Marokkaanse gevangenen naar Marokko : de verbanning van het kwaad ?
Marokkaanse gevangenen naar Marokko : de verbanning van het kwaad ?
Luk Vervaet, gevangenisleraar.
Eind april 2011 kwam het bericht dat het Marokkaanse parlement het akkoord over de gevangenentransfert met België had geratificeerd. Hierdoor kan België, vanaf 1 mei, alle gedetineeerden van Marokkaanse nationaliteit, zonder hun instemming, terugsturen naar gevangenissen in 'thuisland' Marokko. Het werd zonder verrassing, op enkele moedige (en onmiddellijk verguisde) uitzonderingen na (Ligue des Droits de l'Homme, Ecolo, Observatoire International des Prisons...), door de Belgische politieke partijen en de publieke opinie op instemming onthaald. Het ging immers om de bekrachtiging door Marokko van iets dat al vier jaar op zich liet wachten. Het protocol was op 19 maart 2007 in Marokko afgesloten door PS minister Onkelinx en de Marokkaanse regering. Het voltallige Belgische parlement had het op 29 januari 2009 bij stemming goedgekeurd. 84 parlementairen van CDH, CD&V, PS, Spa, Open VLD, MR stemden toen voor. Opmerkelijk toch, als je bedenkt dat dit land op uiteenvallen staat, maar dat de kwestie van de 'vreemdelingen' met gemak voor een Belgische consensus kan zorgen. 12 parlementairen van Groen! en Ecolo stemden tegen. (Extreem-)rechts, 26 parlementairen, waaronder vandaag Vlaanderen's grootste, de NVA, onthield zich omdat het 'de maatregel niet verregaand genoeg vond'. Dat laatste lijkt intussen ook het standpunt van justitieminister De Clerck te zijn geworden.
60 gedetineerden...
De inkt van het akkoord was nog niet droog of De Clerck bekloeg zich er over dat het slechts over « enkele tientallen gedetineerden » ging. Daarmee gomde hij meteen enkele krantentitels weg die hadden laten uitschijnen dat het over « 1.100 Marokkaanse gedetineerden in België » zou gaan en die daarmee de valse hoop hadden gewekt dat we daar nu vanaf zouden zijn. Die meer dan 1000 gedetineerden bleken immers gewoon Belgen te zijn, met een (dubbele) nationaliteit, gehuwd met een Belgische enzovoort. Eigenlijk wist men dit al van tevoren. De 'moeder' van het akkoord, Laurette Onkelinx, had in 2007 al gezegd dat het maar over « een zestigtal gevangenen » zou gaan1. Om de overbevolking van de gevangenissen op te lossen, met een record aantal van 11.044 gevangenen voor goed 9000 plaatsen (cijfers februari 2011), kan dit tellen. En dus zei Declerck dat hij het hier niet bij zal laten en dat hij eraan denkt om de maatregel uit te breiden naar « illegalen » die nog niet veroordeeld zijn, maar in voorhechtenis op hun proces wachten. « Als ze één of twee keer in voorhechtenis komen, kunnen we ze misschien meteen uitwijzen », zei De Clerck in het radioprogramma De Ochtend. Hij kondigde ook al aan dat hij met Turkije een gelijkaardig akkoord als dat met Marokko wil.
... en de boodschap van de wet.
Sommigen vragen zich af hoe het komt dat er vandaag een extreem-rechtse wind door Europa waait. Een van de elementen van verklaring is ongetwijfeld dit soort racistische wetten en de symboliek die ze met zich mee voeren. Net als bij de wet op het verbod van het dragen van de niqab van 28 april 2011, gaat het telkens slechts over enkele tientallen mannen en vrouwen. Maar telkens geven ze een boodschap mee die een nationale impact en ook een internationale weerklank heeft.
Vooreerst geeft de wet voer aan de primitieve beeldvorming over de « vreemdeling als crimineel ».
Wanneer men, in de discussie over delinkwentie en overbevolking van de gevangenissen, er als beleidsmaker één enkel segment uitlicht (de gevangenen met Marokkaanse nationaliteit) en daar een aparte wet voor maakt, dan suggereert men een gelijkheidsteken tussen vreemdeling = delinkwentie = overbevolkte gevangenissen. Waarom, als men dan toch met cijfers en segmenten wil uitpakken en daarvoor wetten wil maken, geen wet over, bijvoorbeeld, de 1.469 geinterneerden, mentaal en psychisch zieken, die in 2010 in de Belgische gevangenissen zaten en daar helemaal hun plaats niet hebben ? Waarbij men zou kunnen vermelden dat hun aantal « tussen 2000 en 2010 met 85% is toegenomen, om nu 10% van de totale gevangenisbevolking uit te maken »2. Of waarom geen wet om een einde te stellen aan de praktijk om verdachten van een misdrijf bijna automatisch in afwachting van hun proces in voorhechtenis op te sluiten, zodat ze vandaag tot 40 % van de totale gevangenispopulatie uitmaken ?
Vervolgens versterkt de wet de al even primitieve opvattingen over hoe we de criminaliteit moeten aanpakken en oplossen.
De wet steunt objectief de propaganda voor de deportatie van de 'zwarte schapen', zoals we die op racistische affiches in Zwitserland ('Sicherheit Schaffen') of Vlaanderen ('Kordaat immigratiebeleid werkt !') uitgebeeld zien. Als criminaliteit niet iets van bij « ons » is waarvoor we hier en nu een oplossing moeten vinden, dan is de oplossing om dit kwaad uit de maatschappij weg te snijden. Net zoals we melaatsen en andere, al dan niet politieke, leprozen in een niet zo ver verleden in de ban sloegen en verwijderden, doen we dat nu met misdadigers. Zo dachten onze opeenvolgende regeringen er in 2008 aan om enkele honderden gevangenen op te sluiten op twee boten (de Reno en de Bibby Stockholm) die zouden aangekocht worden in Nederland. De boten zouden op de Schelde aangemeerd worden, maar van dit plan werd uiteindelijk afgezien wegens te duur en te gebrekkige infrastructuur. In 2010 werden dan 600 gevangenen overgbracht naar het Nederlandse Tilburg. En nu gaan we ervan afgeraken via Marokko, en dan via Turkije. De inventitiviteit op dat vlak is grenzeloos. Ze is rechtevenredig met het gebrek aan het uitvinden van alternatieven voor opsluiting of voor het bedenken van een investeringsplan om oorzaken van delinkwentie en misdaad te bestrijden. Verbanning is terug van weggeweest in onze landen. Op Europees vlak werd uitwijzing en verbanning een Europees gedachtengoed én praktijk van zowat alle democratische partijen. Denk maar aan de Nederlandse beslissing uit 2006 om Antilliaanse en Arubaanse jongeren tussen de 16 en 24 jaar, die over het Nederlandse staatburgerschap beschikken, terug te sturen naar hun thuislanden in Zuid-Amerika, als zij korter dan twee jaar in Nederland woonden en veroordeeld werden voor diefstal, geweldpleging of drugsdelicten. Of aan de massale uitdrijving van Roma uit Roemenië en Bulgarije door Frankrijk in 2010, ook in naam van de strijd tegen onveiligheid en criminaliteit.
Tenslotte maakt deze wet de deur open voor weer een andere deur.
De saga van de uitdrijving van « Marokkaanse gevangenen uit België »is intussen 14 jaar oud. Het was, opnieuw, de socialiste Onkelinx die in juli 1997 de uitlevering van gevangenen, mét hun instemming, op de politieke agenda zette. Intussen schoof de grens alsmaar meer op. Iedereen weet dat we vanaf 1 mei 2011 enkele tientallen gevangenen uit België, tegen hun wil, naar gevangenissen in Marokko zullen sturen, die, volgens een rapport van Human Rights Watch, soms voor 600% overbevolkt zijn. Geen probleem, zegt De Clerk, bij ons hebben we ook overbevolking en de gedetineerden gaan zich ginds beter kunnen integreren. Stay human, zei u ? Elke nieuwe wet moedigt het racisme en andere ziekelijke fantasmes alleen maar aan. Als ik nu sommige lezersreacties in de pers over dit laatste Belgisch-Marokkaans akkoord lees, van mensen die nota bene vrij rond lopen, dan vind ik de haat, de wreedheid en de wraakgevoelens die er in tentoongespreid worden, meer beangstigend dan de bedreiging van alle Marokkaanse gevangenen en vrouwen met niqab samen. En dan denk ik : dank u, mevrouw Onkelinx, dank u, mijnheer De Clerck. De volgende deur is door De Clerck al geopend : die van de verbanning van illegalen die nog niet veroordeeld zijn. Gegarandeerd is de volgende deur het afnemen van de Belgische nationaliteit van gevangenen met de dubbele nationaliteit én hun verbanning. We zijn er al mee bezig : voor het eerst sinds de tweede wereldoorlog wordt vandaag de Belgische nationaliteit afgenomen van voor terrorisme veroordeelden. En, zeg nu zelf, wie kan daar nu bezwaar tegen hebben ?
Wordt vervolgd.
1Laurette Onckelinx in de Kamer in antwoord op de interpellatie van Zoë Genot 11 april 2007
2FOD Justitie, Justitie in Cijfers, Editie 2010
Commentaires