Julian Assange en de goelag in het meest vrije land ter wereld
illustration https://rampages.us/ biasinmassincarceration/2016/04/ |
(Julian Assange, de oorlog en de Amerikaanse goelag deel II)
In April 2015 hield mevrouw Hilary Clinton een speech aan de Universiteit van Columbia waarin ze toegaf wat men in iedere gevangenisstatistiek kan lezen: ongeveer een op vier van alle gevangenen in de wereld zitten in de gevangenissen van de Verenigde Staten (VS).[1] Daarbij dacht ze uiteraard niet aan Julian Assange die toen al drie jaar verscholen zat in de ambassade van Ecuador om aan die gevangeniswaanzin te ontsnappen. Ze had het toen ook niet over de absurde straf van 175 jaar die Assange te wachten staat als hij in de VS veroordeeld wordt. Ze had het zeker niet over de doodstraf en evenmin over de meest donkere kant van het Amerikaanse gevangenissysteem: het regime in de maximum-security prisons (supermax) en het regime van de Special Administrative Measures (SAMs). Ook hier lichtte de zaak Assange een tip van de sluier op: een Engelse rechter oordeelde in januari 2020 dat hij een opsluiting in een supermaxgevangenis of het opleggen van SAM’s niet zou overleven.
Voor vele mensen was het een schok: bestaan er gevangenissen waar
opsluiting tot de dood en zelfmoord leidt? Nog anderen hoorden voor de eerste
keer de woorden ADX, supermax en SAM’s. Niet verwonderlijk als men weet dat die
woorden en wat erachter schuilgaat ook in de VS weinig of niet bekend is.
Laten we,
aan de hand van enkele cijfers over het aantal gedetineerden, de soorten
gevangenissen en veiligheidsniveaus, beginnen met het eerste kenmerk van de
Amerikaanse goelag: zijn in de geschiedenis ongeziene massakarakter. Om daarna
binnen te dringen in zijn meest verborgen kant, die van de supermax en de
SAM’s.
Vlucht over een gevangenisarchipel
Waaruit
bestaat wat Nils Christie “de Amerikaanse goelag noemt”? [2] Wat is wat Loïc Wacquant "de
Amerikaanse gevangeniswaanzin”, noemt, “op een schaal, met een omvang en
een duur die ongezien is in de geschiedenis van de mensheid"[3]? Wat is de “Golden Gulag”,
de titel van het wereldberoemde boek van Ruth Gilmore, waarin ze de Amerikaanse
staat Californië analyseert waar in de afgelopen decennia gevangenissen werden
gebouwd over een lengte van 900 mijl, bijna 1500 km van beton en staal ! [4]
In de
afgelopen decennia kende de VS een explosieve groei van de gevangenispopulatie:
in veertig jaar tijd steeg hun aantal met 500 procent. Zo zitten er vandaag
2.300.000 mensen achter de tralies. [5] Dat betekent dat er op 100.000
mensen 710 in de gevangenis zitten. Het cijfer van 710 is een gemiddelde: voor
de zwarte bevolking gaat het om 1.408 mensen op 100.000, voor de Latino’s om
378 op 100.000 en voor de blanken om 275 op 100.000. Dat betekent dat zwarten
5,1 keer meer worden opgesloten dan blanken.
Zo'n
274.000 gevangenen in de staats- en federale gevangenissen zijn 50 jaar of
ouder.
Veertig
procent van de gevangenisbevolking heeft (chronische) gezondheidsproblemen.
Omstreeks
2.500 gevangenen wachten op hun executie on death row.
Het aantal
mensen die levenslang in de gevangenis zitten zonder mogelijkheid om ooit vrij
te komen liep op van 12.000 in 1992 tot meer dan 53.000 vandaag.
In het jaar
2019 alleen pleegden 700 gevangenen zelfmoord in lokale, staats of federale
gevangenissen. Op 20 jaar tijd – van 2000 tot 2019 – pleegden 6.200 gevangenen
zelfmoord in lokale gevangenissen. In dezelfde periode pleegden 4.500
gevangenen zelfmoord In staats en federale gevangenissen, een stijging met 83%
in twintig jaar tijd. “De staatsgevangenissen zijn meer en meer dodelijke
plaatsen”, schreven Leah Wang en Wendy Sawyer in juni van dit jaar in Prison
Policy Initiative : “De statistieken tonen een alarmerende stijging in
zelfmoorden, moorden en doden door drug- en alcoholgebruik in de
staatsgevangenissen”. Ook In 2019 werden 143 gevangenen vermoord in de
gevangenissen van de verschillende staten, 11 gevangenen werden vermoord in de
federale gevangenissen. [6]
Naast de
gevangenen achter tralies, zijn er 878.000 Amerikanen “vrij” on parole
(in voorlopige vrijheid). In totaal staan 6,7 miljoen volwassenen onder een of
andere vorm van gerechtelijk toezicht.
Tussen de
70 en 100 miljoen Amerikanen - een op de drie Amerikanen - hebben een
strafblad.
De classificatie
van de gevangenen volgens veiligheidsrisico
De
onderverdeling volgens veiligheidsniveaus en in gevangenissen die functioneren
volgens dit veiligheidsniveau werd in de afgelopen decennia ten top gedreven en
krijgt wereldwijde navolging. De gevangene krijgt een veiligheidsniveau
toegekend, vaak niet op basis van zijn gedrag in de gevangenis, maar volgens
het etiket dat hij meekrijgt van buitenaf. De federale gevangenissen kennen
vijf veiligheidsniveaus, de staatsgevangenissen drie. Welke zijn ze?
Het
veiligheidsniveau van de supermax-gevangenis (Admax), zoals dat van ADX
Florence of Admax, zoals ik hieronder verder zal beschrijven, is het hoogste en
het meest extreme. Officieel worden er
in de supermax gevangenissen alleen de meest gevaarlijke en gewelddadige
gevangenen opgesloten.
Na de
supermax komt het niveau Hoge beveiliging voor “gevaarlijke
gedetineerden en recidivisten”. Het is vergelijkbaar met dat van de supermax
beveiliging, - de gevangenen zitten er in afzonderlijke cellen en onder strikt
toezicht - maar ze hebben meer contact en ze hebben ook de mogelijkheid om tijd
buiten hun cellen door te brengen. Hierna komt het niveau Medium beveiliging,
voor “medium-gevaarlijke gedetineerden en recidivisten”. Er is systematische
monitoring, maar de gevangenen kunnen er werken en scholing volgen, waardoor ze
voor langere tijd buiten hun cellen kunnen blijven. Dan komt het niveau Lage
beveiliging: voor niet-gevaarlijke en niet-gewelddadige gevangenen. De
low-security prison is vergelijkbaar met de medium-beveiligde gevangenis, maar
de gevangenen worden beschouwd als het laagste risico voor het publiek (ze
moeten minder dan 20 jaar straf hebben uit te zitten). Ze zijn opgesloten in
slaapzalen, hebben de mogelijkheid om te werken, ook buiten de gevangenis. Ze
kunnen deelnemen aan groepssessies en rectificatieprojecten om zichzelf te
“re-integreren”. Tenslotte is er de Minimum beveiliging, toegepast in de
zogenaamde Federal Prison Camps (FPCs), die meer trekken op kampplaatsen dan op
gevangenissen. Geen risico op ontsnappingen, de gevangenen slapen in
slaapzalen, er is een lage bezetting van personeel en er is werk.
De
classificatie zegt nog niets over de inhoud. Het Equal Justice initiative vat
de huidige situatie in de verschillende gevangenissen en detentiecentra als
volgt samen: “Sinds de jaren 1990 is er een nationale detentie-explosie en
begonnen de detentievoorwaarden te verslechteren. Vandaag verkeren de
Amerikaanse gevangenissen in crisis. Gevangenen worden geslagen, neergestoken,
verkracht en vermoord in faciliteiten die worden gerund door corrupte
functionarissen die hun macht ongestraft misbruiken. Mensen die medische
verzorging nodig hebben, die hulp nodig hebben voor hun handicap, hun
geestelijke gezondheid, verslavingsproblemen, voor zelfmoordpreventie, krijgen
geen zorg. Ze worden genegeerd, gestraft en in eenzame opsluiting geplaatst…”
[7]
De
gevangenissen en migrantendetentiecentra
1.330.000
gevangenen zitten opgesloten in 1.719 state prisons (gevangenissen van
de verschillende Amerikaanse staten). 210.000 gevangenen zitten in de 122 federal
prisons (federale gevangenissen). 34.000 jongeren in 901 jeugdgevangenissen.
740.000 in 3.283 local jails (lokale gevangenissen)[8].
Er zijn 58 militaire
gevangenissen, waaronder de militaire basis Guantanamo, en 11 Amerikaanse militaire
detentiecentra in Europa en Azië.
Er zijn 79
gevangenissen die onder het gezag vallen van het Bureau for Indian Affairs
(Indianen zaken). Er zijn de ‘civil
commitment centers’, detentiecentra voor psychiatrische patiënten en
zedendelinquenten, die daar soms worden opgesloten na het voltooien van hun
gevangenisstraffen.
Volgens het
Global Detention Project, beschikken de Verenigde Staten over het grootste detentiesysteem
voor migranten ter wereld.
In 2013
hielden de Verenigde Staten er 441.000 mensen in detentie, in 2018 waren dat er
396.448 en in 2019 bedroeg het totaal aantal migrantengedetineerden 503.488.
Voor ongeveer 95% van de gedetineerden duurt de detentie zes maand tot vier jaar.
Na een besluit van de immigratieautoriteiten kunnen ze het land worden
uitgezet. In juni 2019 runde ICE (Immigration and Customs Enforcement) 214
detentiecentra voor mensen zonder papieren, asielzoekers en criminele
migranten. In 163 van die centra zijn er
ook vrouwelijke gedetineerden. In 2017 zat meer dan 70 procent van de mensen in
ICE-detentie in centra die worden gerund door particuliere bedrijven zoals de
GEO Group en de Corrections Corporation of America/CoreCivic. OP zijn beurt
hield een andere veiligheidsdienst voor de bewaking van de grenzen (CBP Customs
and Border Protection, de Border Patrol) in 2019 tussen de 14.000 en 18.000
migranten gevangen in zijn eigen “processing centers” (verwerkingscentra). Ook
in 2019 bevonden zich meer dan 12.000 kinderen van migranten in instellingen
onder het toezicht van “The Office of Refugee Resettlement's program for
Unaccompanied Alien Children”.
Wie moet er
bij deze cijfers niet denken aan de Amerikaanse “garanties voor een humane
behandeling” bij de uitlevering van Julian Assange. Nemen we het voorbeeld van
de gevangenis Rikers Island. Die is geen supermax-gevangenis is en ze kent ook
geen SAM’s, ze valt dus onder de Amerikaanse garanties voor een humane
behandeling. En bekijken we ook het verzet ertegen, zowel binnen de gevangenis
als erbuiten.
Rikers Island |
Rikers Island, een gevangenis met garanties
Op 6
december zond de VRT (Terzake) een reportage uit van Björn Soenens over Rikers
Island, een mega-gevangenis op een eiland tussen de Bronx en Queens van New
York, onder de titel “Verkrachting, foltering, maandenlang zonder
buitenlucht: welkom op Rikers Island, vergeetput van New York”. [9]
Een maand
later, in januari 2022, volgde een nieuw bericht: honderden gevangenen op
Rikers Island weigerden voedsel. Ze klaagden aan dat ze al weken niet meer uit
hun cellen mochten, dat ze in de kou en in onhygiënische omstandigheden
leefden, dat er voortdurend geweld werd gepleegd in de gevangenis, dat er 370
gedetineerden positief werden getest op het coronavirus en dat slechts de helft
van de totale gevangenisbevolking volledig gevaccineerd was[10]:
In de
gevangenis van Rikers Island die dateert uit 1932, zitten zo’n 10.000
gevangenen opgestapeld, zo’n 90% zijn zwarten of hispanos. Ze zitten verspreid
over een elftal gebouwen voor mannen, vrouwen en minderjarigen. Rikers Island
behoort tot de tien ergste gevangenissen van de hele VS[11],
gekarakteriseerd door “geweld onder de gevangenen, geweld van de bewakers,
verkrachting, misbruik van minderjarigen en geesteszieken, extreem gebruik van
eenzame opsluiting”. In video’s of in de Netflix miniserie “When they
see us” van Ava DuVernay uit 2019 over de Central Park Five, krijg je een
kijk op de racistische brutaliteit van Rikers Island. Er werden meerdere boeken
over gepubliceerd, zoals “Life and Death in Rikers Island” van Homer
Venters, het voormalig hoofd van de medische staf van de gevangenissen in New
York, die in 2019 al pleitte voor de sluiting van Rikers Island.[12]
Volgens de huidige plannen zou de gevangenis eerst sluiten in 2026, dan in 2027
en nu is er al sprake van 2028. Rikers Island zou dan vervangen worden door een
viertal supermoderne lokale gevangenissen.[13]
Geleid door
Akeem, de broer van Kalief Browder, 22, die zelfmoord pleegde in 2015 nadat hij
getraumatiseerd uit Rikers Island kwam, loopt er een campagne, die de
onmiddellijke sluiting van Rikers Island eist, de “Campaign to Shut Down
Rikers”. Akeem stichtte ook de Kalief Browder Foundation[14] om
de “pijpleiding van school naar gevangenis te ontmantelen en de sociaal-emotionele
intelligentie (SEI) voor jongeren en jongvolwassenen te ontwikkelen”. Kalief
was 16 jaar oud toen hij, zonder proces, naar Rikers Island werd gestuurd op
verdenking van het stelen van een rugzak. De jongen hield altijd zijn onschuld
vol en eiste een proces. Maar een proces bleef uit ook nadat hij al bijna drie
jaar in Rikers zat. Tijdens die periode werd hij meermaals aangevallen door
bewakers en andere gevangenen. Hij bracht zo’n 800 dagen in eenzame opsluiting
door, waar bewakers hem herhaaldelijk voedsel weigerden te geven. Tegen het
einde van zijn tijd in de gevangenis bood de rechter hem een ‘plea bargain’
aan: als hij schuldig pleitte zou hij veroordeeld worden tot de tijd die hij al
in de gevangenis had doorgebracht. Als hij weigerde, zo zei de rechter,
riskeerde hij door een rechtbank tot vijftien jaar gevangenisstraf veroordeeld
te worden. Kalief weigerde de deal. Hij bleef in de gevangenis tot de zaak
uiteindelijk werd geseponeerd. Na zijn vrijlating pleegde een voor het leven
getekende Kalief zelfmoord in zijn appartement in de Bronx. Zestien maand later
stierf zijn moeder, gebroken door het verlies van haar zoon. De tragische dood van Kalief Browder was ook
de aanzet voor de creatie van de No New Jails campagne. Ze ijveren niet alleen
voor de sluiting van Rikers Island maar weigeren de constructie van nieuwe
gevangenissen.[15]
The dark
side : ADX Florence, Pelican Bay, Guantanamo, SAM’s.
Het heeft
decennia geduurd voor de eerste berichten het publiek bereikten over wat er
zich afspeelde in de Amerikaanse supermax gevangenissen. “De
supermax-gevangenis begon als een antwoord van de gevangenisautoriteiten op de
radicale burgerrechtenbeweging in de VS in de jaren 1970”, schrijft Keramet
Reiter, “van een uitzonderlijke vorm van detentie werd ze algauw routine.
Toen in de jaren 1980 de periode van de massadetentie aanbrak, verspreidde het
model zich over de hele VS. Tijdens de
jaren 1990 bevestigden de rechtbanken hun grondwettelijkheid”.[16]
Deze gevangenissen in de gevangenissen, wie er verblijft, waarom en voor
hoelang, zijn tot op de dag van vandaag grotendeels afgeschermd van elke
publieke controle. Pas in 2015 oordeelde een rechter dat de gevangeniscondities
van gevangenen in eenzame opsluiting “onvoldoende onderwerp waren van
publiek onderzoek of interesse”. Het waren de hongerstakingen van de
gevangenen, het onvermoeibaar werk van een handvol advocaten,
gevangenisactivisten en journalisten die, net als dat voor Guantanamo het geval
was, de onvoorstelbare toestanden in die gevangenissen op het voorplan
brachten. Ook de boeken van diegenen die er gedurende decennia levend begraven
zaten en die het overleefden of er stierven - de Voices from the grave –
droegen hiertoe bij. Zoals de geschriften van Georges Jackson (30)[17]. Of
het recente boek “Solitary: Unbroken by Four Decades in Solitary Confinement”
van Albert Woodfox (75) die meer dan 40 jaar in isolement zat in de Angola
gevangenis in Louisana,in een cel in een cel van 2 bij 2 meter, 23 uur per dag[18]. Of de getuigenis Paul Redd (63,
kankerpatient) die meer dan
30 van zijn 44 jaar opsluiting doorbracht in eenzame opsluiting, 22 tot 24 uur
per dag alleen in een betonnen, raamloze en slecht geventileerde cel[19]. Met zijn boek “Live from death
row”, vertaald in zeven talen, bracht de gevangen journalist Mumia
Abu Jamal (dit jaar sinds 40 jaar in de cel) de gruwel van de Amerikaanse
gevangenis onder de internationale aandacht.
Journalist
Julian Assange leerde de wereld het folterkamp van Guantanamo kennen via de Gitmofiles
van Wikileaks. En ongewild werd hijzelf een boegbeeld tegen de praktijken van
totaal isolement in de VS-gevangenissen. Bekijken we die praktijken van
dichterbij.
ADX Florence : de wandeling |
ADX Florence
Net als bij
de kledingmaat XL, staat de X bij ADX Florence voor Maximum size. AD staat voor “Administrative”. Florence staat voor de plaats waar deze
federale gevangenis zich bevindt: nabij Florence in de staat Colorado. De
gevangenis die dateert van 1994 wordt ook het “Alcatraz of the Rockies”
genoemd. Sinds de jaren 1980
bouwden 44 Amerikaanse staten zulke supermax-gevangenissen, in totaal 57.
ADX Florence werd
ontworpen door twee architectenbureaus, de DLR Group en de LKA Partners van
Colorado Springs. In de meeste gevallen zitten de gevangenen er 23 uur per dag
alleen in hun cel en worden ze systematisch gecontroleerd. In een
supermax-gevangenis kunnen de gevangenen noch elkaar, noch de buitenwereld
zien.
ADX Florence
herbergt zo’n 430 mannelijke gevangenen, die elk zijn toegewezen aan zes
veiligheidsniveaus. Zowat al het cel meubilair is gemaakt in gegoten beton,
inclusief de tafel, het stoeltje en het bed. Elke cel bevat een toilet dat van
buitenaf kan afgesloten worden door de bewakers, waardoor een gevangene zijn
cel niet onder water kan zetten. De cel beschikt over een douche die ook op een
timer loopt om overstromingen te voorkomen, en een gootsteen zonder een
'potentieel gevaarlijke' afvoerpijp.
Gevangenen mogen
een kleine zwart-wit tv zonder luidsprekers kopen en de volgende items houden:
één vulling voor een balpen; vijf boeken en tijdschriften; één adresboek; vijf
wenskaarten; 15 foto's; 15 vellen schrijfpapier. Allemaal privilegies die als straf
kunnen worden afgenomen. Zijn verboden: hoeden; hoofdbanden; sweatshirts;
onderhemden; slippers; wattenstaafjes; haarconditioner, vet of gel,
lippenbalsem, zakdoeken, kalenders, een klok, hobby- en knutselmateriaal,
muziekinstrumenten.
De celvensters van
10 cm op 1,2 m zijn ontworpen om te voorkomen dat de gevangene zou weten waar
hij zich binnen dit complex bevindt, omdat hij alleen de lucht en het dak kan
zien. Gevangenen oefenen in wat beschreven wordt als een "leeg
zwembad", zodat ze niet weten hoe of waar ze zouden kunnen ontsnappen.
Telefoongesprekken met de buitenwereld zijn verboden en voedsel wordt
persoonlijk bezorgd door gevangenisbeambten. Deelname aan religieuze diensten,
onderwijs, werk, opleiding of samen eten en sporten is verboden. De toegang tot
medische en psychiatrische zorg is sterk beperkt. De gevangenis bevat een groot
aantal bewegingsdetectoren en camera's, 1400 stalen deuren die vanop afstand
bediend worden, 3,66 m hoge prikkeldraadomheiningen, laserstralen, drukkussens
en aanvalshonden die het gebied tussen de gevangenismuren bewaken.
Gedetineerden moeten 22-23 uur per dag in eenzame opsluiting blijven.[20]
Pelican Bay |
Supermax bestaat zowel op federaal als op niveau van de verschillende staten. Zo is er bijvoorbeeld Pelican Bay, de supermax-gevangenis van de staat Californië. Ze werd geopend in 1989 en kan 2.380 gevangenen onderbrengen. Vandaag zijn dat er 300 meer. Bijna de helft van de gevangenen zit in een collectieve gevangenisomgeving. Maar 1.500 van hen bevinden zich in isolement in de Security Housing Unit (SHU) en de Administrative Housing Unit (AHS). Daar brengen ze 22,5 uur per dag door, alleen, in raamloze cellen van ongeveer 2 op 3,50 meter. De overige 90 minuten worden, ook alleen, doorgebracht in kale, betonnen oefenhokjes. Er zijn geen telefoongesprekken toegestaan, alleen een zeldzaam contactloos bezoek, hun enig contact met de wereld verloopt via een doorgeefluik waarlangs de maaltijden worden doorgegeven.[21]
Albert Woodfox
bracht 43 jaar door in dergelijke omstandigheden. In een interview zei hij:
"Eenzame opsluiting in de gevangenis is de meest gruwelijke en de meest
brutale niet-fysieke aanval op een mens. Ik heb gevangenen gek zien worden. Ik
heb automutilatie gezien, mannen die zichzelf verwonden, in een poging om aan de
druk van 23 uur per dag opsluiting in een cel van 2 op 3 meter te ontsnappen.”[22]
SAM’s
Het systeem van
de Special Administrative Measures (SAM’s) werd eind van de jaren 1980
uitgevonden. In het begin waren ze enkel van toepassing op enkele gevaarlijk
geachte individuen tot ze vanaf de aanslagen in New York in 2001, uitgebreid
werden tot een vijftigtal gevangenen in de hele VS. In een rapport beschrijven
onderzoekers deze speciale maatregelen als volgt: " Het gaat om een vorm
van eenzame opsluiting die nog extremer dan de eenzame opsluiting zelf. De
maatregelen zijn de donkerste kant van het federaal gevangenissysteem in de VS.
Ze combineren de brutaliteit en het isolement in zwaarbeveiligde eenheden met
extra beperkingen die individuen elke verbinding met de menselijke wereld
ontnemen. De SAM's worden opgelegd aan gevangenen die gewoonlijk al in eenzame
isolement zitten, en ze intensifiëren deze ervaring. Ze beperken de weinige
rechten die gedetineerden in eenzame opsluiting nog hebben: het recht om met
personen buiten de gevangenis te communiceren, het recht op persoonlijke
gesprekken met een advocaat, het recht om informatie te verkrijgen. De
maatregelen worden vooral opgelegd in de periode die het proces voorafgaat. Die
periode kan jaren duren. Het is duidelijk dat deze maatregelen bedoeld zijn om
de gedetineerde te breken, om hem te dwingen tot medewerking, hem te reduceren
tot wat een staat van "aangeleerde hulpeloosheid" wordt genoemd, wat
kan worden vertaald als machteloosheid of verworven berusting.[23]
Guantanamo
Het is de
meesten van ons bekend: de nazi’s beschikten over een geperfectioneerd
classificatiesysteem van zowel de bevolking als van de gevangenen. Naast een
nummer met inkt op het voorhoofd of op de huid getatoeëerd met een metalen
stempel of een naald droegen gevangenen in de nazi-kampen badges: een groene
driehoek voor de gevangenen van gemeen recht, die vaak de twee andere
categorieën moesten controleren: die van de politieke gevangenen met een rode
driehoek, en de Joden met een rood-gele ster. Een buitenlandse dwangarbeider
kreeg een blauwe badge. Een paarse voor een getuige van Jehova. Een roze voor
een homoseksueel, een zwarte voor asocialen en werkschuwen, waaraan voor de
Roma en Sinti de Z (zigeuner) werd toegevoegd. Enzovoort. Groepen mensen werden
zo door de nazi’s ge-dehumaniseerd, herleid tot objecten die behoren tot een
categorie. In zijn analyse van de holocaust genocide, stelt Zygmunt Bauman dat
door het uitvegen van het bestaan van het concrete individu, door het
de-personaliseren en het catalogeren van mensen in abstracte categorieën, een
genocide mogelijk wordt.[24]
In januari 2002
arriveerden de eerste 20 arrestanten in Guantanamo. Ze werden aangevoerd met een vliegtuig, aan mekaar
geketend, met zwarte kappen en lasbrillen op het hoofd, ze droegen pampers. Er
volgden honderden anderen: 779
moslimmannen en -jongens uit 49 landen. De jongste was pas 14 toen hij aankwam.
De oudste was 89. Ze
moesten een oranje pak dragen. Als ze niet meewerkten behielden ze dit pak,
deden ze dat wel dan kregen ze een wit. Volgens onderscheiden
veiligheidsniveaus werden ze ondergebracht in een zevental verschillende
barakken (“camps”), volgens een gevangenisregime dat van kracht is in de
VS-gevangenissen op het vasteland. Gedurende jaren werden de gedetineerden aan marteling en rituele
vernedering onderworpen, zonder aanklacht of proces, zonder enige
rechtszekerheid.
Vandaag, twee
decennia, twintig jaar (!), na de opening van het kamp, verblijven er nog
steeds 39 mensen. "Eeuwige gevangenen": tegen 27 onder hen is er geen
aanklacht geformuleerd en hun hoop op vrijlating is nihil. Velen van hen
blijven opgesloten om de eenvoudige reden dat ze bij hun vrijlating zouden
getuigen over de behandeling die ze hebben ondergaan.
Het kamp van
Guantanamo mag dan geen uitroeiingskamp zijn, maar wat er in dat kamp, of in
die van Abu Graibh, Bagram en geheime CIA-gevangenissen gebeurde, zijn
fascistische praktijken. Stelt u zich even voor dat Duitsland in 2001 de
oorlogen tegen Irak en Afghanistan was begonnen, dat het een massadetentie had
zoals in de VS, en “extrordinary rendition”, “enhanced interogation
techniques”, “Black sites” had ontwikkeld, zou er dan iemand aarzelen om te
zeggen dat het fascisme terug was van weggeweest?
De
goelag als laboratorium van extreem isolement en immobiliteit
Isolement
is een algemeen kenmerk van de nieuwe gevangenissen in de VS. Hetgeen zich uit in haar nieuwe structuren en
regimes, waarbij het menselijk contact tot het absolute minimum wordt herleid
door het gebruik van de meest moderne technologie. Alex Kozinski, een
voormalige hoofdrechter van het Amerikaanse Hof van Beroep stelde de praktijk
van extreem isolement gelijk aan het toepassen van de doodstraf, zo niet erger.
“Gevangenen gedurende decennia opsluiten in isolement is een vorm van
foltering, verklaarde hij, in vergelijking daarmee is iemand executeren een
vorm van gratie”.[25]
Nee, zo
verzekerden de VS-autoriteiten, Assange zal niet naar ADX-Florence moeten en
hij zal niet onder SAM’s geplaatst worden. Waarom kost het de Amerikaanse
autoriteiten geen enkele moeite om die garanties te geven? Omdat het de
Amerikaanse autoriteiten niet gaat over één bepaalde gevangenis of om één
bijzondere methode van detentie: de praktijken van extreem isolement die gelden
in de supermax-gevangenissen zijn immers legio binnen het gehele
gevangenissysteem.
Ook in het
normale gevangenisregime zijn er eenheden voor totaal isolement die de naam
dragen van Segregated Housing Units. Al naar gelang de gevangenis heten deze
units : SHU, IMU, SMU, AU, CU, MCU, CMU,
STGMU ((Security Housing Unit, Intensive Management Unit, Special Management
Unit, Administrative segregation, Control unit, Communications management
units, Security threat group management units…). Meer dan 80 tot 100.000
gedetineerden[26] die
deel uitmaken van de gevangenispopulatie in federale gevangenissen of
gevangenissen van de verschillende staten, bevinden zich in deze eenheden die
functioneren zoals ADX Florence: als een laboratorium voor detentie in extreem
isolement.[27]
De
socioloog en filosoof Zygmunt Bauman maakte een analyse van de nieuwe
gevangenissen aan de hand van de supermax-gevangenis van Pelican Bay. In zijn
boek Globalisation : The Human Consequences,[28]
schrijft Bauman hoe de moderne gevangenis niets meer heeft van de vroegere
gevangenissen van het type Panopticon. Daar was er een observatiepost, het
essentiële punt van de gevangenis, in het midden van de gevangenis, waarop alle
vleugels uitgaven. Van daaruit werden alle activiteiten van de gevangenen
permanent geobserveerd. Maar in een gevangenis als die van Pelican Bay is er
geen activiteit. Wat de eenzame gevangenen in Pelican Bay in hun cellen doen is
van geen belang meer. Het enige wat telt, is dat ze opgesloten blijven. Pelican
Bay is niet ontworpen om een fabriek te zijn waar je discipline leert of op een
gedisciplineerde manier leert te werken, stelt Bauman. Ze werd ontworpen als
een uitsluitingsfabriek, een fabriek van immobiliteit voor hen die het gewend
zijn om uitgesloten te worden. Pelican Bay komt dicht bij de realisatie van de
perfecte immobiliteit.
Bauman
trekt de lijn door van de concentratiekampen naar de moderne gevangenis van
Pelican Bay. Hij schrijft: " De concentratiekampen waren de laboratoria
van de totalitaire samenleving, waarin de grenzen van de menselijke
onderwerping en van de slavernij werden getest. De Panopticon gevangenissen
waren de laboratoria van de industriële samenleving, waarin de grenzen van de
routine en van het repetitieve in de menselijke activiteit werden
uitgeprobeerd. De Pelican Bay-gevangenis is een laboratorium van de
geglobaliseerde of planetaire samenleving, waarin de grenzen van de ruimtelijke
afzondering en van het beheren van het menselijk afval van de globalisering
worden uitgetest tot in zijn extreemste limieten."
In het Nazi-Duitsland van de jaren 1930 waren de gevangenissen de laboratoria voor de horror op massaschaal die later zou volgen. Net als toen heeft de gevangenis ook vandaag geen plaats wanneer het over het bestrijden van het fascisme gaat. Ten onrechte. Misschien is Julian Assange ook hier de messenger.
[1] https://www.washingtonpost.com/news/fact-checker/wp/2015/04/30/does-the-united-states-really-have-five-percent-of-worlds-population-and-one-quarter-of-the-worlds-prisoners/
[2] Nils Christie, Crime control
as industry, Towards Gulags, Western style, Roudledge, 1993
[3] Loïc
Wacquant, Probing the meta-prison, foreword in “The Globalisation of Supermax
prisons”, edited by Jeffrey Ian Ross, Rutgers university press, 2013
[4] Sinds 1984 werden in Californië
alleen 33 grote gevangenissen gebouwd naast 57 kleinere, het grootste bouwplan
van gevangenissen in de wereldgeschiedenis en een stijging van het aantal
mensen achter tralies met 450% tussen 1980 en 2007.
Ruth
Wilson Gilmore, Golden Gulag Prisons,
Surplus, Crisis, and Opposition in Globalizing California by Ruth Wilson Gilmore (Author) January 2007 https://www.ucpress.edu/book/9780520242012/golden-gulag
[5] Al naar gelang de
verschillende statistieken en jaren, schommelt het aantal gedetineerden tussen
de 2,1miljoen en 2,3 miljoen gedetineerden, tussen de 680 en de 710 gevangenen
op 100.000 inwoners. De orde van grootte van de detentiecijfers tijdens het
afgelopen decennium is evenwel ongewijzigd.
Alle
cijfers in dit stuk werden geput uit volgende bronnen:
Avery
Gordon, the United States military prison, in “The violence of incarceration”
by Phil Scratton and Jude McCulloch,Roudledge pg 167 https://www.researchgate.net/publication/283716121_The_Violence_of_Incarceration
;
The
SAGE Encyclopedia of Criminal Psychology, edited by Robert D. Morgan, 2019;
Briefing
Paper; The Dangerous Overuse of Solitary Confinement in the United States ©
2014 ACLU Foundation; https://www.aclu.org/sites/default/files/assets/stop_solitary_briefing_paper_updated_august_2014.pdf ; https://www.prisonpolicy.org/reports/pie2017.html
https://www.prisonpolicy.org/blog/2021/06/08/prison_mortality/
https://theconversation.com/whats-hidden-behind-the-walls-of-americas-prisons-77282 ; http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2010/03/17/97001 ;
http://www.sentencingproject.org/publications/color-of-justice-racial-and-ethnic-disparity-in-state-prisons/ https://www.huffingtonpost.com/entry/pennsylvania-life-without-parole_us_5ba17167e4b046313fc04611 ; https://prison.laws.com/penology/types-of-prison/security-levels-in-prison ; https://www.sydneycriminallawyers.com.au/blog/supermax-prisons-doing-more-harm-than-good/ ;
[6] https://information.tv5monde.com/info/aux-etats-unis-les-detenus-des-prisons-federales-confines-apres-une-rixe-mortelle-442954
[8] De cijfers over het aantal
gevangenissen zijn volgens Prison Policy Initiative ( maart 2020) als volgt : “
Het Amerikaanse strafrechtsysteem houdt bijna 2,3 miljoen mensen vast in 1.833
staatsgevangenissen, 110 federale gevangenissen, 1.772 justitiële
jeugdinrichtingen, 3.134 lokale gevangenissen, 218 detentiecentra voor
immigratie en 80 gevangenissen in Indian Country, evenals in militaire gevangenissen,
centra voor civiele psychiatrische ziekenhuizen en gevangenissen in de
Amerikaanse territoria (zoals Puerto Rico, Guam,.US Virgin Islands ea”).
[11] https://www.motherjones.com/politics/2013/05/america-10-worst-prisons-rikers-island-new-york-city/
[13] https://www.cityandstateny.com/policy/2020/10/a-timeline-on-the-closure-of-rikers-island/175534/
[16] 23/7 Pelican Bay Prison and
the rise of long-term solitary confinement, Keramet Reiter, Yale University
Press 2016
[17] Georges Jackson : Soledad
Brother : The prison letters of George Jackson,
Blood in my eye
[22] https://www.cbc.ca/radio/thecurrent/the-current-for-april-3-2019-1.5082470/it-destroys-your-humanity-albert-woodfox-on-surviving-44-years-in-solitary-confinement-1.5082475
[24] Modernity and the Holocaust,
Zymunt Bauman,
[25] https://www.businessinsider.com/one-of-americas-most-famous-judges-admits-theres-a-punishment-thats-just-as-bad-as-the-death-penalty-if-not-worse-2016-1?r=US&IR=T
[26] https://www.vera.org/publications/solitary-confinement-common-misconceptions-and-emerging-safe-alternatives
[27] Ik had de kans hierover te spreken
met Jean Casella, de mede-oprichtster van Solitary Watch, een Amerikaanse
organisatie die sinds 2009 deze voor het publiek onbekende vormen van detentie
in totaal isolement aan het licht bracht http://supermax.be/hell-is-a-very-small-place-an-interview-with-jean-casella-from-solitary-watch-by-luk-vervaet/
[28] Zygmunt Bauman, Globalization: The
Human Consequences, John Wiley & Sons, 2013
Commentaires