Staat een levenslange gevangenisstraf gelijk aan de doodstraf ? Open brief aan de directie en de PSD van Leuven Centraal
 |
| Gevangenisstraf als doodstraf picture Scheerpost;com |
Aan de Directie en de PSD (Psycho-Sociale Dienst) van de Centrale gevangenis van Leuven
Aan wie het aanbelangt
Geachte,
Omdat mijn brief aan U al enkele weken zonder antwoord blijft, heb ik besloten mij tot U te richten langs deze open brief. In de hoop alsnog een antwoord van U te mogen ontvangen.
Als regelmatig bezoeker van de gedetineerde S. maak ik me ernstig zorgen over het beleid ten overstaan van deze gedetineerde, die dit jaar al 23 jaar in de gevangenis zit. Bijna de helft van zijn leven. Zonder één enkele dag penitentiair verlof. Zonder één enkele dag de buitenwereld te hebben gezien.
Ik heb meerdere rapporten over hem doorgenomen, zowel die uit het dossier als de rapporten van anderen die hem bezochten. Die rapporten bevatten heel wat informatie over hiaten en ernstige fouten in dit dossier, alsook de positieve evaluaties over hem. Maar dat alles wordt systematisch genegeerd, omdat er blijkbaar een stigma op hem rust.
De man heeft geen enkel familiaal of ander contact in België. Heel zijn familie bevindt zich in zijn moederland, waar het ene oudere familielid na het andere sterft, en waar de overblijvenden op zijn terugkeer wachten. Wat zijn isolement betreft: anderhalf jaar geleden liep S. een straf op in verband met het onrechtmatig gebruik van zijn computer. De sanctie bestond erin om hem gedurende 18 maand zijn computer af te nemen. Een straf buiten proportie die alleen maar zijn isolement nog kon versterken.
S. is buitenlander. Er is een bereidheid van de ambassade van zijn land, die ik meerdere malen bezocht, om, als S. in voorlopige vrijheid wordt gesteld, onmiddellijk maatregelen te nemen om zijn terugkeer naar zijn moederland te realiseren.
Nu ken ik voldoende gevallen van geforceerde uitwijzingen van gedetineerden en ex-gedetineerden naar hun (zogenaamde) moederlanden om verbijsterd toe te kijken op het feit dat hierop niet wordt ingegaan. Verwonderd ook als men weet dat iemand als Michèle Martin (terecht) in voorlopige vrijheid werd gesteld na 15 jaar gevangenisstraf. Verwonderd ook als men weet dat onze gevangenissen uit hun voegen barsten door overbevolking, mede door het ongenadig beleid tegenover langgestraften. Wil men wachten tot hij binnen enkele jaren zestig wordt, zodat hij de bijna vijfhonderd 60 plussers kan vervoegen die in onze gevangenissen zitten? Hun aantal verdubbelde sinds 2012. Iets waar intussen niemand beter van werd, de daders niet, de slachtoffers niet, de maatschappij niet.
Er is een psychiatrisch rapport over S., gemaakt op een kwartier tijd door een psychiater die zich niet meer moet verantwoorden omdat hij intussen overleden is, dat dateert van 23 jaar geleden. Het is dit rapport dat hem blijft achtervolgen en dat steeds opnieuw wordt bovengehaald, alsof er in bijna 25 jaar detentie niets is veranderd. Dit heeft verstrekkende gevolgen: jaar na jaar, elke keer opnieuw, krijgt hij een negatief rapport mee voor de SURB (de strafuitvoeringsrechtbank), want, omwille van dit rapport, vanuit een vooropgestelde thesis, wordt elk goed gedrag, elke poging om een goed initiatief te nemen, afgedaan als een vorm van manipulatie.
Die situatie roept vragen op: indien men aan dit psychiatrisch rapport blijft vasthouden, waarom is de man dan nooit ontoerekeningsvatbaar verklaard? Indien men vasthoudt aan dit rapport, is dit dan geen bekentenis dat er hem dus in 25 jaar geen enkele zorg is verleend? Dat er gedurende een kwarteeuw dus ook nooit één nieuwe evaluatie heeft plaatsgevonden? Kan men na 23 jaar detentie nog spreken van enige mogelijkheid om af te geraken van de etiketten als narcist, manipulator, psychopaat en andere, of is het zo dat men precies die etiketten bevestigd krijgt omdat een eindeloze opsluiting, zonder perspectief, mensen gek maakt.
Zoals u weet is de hoofddader in deze zaak - die man die zelf heeft verklaard, zwart op wit op papier, dat hij de volledige verantwoordelijkheid draagt en dat hij zijn twee mededaders heeft gedwongen om mee te doen- na 10 jaar gevangenis (!) in voorlopige vrijheid gesteld. Het loont de moeite om na te gaan waarom. En ook waarom S. dan nog de enige is die nog in de cel zit, zonder enig perspectief. S. erkent wel degelijk zijn aanwezigheid en aandeel in deze zaak, maar hij houdt sinds meer dan twee decennia vol dat hij handelde onder dwang en doodsbedreigingen van de hoofddader. S. wil dat de dwang en de bedreigingen waarvan hij het slachtoffer was, zouden erkend worden.
Mijn brief is niet bedoeld om S. te verontschuldigen, hem onschuldig te verklaren of vrij te pleiten van wat dan ook. Maar wat wil men eigenlijk meer van hem? Is een voorwaarde voor een voorlopige invrijheidsstelling dat men eenvoudig nazegt en herhaalt wat er wordt voorgezegd door de autoriteiten, zo niet blijft men in de gevangenis zitten? Is de huidige straf echt niet voldoende? Zal vijf jaar of meer iets aan de zaak veranderen? Met andere woorden : is een levenslange gevangenisstraf zonder perspectief een vermomde vorm van doodstraf?
De ervaring van de laatste jaren wijst op een duidelijke vertrouwensbreuk tussen de PSD (waarvan iemand zich in het verleden zou hebben laten ontvallen: "ik zorg ervoor dat u sterft in de gevangenis") en de gedetineerde. Klopt dit ? En zoja is dit gesanctionneerd en werd er iemand anders aangesteld ?
Ik wil er U tot slot op wijzen dat het Europees Hof voor de Mensenrechten heel recent België veroordeelde voor een schending van Artikel 3 van de Europese conventie voor de Rechten van de Mens. Omdat, zo stelde het Hof, aan een gedetineerde “elke mogelijkheid om nog ooit vrij te komen wordt ontzegd” (1). Het gaat hierbij om de zaak Freddy Horrion (75) die al 44 jaar in de gevangenis zit. Een heel andere zaak natuurlijk dan die van S. Maar de grond van de zaak is dezelfde: net als Freddy Horrion is S. nooit ontoerekeningsvatbaar verklaard. En dus kan Freddy niet uit de gevangenis en is overstappen naar een eenheid in een psychiatrisch instituut, iets wat werd voorgesteld als overgangsmaatregel, onmogelijk. Ook al zegt het psychiatrisch rapport over hem dat zijn plaats niet langer in de gevangenis is, ik citeer: “niet voor de openbare veiligheid, niet voor zijn resocialisatie, niet voor zijn reintegratie”.
Ik hoop dat S. niet dezelfde weg opgaat. Het is een weg die ons leidt naar Amerikaanse toestanden van "Life" en "Life without parole" en dus naar "Death by incarceration". Is S., als buitenlander, moslim, zonder enig contact, zonder verweer, Engelstalig, hierbij een gemakkelijke prooi? De politiek van Death by incarceration wordt op dit eigenste ogenblik aangevochten voor de UNO door een coalitie van Amerikaanse mensenrechtenorganisaties (2) omdat het gaat om :
(1) een schending van de mensenrechten,
(2) een vorm van foltering omdat het een gedetineerde elke vorm van hoop ontneemt,
(3) een schending van het verbod op racisme (twee derden van de betrokkenen zijn zwarten).
Tot daar enkele overwegingen. Ik weet ook wel dat in de keten van de strafuitvoering weinigen zich aangesproken voelen en dat iedereen naar de verantwoordelijkheid van iemand anders wijst. Maar misschien kan U de brief dan doorsturen naar andere betrokken overheden.
In de hoop een antwoord van uwentwege te mogen ontvangen, groet ik U met hoogachting,
Luk Vervaet
Noten
(1) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/05/09/europees-hof-voor-de-rechten-van-de-mens-veroordeelt-belgie-voor/
(2) https://ccrjustice.org/home/press-center/press-releases/advocacy-and-legal-groups-urge-un-call-abolition-life-sentences-us
Commentaires