?

Ook als men meent dat de voorbeeldige straf voor HVT mogelijke nieuwe daders moet afschrikken, zit men er naast. De keiharde repressieve aanpak van de misdaad in de VS heeft op geen enkele manier dat soort daden verminderd. In een rapport van 4 september 2007 meldt de federale politie van de VS, het FBI, dat in 2006 het aantal geweldmisdrijven (moorden, verkrachtingen, diefstallen met geweld...) opnieuw is toegenomen, in het bijzonder in de middelgrote steden en de meeste grote agglomeraties. In New York waren in 2006 14% van de gearresteerde individuen voor moord minder dan 18 jaar oud. Het dubbele van de drie voorgaande jaren ! (Le Monde, 28 september 2007). En dat met gevangenissen die meer dan 2 miljoen gevangenen tellen, waaronder ook 2.200 jongeren die een levenslange gevangenisstraf kregen, 'without parole', dit wil zeggen zonder de kans om nog ooit vrij te komen, voor een misdrijf dat ze pleegden voor ze 18 jaar oud waren.

Dit proces heeft maar zin als het debat geopend wordt over geweld en racisme in de maatschappij. HVT moet niet als een geïsoleerd monster worden behandeld en zijn schuld moet niet worden teruggebracht naar ‘zijn individuele verantwoordelijkheid’. Jongeren zijn niet alleen acteurs, ze zijn ook en vooral een beïnvloedbaar product van de maatschappelijke omgeving waarin ze groot worden. Laten we niet zozeer beklemtonen dat het hier om het ‘allereerste Belgische assisenproces gaat met racisme als achtergrond’, maar wél dat er in onze landen een toenemend klimaat groeit van gewelddadige racistische agressie. Ik noem twee racistische moorden in België die me nog klaar voor de geest staan: op 7 mei 2002 werden een Marokkaanse vader en moeder in Schaarbeek omgebracht door een ontgoochelde aanhanger van het Franse Front National en op 26 november 2002 werd Mohamed Achrak, een 27-jarige islamleraar van Borgerhout, vermoord door zijn racistische, gestoorde buurman. Over de grens is het nog erger. Zo meldde het Institute for Race Relations (IRR) dat er in Groot-Brittannië van 1993 tot 2006 '68 dodingen plaatsvonden, die racistisch gemotiveerd waren. Of een gemiddelde van 5 racistische moorden per jaar'! (IRR, 27 April 2006).

Wij leven in een wereld die meer en meer doordrongen is van geweld, met op de achtergrond de onverschilligheid en de machteloosheid . Bekijken we enkele kille cijfers, die ons nauwelijks nog beroeren. Sinds het begin van dit jaar zijn er 1.096 clandestiene immigranten om het leven gekomen bij een poging om de Europese Unie binnen te geraken. Sinds het begin van de oorlog tegen Irak kwamen er tijdens het eerste jaar van de invasie, 20 Irakese burgers per dag om. In 2007 is dit cijfer opgelopen tot 74 burgerdoden per dag!

De echte oorlog vindt zijn afspiegeling in de geweldcultuur van films, muziekclips en videogames. Laten we ermee ophouden verontwaardigd te doen over het feit dat HVT killergames speelt in zijn cel, als die ter beschikking staan van alle jongeren in de gevangenis, en als tienduizenden andere jongeren buiten de gevangenis net hetzelfde doen als HVT. Wil het te korte leven van Luna en Oulematou een zin krijgen, willen de wonden van Kogul kunnen helen, dan moeten alle maatschappelijke acteurs gemobiliseerd worden om radicaal van koers te veranderen. Op het vlak van de Eigen-Volk-Eerst-ideologie, het anti-Arabische en anti-islamitische racisme en de moordende asielpolitiek, die vandaag belichaamd wordt door bijna de hele politieke klasse. Wie dit te hoog gegrepen vindt, moet ook de verontwaardiging over de ‘jonge, kille doder Hans Van Temsche’ maar achterwege laten.



Gepubliceerd in De Morgen 5 oktober 2007 en De Standaard 5 oktober 2007


L'heure de la vengeance ou le temps de la réflexion ?



Il avait souhaité pour épitaphe : "Killed in action." Il joue encore avec des killergames dans sa cellule. A peine sorti de son opération après sa randonnée meurtrière, il a voulu lire le journal parce qu'il voulait savoir "combien de victimes exactement il avait fait et ce que cela avait suscité comme réaction dans le public". Il n'en faut guère plus pour typer le jeune homme qui s'est transformé à lui seul en commando suicide pour abattre une petite merveille de deux ans et sa nounou, et blesser grièvement une femme turque (NdlR : lire nos pages Fait en début de journal sur le procès de Hans Van Themsche).

Son acte semble venir en droite ligne du genre de drames horribles qui secouent de temps à autre les Etats-Unis. Comme l'histoire de Charles Carl Roberts. Le 2 octobre 2006, tout comme Hans Van Themsche (HVT), il écrit une lettre dans laquelle il annonce son suicide et part abattre cinq écolières de 6 à 13 ans. Cinq autres seront handicapées à vie. Puis il se suicide. Le jugement de "l'assassin froid et insensible", HVT, était attendu, ne serait-ce que pour "donner un exemple". Il faut tranquilliser une opinion publique choquée, qui souhaite que cette sorte de Dutroux ne retrouve plus jamais la liberté. Les paroles de la famille de Oulematou Niangadou m'ont touché. Son beau-frère dit : "Mes enfants ont encore toujours peur en rue, ils font chaque nuit des cauchemars, ils ne veulent pas aller dormir sans lumière allumée dans leur chambre." Et la nièce d'Oulematou déclarait à l'émission Terzake, sur la VRT : "Je vis le racisme au quotidien, ce ne sont peut-être pas des racistes, mais ils n'aiment pas les étrangers." Ou encore : "Ma tante entretenait ma famille au Mali, maintenant ils n'ont plus rien."

Je crains que ce procès et son verdict ne résolvent pas ces problèmes. Si l'acte de HVT a tout de cette violence insensée à l'américaine, notre préoccupation majeure doit être de savoir comment ne pas nous enfoncer davantage dans le bourbier de cette folie. Certains estiment important de lier cette affaire à la politique du Vlaams Belang. Il me semble encore bien plus important de la lier à la discussion sur l'américanisation de notre société. Et pour commencer, de veiller à ne pas nous-mêmes traiter "à l'américaine" ce type de crimes.

Il est de bon ton de dire qu'une peine sévère offrirait une réponse à la souffrance des familles. Demandez aux familles des victimes de Dutroux si leur vie est moins dévastée aujourd'hui ou si la réclusion de Dutroux adoucit la perte de leur enfant. Non, évidemment. Il n'existe pas de lien entre le deuil et la punition; au contraire, plus ces deux choses sont liées, plus cela devient difficile et dur à vivre.

Cela n'implique nullement qu'un crime ne doit pas être puni. Mais la seule question que nous pouvons nous poser est celle-ci : dans quelle mesure pouvons-nous réussir à faire de HVT une personne qui s'efforcera d'adoucir la souffrance de ses victimes et de réparer l'irréparable. Cessons de le présenter comme un "pauvre type", "qui se racrapote lâchement sur son banc", comme le font certains articles de presse. Il n'est pas permis de dire d'un jeune inculpé qui dit "sorry", qui dit "être dégoûté de ce qu'il a fait", que c'est un hypocrite, dont "les regrets viennent trop tard".

Dans quelle mesure sommes-nous capables de formuler des solutions, afin qu'il consacre le reste de sa vie à s'engager pour des petits comme Luna, pour la famille de Niangadou ici et au Mali, pour celle de Songul Koç, pour la communauté issue de l'immigration ici ?

Si l'on pense qu'une peine exemplaire pour HVT effraiera de nouveaux criminels potentiels, on se trompe. La manière forte dans la répression du crime aux Etats-Unis n'a nullement provoqué une diminution de ce type de violence. Dans un rapport du 4 septembre 2007, la police fédérale des USA, le FBI, signale qu'en 2006, et cela pour la deuxième année consécutive, le nombre de crimes avec violence (assassinats, viols, vols avec violence...) a augmenté, en particulier dans les agglomérations moyennement grandes et grandes. A New York, en 2006, 14 pc des individus arrêtés pour meurtre avaient moins de 18 ans. Et cela, dans des prisons qui comptent plus de deux millions de prisonniers, dont 2200 jeunes qui purgent une peine de prison à vie, "without parole", c'est-à-dire sans la moindre chance d'être un jour libéré, pour un crime qu'ils ont commis avant d'avoir atteint l'âge de 18 ans.

Ce procès ne peut avoir de sens que si nous rouvrons le débat sur le racisme et la violence dans la société. HVT ne peut pas être traité comme un monstre isolé et sa faute ne peut pas être ramenée à sa "responsabilité individuelle". Les jeunes ne sont pas seulement les acteurs de leur vie, ils sont aussi et surtout encore un produit influençable par l'environnement social dans lequel ils grandissent. N'insistons pas trop sur le caractère exceptionnel du "premier procès d'assises en Belgique ayant un arrière-fond raciste", mais bien sur le climat de plus en plus raciste et violent qui s'amplifie dans nos pays. Deux meurtres racistes en Belgique me viennent à l'esprit : le 7 mai 2002, des parents marocains sont assassinés à Schaerbeek par un partisan déçu du Front national et le 26 novembre 2002, Mohamed Achrak, un professeur d'islam de Borgerhout, est abattu par son voisin, un homme à l'esprit dérangé et raciste. Au-delà de nos frontières, c'est encore plus grave. L'Institute for Race Relations (IRR) signale que de 1993 à 2006, 68 meurtres avec motivation raciste ont été commis en Grande-Bretagne. Soit une moyenne de cinq meurtres racistes par an ! Nous vivons dans un monde de plus en plus imprégné de violence, sur un fond d'indifférence, de passivité et d'impuissance pour ceux qui s'y opposent. Mettons quelques chiffres à plat, qui nous émeuvent encore si peu. Depuis le début de cette année, 1096 immigrants clandestins ont perdu la vie en tentant de rejoindre l'Union européenne. Depuis le début de la guerre en Irak, vingt citoyens irakiens mouraient chaque jour pendant la première année de l'invasion; ce nombre est passé à 74 morts de civils par jour en 2007 ! Cette guerre réelle trouve son prolongement dans la culture de la violence cinématographique, des clips musicaux ou des jeux vidéo. Cessons de feindre l'indignation sur le fait qu'HVT joue avec ces jeux vidéo dans sa cellule, puisqu'ils sont à la disposition de tous les jeunes en prison, et que des dizaines de milliers d'autres jeunes en dehors de la prison s'amusent exactement de la même façon.

Si nous pouvons donner un sens aux trop courtes vies de Luna et d'Oulematou, si nous voulons panser les plaies de Sogul, nous devons alors mobiliser tous les acteurs sociaux afin d'imposer un radical changement de course. Tant sur le plan idéologique du " mon peuple d'abord" , qu'à propos du racisme antimusulman ou de la politique d'asile meurtrière, que partage presque toute la classe politique. Que ceux qui estiment que c'est placer la barre trop haut cessent de s'indigner du crime du jeune tueur froid, HVT.

Publié dans La Libre Belgique 11 octobre 2007

Commentaires

Posts les plus consultés de ce blog

Nous étions au stade de foot...

« Changeons tout ! » : l’appel de la résistance palestinienne

La Tempête Al-Aqsa : Sur les tombes des martyrs, une ville nouvelle émerge