“Prison Make” : Wij doen niet mee aan de vertoning…
(Artikel naar aanleiding van het colloquium van Stefaan De Clerck en Didier Reynders, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel, 13 mei 2009).
De gevangeniswereld zit in een doodlopend straatje.
Op 25 maart 2009 telden de 33 gevangenissen in België 10.320 gevangenen terwijl er maar plaats is voor 8.422 mensen. Voeg hierbij de 1.800 veroordeelden die hun straf nog moeten uitzitten. Tegen eind 2009 voorziet men 11.000 gevangenen. Voor de verkiezingen van 7 juni 2009 komt minister van Justitie Stefaan De Clerck, lijsttrekker van CD&V-NVA in Kortrijk, naar buiten met de slogan “Sterk in moeilijke tijden”. En minister van Financiën en van de Regie van Gebouwen Didier Reynders, MR-kandidaat in Luik, met de slogan “Réinventons l’avenir”, Laat ons de toekomst opnieuw uitvinden. Onder de naam “Prison Make” (naar de tv-serie Prison Break) organiseren beide ministers een colloquium in de Bozar voor “alle partners die betrokken zijn bij de bouw van nieuwe gevangenissen in ons land.” Voor hen staat “de toekomst opnieuw uitvinden in moeilijke tijden”, gelijk aan het bouwen van nieuwe gevangenissen!...
Zijn alle betrokken partijen uitgenodigd ? Niet echt. Niet de ex-gevangenen, niet de gevangenen of hun vertegenwoordigers, niet hun familie of kinderen.
Ook geen raadpleging, geen debat met de betrokken partijen. Het gaat om een colloquium waar de genodigden moeten luisteren naar de gevangenisspecialisten.Voor onze ministers is de beslissing al gevallen. Want als de gevangenisbevolking in tien jaar tijd met 32,6% toegenomen of als ze sinds 1980 letterlijk ontploft is (+76%!), dan is het tovermiddel nu : nieuwe gevangenissen moeten gebouwd !
De gevangenispopulatie blijft stijgen met gemiddeld 2,02% per jaar. Dat specialisten en vakbonden waarschuwen dat dit plan totaal tekort schiet tegen dat het verwezenlijkt zal zijn, is van geen enkel belang.
Het “Masterplan voor de gevangenissen” voorziet in de bouw van 1.800 bijkomende plaatsen in zeven nieuwe gevangenissen tegen 2012 en de vervanging van zes oude gevangenissen door nieuwe in de periode 2013-2015. Dit plan voorziet met name in de sluiting van St.-Gillis, Vorst en Berkendaal, dank zij de bouw van één mega-gevangenis op de voormalige NAVO-site. Het gigantische Masterplan, met zijn prijskaartje van 150.000 € per cel, zal uitgevoerd worden door Belgische en Europese privé-bedrijven volgens de “DBFM”-formule (Design, Build, Finance, Maintain) : de privé maakt de plannen, bouwt, financiert en onderhoudt de nieuwe gevagenissen. De staat (dwz de belastingbetaler) huurt de gebouwen, betaalt voor het onderhoud en « levert » de gevangenen en het personeel. Om dit programma makkelijker te doen slikken, besluiten onze ministers het colloquium met een gratis buffet, betaald door u en ons.
De gevangenis als entertainement of de gevaarlijke spelletjes van de ministers.
Woordspelingen op “Prison Break” zijn erg in bij onze ministers. Het lijkt wel of ze meespelen in een western. De uitnodigingen voor “Prison Make” lijken op de bekende “Wanted”-affiches uit die Amerikaanse films. Een stijl die echt tot de regeringscultuur is gaan behoren : voor “Prison Make” van De Clerck en Reynders hadden we al “Jailhouse Lounge” (naar « Jailhouse Rock » van Elvis Presley) van Patrick Dewael, voormalig minister en huidig voorzitter van de Kamer à 16.000 €/maand. Op 27 september 2008 organiseerde hij inderdaad zijn jaarlijks politiek bal onder de naam “Jailhouse Lounge”, en hij was niet te beroerd dit te laten doorgaan in het vroegere gevangenismuseum in Tongeren, dat zal omgebouwd worden tot een nieuwe gevangenis voor 37 jongeren… In de pers en op de website van de ministers stonden foto’s van de plaatselijke bourgeoisie aan de champagne in voormalige cellen, dansend in de binnenkoer van de gevangenis…
Al die gevangenisspelletjes en gratis wandelbuffetten met champagne in de cellen zijn bijzonder revolterend als je weet dat een gevangenis in de eerste plaats een oord van lijden en miserie is. Het is schokkend als men weet dat in bepaalde vleugels van de gevagenis van Vorst 3 à 4 gevangenen op elkaar gepakt moeten leven in cellen van 9 vierkante meter, 23 op 24 uur opgesloten, een matras op de grond, zonder de meest elementaire zorg ; en de situatie is nog erger in de psychiatrische vleugel… Maar onze ministers weigeren op te treden om een einde te maken aan deze onmenselijke, kafkaïaanse, misdaadverwekkende situatie.
De ministers spelen niet met woorden maar met het leven van 2.000 ‘overtollige’ gevangenen. De opeenvolgende regeringen organiseren de laatste jaren een walgelijke mediavertoning en spelen met de toestand van de gevangenen om hun kiezers te behagen. Op 19 maart 2007 ondertekende mevrouw Onkelinckx samen met haar Marokkaanse ambtsgenoot een toegevoegd protocol bij de overeenkomst van juli 1997 tussen België en Marokko dat de tranfert van Marokkaanse gevangenen naar Marokko zonder hun instemming mogelijk maakt. Terwijl volgens een rapport van Human Rights Watch de overbevolking in sommige Marokkaanse gevangenissen oploopt tot 600%. Echt een goeie oplossing om de overbevolking in België tegen te gaan !
In maart 2008 droomde men al van gevangenisboten op de Schelde. Om de overbevolking van de Belgische gevangenissen in te dijken, was Nederland bereid twee gevangenisschepen te verkopen of te verhuren, de Reno met 288 cellen en de Bibby Stockholm met 472 cellen. Uiteindelijk vond de Belgische regering deze mogelijkheid « te duur » (tot 168 €/dag per gevangene), “niet veilig genoeg” en “te zwak van infrastructuur” (de schepen waren aanvankelijk bestemd om er gedurende zes maanden mensen in onder te brengen die illegaal in Nederland verbleven).
Vandaag klinkt het anders : Nederland en België onderhandelen over de transfert van 300 à 400 Belgische gevangenen naar leegstaande gevangenissen in Nederland, zoals het Penitentiair Complex in Scheveningen. Deze oplossing houdt in dat de gevangenen gewoon opgesloten worden zonder dat er sprake is van herintegratie in de maatschappij, een nog sterker sociaal isolement, vervoerproblemen voor de familie die op bezoek wil, terwijl dat nu al vaak een onoverkomelijk probleem vormt.
Onze ministers wekken de valse indruk dat ze over onze veiligheid waken, dat ze alles onder controle hebben en dat ze verwoed op zoek zijn naar tussenoplossingen, de ene al spectaculairder dan de andere, in afwachting van de nieuwe gevangenissen. Maar ondanks de verwijzing naar “Prison Break” zien ze niet hoe dichtbij die totale prison break wel is. In werkelijkheid zijn onze gevangenissen, oud of nieuw, echte tijdbommen.
In december zei de toenmalige minister van Justitie Van Deurzen dat alles heel goed ging in de nieuwe speciale afdeling van de gevangenis van Brugge en dat elke vergelijking met Guantanamo belachelijk was: « ….Uit de ervaringen van de eerste zes maanden blijkt dat de aanpak zijn vruchten afwerpt. Op de afdeling zijn er nog geen ernstige incidenten geweest en bij de meeste gedetineerden is er een merkbare verbetering vast te stellen in de omgang met het personeel.."(De Morgen, 10 december 2008). Vier maanden later, in april 2009, breekt er opstand uit en slaan diezelfde gevangenen van de speciale afdeling alles kort en klein. En uit solidariteit bezetten activisten de faculteit criminologie in Gent. Tegelijkertijd trekt de vakbond ACOD aan de alarmbel in een perscommuniqué : “de toename van het aantal gevangenen in steeds meer gevangenissen leidt tot meer opstanden van de gevangenen. Teveel gevangenen en versleten gevangenissen levert een gevaarlijke cocktail op…” (2 april 2009). En op 22 april : “..In juni zal de kaap van de 10.600 gevangenen bereikt worden en als we een warme zomer krijgen, stevenen we recht op een opstand af, in Vorst en elders..”
Nieuwe gevangenissen of nieuwe ziekenhuizen?
Een echt maatschappelijk debat is meer dan dringend. Daar moeten alle betrokken partijen bij zijn : de ex-gevangenen, de vertegenwoordigers van de gevangenen en hun familie, opvoeders, leraars, dokters, criminologen, psychologen en sociaal-werkers, evenals vakbonden en de politie-, juridische en penitentiaire wereld. Het moet gaan over echte oplossingen en over de snelle toepassing van praktische besluiten.
De oorzaken van de overbevolking in de gevangenissen en de remedies om uit de spiraal van de opsluitingen te geraken zijn velerlei, en variëren van streek tot streek.
Neem als voorbeeld de opsluiting van psychiatrische patiënten, die 10 à 15 percent van de gevangenen uitmaken. Een arts die in een gevangenis werkt getuigt : “Wat de geesteszieken betreft, zijn er steeds minder plaatsen voor hen omdat de psychiatrische bedden omgevormd zijn. In de gevangenis waar ik werk is er bijvoorbeeld een gevangene wiens straf erop zit maar hij valt onder een regime van ter beschikkingstelling. Om weg te kunnen moet hij een psychiatrische instelling vinden die hem voor lange tijd wil opvangen. Ze zijn allemaal gecontacteerd maar ze weigeren allemaal, wegens plaatsgebrek. Het is normaal dat ze de voorkeur geven aan patiënten die ze al kennen. Anderzijds is een verblijf van lange duur moeilijk te verwezenlijken als men weet dat de norm voor de duur van een verblijf naar beneden herzien is (11 dagen in kritieke toestand en drie maanden in chronische toestand). Natuurlijk kunnen artsen patiënten langer ouden maar dan bijna gratis… Aantrekkelijk. Dit is maar één voorbeeld tussen de velen, één enkel terwijl er zo honderden in de gevangenissen zitten. Ik vrees trouwens dat een deel van de overbevolking te maken heeft met de voortschrijdende marginalisering van de zieken die geen plaats kunnen vinden in een steeds minder solidaire samenleving en die geen toegang krijgen tot de zorg (de honoraria en de kosten voor een behandeling kunnen een rem vormen).». Wie kan nog staande houden dat er nieuwe gevangenissen nodig zijn en geen nieuwe ziekenhuizen ?
Strijd tegen de armoede of strijd tegen de armen ?
Het Brussels Gewest viert dit jaar zijn 20ste verjaardag.
Maar er valt niets te vieren : 4 van de 5 armste gemeenten van België bevinden zich in het Brussels Gewest. In die jubileumjaar geven sociologen van de ULB, onder auspiciën van de Koning Boudewijnstichting, een studie uit over de schoolprestaties op het vlak van lezen, rekenen en wetenschappen bij 15-jarige leerlingen in 57 landen. Het besluit gericht aan België maar in het bijzonder aan Brussel slaat met verstomming : « Geen enkel ander industrieland vertoont zo’n kloof tussen de leerlingen uit de immigratie en de anderen en de resultaten van de leerlingen van buitenlandse afkomst behoren bij de zwakste in de ontwikkelde wereld.”. Ander recordcijfer : de drie gevangenissen van Brussel zaten nooit zo vol als vandaag, namelijk à 119 %. Volgens een enquête uit 2001 komt minstens drie vierde van deze gevangenisbevolking uit gezinnen waar de vader werkloos is, arbeider, manœuvre of onbekend. 45 % van de gevangenen hebben alleen een diploma lagere school, 30% heeft geen enkel diploma.
Waar is het Masterplan voor de getroffen wijken van Brussel om er nieuwe bedrijven en nieuwe banen te scheppen?
Wie kan er nog beweren dat we een nieuwe mega-gevangenis nodig hebben in Brussel en geen nieuwe scholen ?
En wat, heren ministers, als het er uw Masterplan uiteindelijk alleen maar om te doen is om de bouwsector in crisis een staatsgarantie te bieden tot 2015 ?
Luk Vervaet,
Leraar in de gevangenis
Candidat sur la liste Egalité pour les élections régionales à Bruxelles, responsable du programme sur la prison.
Medeondertekenaars welkom op vervaetluk@gmail.com met vermelding van naam en functie.
co-signataires/medeondertekenaars :
Jean-Marie Dermagne, avocat, ancien Bâtonnier, enseignant à l’université; Juan Carlos Gonzalez, délégué CSC dans le secteur de la distribution alimentaire; Benoit Van Keirsbilck, président Défense des enfants - International Belgique; Jacques Moriau, Chercheur, Centre de recherches criminologiques, Université Libre de Bruxelles; Jean-François Lenvain, enseignant, Yahyâ Hachem Samii, Chercheur doctorant, Centre de recherches criminologiques, Université Libre de Bruxelles; Sarah Van Praet, Centre de recherches criminologiques, Faculté de Droit, Université Libre de Bruxelles; Amina Nadi, experte discrimination; Manuel Lambert, Conseiller juridique Ligue des droits de l’Homme; Cristina Gay, porte parole Une Autre Gauche; Chloé Vanderveken, enseignante en entreprise; Arantxa Alarcon, travailleuse dans le secteur social; Fabienne Brohée, professeur de morale dans l’enseignement secondaire professionnel spécialisé; Saïdi Nordine, éducateur - tête de liste Egalité; Philippe Noël, enseignant supérieur pédagogique Liège; Dominique Waroquiez, enseignante, candidate LCR aux européennes; Catherine Vaisière, chargée de projets, Aide et Reclassement ASBL (ASD et ASJ), Huy; Ataulfo Riera, employé, LCR; Ginette Bauwens, philosophe; Theo Mewis, délégué ABVV, candidat CAP pour le parlement européen; Antoinette Becq, animatrice musicale; Nadine Rosa-Rosso, enseignante, candidate Egalité; Marie-Françoise Cordemans, citoyenne belge; Martial Demunter, retraité; Annie Goossens, retraitée, candidate Egalité; Guy Armand, médecin généraliste; Lise Bruneel, CRIBW - Centre régional d'intégration du Brabant wallon; Jean-Pierre Tilman, directeur GSARA asbl Mouvement d'Education Permanente; Michèle Rion, bibliothécaire; Eric Goeman, voorzitter Attac Vlaanderen; Elfi De Boos, leraar; Lieven De Cauter, filosoof; Nathalie Jenart, directrice cpmsIII, ville de Bruxelles. ..………
Commentaires