SP-Nederland, nieuwe hoop voor radikaal links ?
SP Nederland:
nieuwe hoop voor radicaal links
of
linkse versie van het Eenheidsdenken?
Luk Vervaet
Maart 2007
Inhoud
Vooraf 3
1. De verkiezingsresultaten van 22 november 2006 6
2. Het resultaat van 30 jaar werk 10
3. Van “leve de revolutie” naar “leve het parlement” 14
4. Het SP programma : het Betere Eenheidsdenken 21
5. Steun aan de kleine en de verantwoordelijke
ondernemers en aan de innovatie van de economie 23
6. De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal”:
een linkse versie van de Vlaams Blok slogan
“300.000 werklozen, waarom nog gastarbeiders»? 26
7. Het sociaal nationalisme van de SP :
terug naar de Nederlandse waarden, zeden en gewoonten 34
8. Terrorisme hard en effectief bestrijden 37
9. Wat maakt een partij de dag van vandaag links? 42
Annexen 46
Opgedragen aan Bahar Kimyongur, Musa Asoglu, Kaya Saz en Soukriye Akar, politieke gevangenen in België, veroordeeld door het Hof van Beroep in Gent in november 2006, de maand van de doorbraak van de SP.
Vooraf
Het begon zoals in het liedje van Kris De Bruyne “Amsterdam” : “Je kan er boeken kopen, die je hier heel zelden vindt, je kan er langs de grachten lopen, je haar los in de wind, Je kan er uren slijten, de parken zijn er groen, je kan er naar Van Gogh gaan kijken, dat zou je eigenlijk wel 's moeten doen, Je bent er vogelvrij, omdat er alles kan, zo dichtbij, en toch zo ver is Amsterdam….”.
En zo trokken we als tieners in de zomervakanties van de jaren 60 voor een paar dagen naar Amsterdam, met Londen, het Mekka van de progressieve jeugd in Europa, naar De Dam, Paradiso, de grachten, de Provo’s en de Kabouters, naar Boudewijn De Groot en Cuby and the Blizzards en de vele anderen van de indrukwekkende Nederlandse popscene uit die dagen.
Is alternatief Nederland 40 jaar later terug van weggeweest?
Het lijkt erop dat de Socialistische Partij (SP Nederland) vandaag dezelfde aantrekkingskracht uitoefent op alternatief en radicaal links in Europa als de Kabouters en de Provo’s op ons, tieners, zo’n veertig jaar geleden...
De roots van de SP liggen in de Nederlandse maoïstische beweging uit de jaren 60. Net als in andere Europese landen, vond die maoïstische beweging zijn ontstaan in verschillende bewegingen en stromingen die toen de wereld bewogen.
Zo was er de democratische en antiautoritaire protestbeweging onder de jongeren in alle superwelvarende Westerse landen (mei 68); de revolutionaire beweging in de Derde Wereld (Mao en de grote culturele revolutie in China, Che Guevara in de guerrilla in Bolivië, de Vietnamoorlog, de antikoloniale strijd in Afrika tegen de Portugezen, de start van Al Fatah in Palestina …); een oplaaiende wilde (= niet door de vakbonden erkende) arbeidersstrijd in onze landen die zich ondermeer liet verklaren door de aanwezigheid van communistische militanten in de bedrijven; de democratische beweging van de zwarten in de VS, de katholieken in Ierland…
In de jaren zestig kruisten al die bewegingen elkaars pad: het is op dat kruispunt dat in heel Europa een deel geëngageerde jongeren zich aansloten bij of zich gingen verenigen in de Maoïstische beweging en de hemel gingen bestormen, sommigen gewapenderhand...
De afgelopen jaren had ik sporadisch contact en gesprekken met leden en kaders van die maoïstische beweging in Nederland.
Via een Belgische onderaannemer werkte ik begin van de jaren 70 een aantal maanden aan de haven van Rotterdam, bij Shell, en aan de haven van Terneuzen. Zo leerde ik er ook de arbeiders kennen, en meer in het bijzonder de extra-uitbuiting van de arbeiders in onderaanneming, die niet over dezelfde infrastructuur en rechten beschikten als de “vaste arbeiders”.
Het was daar dat mijn collega’s en ik voor het eerst een pamflet van de KEN/ML (de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland/Marxistisch Leninistisch) in de handen gestopt kregen. De KEN/ML had toen een brede bekendheid in arbeidersmiddens, omdat ze een leidinggevende rol had gespeeld in de grote ‘wilde’ Rotterdamse havenstaking van 1970.
Later, tijdens de even ‘wilde’ Antwerpse en Gentse dokstaking van 1973, namen we als AMADA (Alle Macht aan de Arbeiders, de voorloper van de Belgische PVDA) contact met de havenwerking van de KEN/ML om een solidariteitsstaking te bekomen in Rotterdam, de grootste haven in Europa. Uit Nederland namen we de naam “Rode Jeugd” over als naam voor onze eigen jongerenorganisatie in België. Tijdens de grote Britse mijnwerkersstaking in de jaren 80 trok ik met een tiental Engelse mijnwerkers uit Yorkshire naar de Groep Marxist-Leninsten (GML) in Rotterdam. De GML was met de SP (Socialistische Partij) en de KAO (Kommunistische ArbeidersOrganisatie) een van de groepen en partijen die overbleven nadat de KEN was uiteengevallen. De GML had in de jaren 70 en 80 een stevige inplanting verworven in de Rotterdamse haven. In de jaren 90 volgde een contactname met de SP en met partijvoorzitter Marijnissen.
In 1997 werkte ik voor de PVDA samen met de NCPN (Nieuwe Communistische Partij van Nederland, opgericht nadat de oude CPN had opgehouden te bestaan) aan de organisatie van een jongerenreis naar Cuba en later naar Vietnam. Zo organiseerden we in Amsterdam een namiddag met video’s over de Vietnamese slachtoffers van Agent Orange, als mobilisatie voor een Europese vrijwilligersreis naar Vietnam.
Spiegel van onze tijd is het feit dat, in heel Europa, in tegenstelling tot wat er overblijft van extreem-linkse organisaties en partijen, het in de afgelopen decennia alleen de fascistische en extreemrechtse partijen zijn geweest die er in slaagden massapartijen te vormen en een massale aanhang bij de verkiezingen wisten te behalen. In zo’n dertig jaar tijd werden de rollen omgekeerd : in de jaren zestig/zeventig waren die extreemrechtse partijen niet meer dan onbetekenende groupuscules, vergeleken bij de massale aanhang en invloed van revolutionair links onder de jongeren en in de strijdbewegingen van de arbeiders.
Of toch niet?
Is de SP niet het voorbeeld van een kleine maoïstische partij die erin slaagde om de brede linkse massapartij te worden waarvan heel radicaal links droomt? Is de SP precies niet de partij die eindelijk komaf maakt met het doemdenken over ‘klein-links’ dat altijd ‘klein-links’ zal blijven ?
Na de nieuwe overwinning van de SP bij de provinciale en Eerste Kamerverkiezingen (senaat) op 7 maart 2007 en met nieuwe verkiezingen op komst in Frankrijk in april, Belgische parlementsverkiezingen in juni..., zal “het voorbeeld van de SP” ongetwijfeld nog meer bediskuteerd worden dan al het geval was.
Wat opvalt bij zowat alle enthousiaste reacties over de verkiezingsresultaten van de SP in november 2006 is de complete desinteresse en de ontstellende onverschilligheid van haar buitenlandse supporters voor programma, inhoud, ideologie van deze partij.
Wellicht een teken aan de wand voor de machteloosheid die er heerst om een echt links alternatief voor de huidige situatie te formuleren, en de tevredenheid voor iedere opstelling die ook maar een beetje sociaal klinkt.
Daarom, en omdat ‘de (extreem) linkse posities’ van de SP vaak onbekend zijn, heeft deze tekst vooral de bedoeling een aantal standpunten van de SP zelf te doen kennen, met soms een commentaar. Maar oordeel vooral zelf of u de ideologische en politieke fundamenten van de SP onderschrijft en wil navolgen. Het zijn immers die fundamenten die die partij heel zijn geschiedenis lang is blijven vasthouden en die uiteindelijk de resultaten gaven van november 2006.
Deze tekst zet ook een aantal standpunten van (en kritieken op) verschillende linkse organisaties bij mekaar, die duidelijk maken dat het SP Nederland model een impact heeft die de Nederlandse grenzen ver overschrijdt.
Sommigen zullen zeggen dat het nu echt niet het moment is om af te geven op een linkse partij, die eindelijk succes boekt. Dat we beter onze energie besteden aan de strijd tegen echte vijanden en rechtse tegenstanders.
Het is vaak in naam van “de al zwakke positie van radicaal links” dat kritiek en debat over de huidige taken en programma van links wordt aan de kant geschoven. Terwijl men zich intussen verder baadt in het bad van de zekerheden van weleer.
Deze tekst heeft niet de bedoeling om oude tegenstellingen tussen maoïsten, trotskisten, anarchisten, linkse partijlozen… tot leven te wekken, maar is vooral een uitnodiging tot debat onder de linkse en antikapitalistische militanten over strategie en te volgen weg voor vandaag.
Deze tekst is niet bestemd voor wie dat debat onder radicaal links vervelend vindt en voor wie het vooral te doen is om “succes”. Wel voor hen die zich vragen stellen over de plaats en de taken voor een nieuwe generatie revolutionaire militanten in Europa.
1. De verkiezingsresultaten van 22 november 2006.
Op 22 november 2006 behaalde de Socialistische Partij (SP) een spectaculaire verkiezingsoverwinning bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen (het Nederlandse parlement). Het was haar tweede electorale overwinning op rij: bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 had de SP al een verdubbeling geboekt van 170 naar 340 raadszetels. En bij de provinciale en senaatsverkiezingen op 7 maart 2007 volgde een derde overwinning : “De SP is nu vertegenwoordigd in de Staten van alle provincies. In 2003 deed de partij nog niet mee in Drenthe. Vier jaar geleden behaalde de partij in totaal 38 statenzetels. Ondanks het feit dat het totaal aantal zetels fors verkleind is, gaat de SP nu 83 zetels innemen… ”.1 En in de senaat ging de SP op 7 maart van 4 naar 12 zetels.
Bij de verkiezingen van november 2006 vermeerderde de Nederlandse SP haar zetelaantal in de Kamer met liefst 16 zetels, de grootste winst van alle partijen. De partij van Jan Marijnissen kwam uit op 25 zetels, werd op die manier groter dan de liberalen en werd de derde grootste partij van Nederland.
Uit verkiezingsonderzoek bleek dat de winst van de SP voor 25 % kwam van PvdA-kiezers, 20 % van Groen-Linkse kiezers, 15 % voormalige Lijst Pim Fortuynstemmers, 13 % links-liberale D66-kiezers, en 8 % CDA'ers.
De SP werd met 27 % van de stemmen de grootste partij onder de mensen met lage inkomens.
De volledige zetelverdeling zag er, na november 2006, als volgt uit :
Rechts : CDA (Christen Democratisch Appel) 41 zetels, VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) 22, PvdV (Partij voor de Vrijheid) 9, CU (ChristenUnie) 6, PvdD (Partij voor de Dieren) 2, SGP (Staatkundig Gereformeerde partij) 2, LPF (Lijst Pim Fortuyn) 0 zetels.
Links : D 66 (Democraten 66) 3, PvdA (Partij van de Arbeid) 42, SP (Socialistische Partij) 25, Groen Links 7
Neerlands Hoop in bange dagen…
De doorbraak van de SP lijkt des te meer betekenisvol omdat ze plaatsvindt in een land dat sinds een tiental jaar volkomen in de greep zit van rechts : conservatieven, rechtse liberalen en socialisten en uiterst rechts (Pas vier jaar geleden, in mei 2002, behaalde de extreemrechtse Lijst van Pim Fortuyn bij zijn eerste verkiezingsdeelname in één klap evenveel zetels als de SP vandaag (26 !); de Lijst Fortuyn nam toen onmiddellijk deel aan de regering).
Nederland is op het oude continent een actieve deelnemer aan de liberale contra-revolutie die sinds enkele decennia door de wereld raast en die de verworvenheden van de wereld van de arbeid ontmantelt, de democratische rechten (de veiligheidspolitiek, het racisme, de antiterrorismewetgeving, etc…) aantast en de wereld dreigt mee te sleuren in een totale imperialistische oorlog.
Nederland is een van de weinige Europese kernlanden die deelnamen aan de Amerikaanse “Coalition from the Willing” van 30 landen voor de oorlog tegen Irak. Nederland is ook met een paar duizend soldaten aanwezig in Afghanistan.
Met het Verenigd Koninkrijk is Nederland het land waar de radicale privatisering en liberalisering het verst werd doorgevoerd : post, spoorwegen, streekvervoer, pensioensysteem, ziekteverzekering, onderwijs, de taxibranche, de arbeidsbemiddeling …… Nederland is koploper op het vlak van flexibiliteit, tijdelijk en deeltijds werk (42% van alle jobs zijn deeltijds, 15% van alle jobs zijn tijdelijk). Het is er voor een patroon bijzonder gemakkelijk geworden om iemand af te danken; wettelijke regelingen inzake maximum arbeidsduur, overuren, zondag en nachtwerk werden op losse schroeven gezet.
Op democratisch vlak werd Nederland dat ooit de reputatie had het meest tolerante land op het Europese continent te zijn, in nog geen twee decennia een repressief land, vooral na 11/9 en na de moorden op Pim Fortuyn (op 6 mei 2002 vermoord door Volkert vdG) en Theo Van Gogh (op 2 november 2004 vermoord door Mohammed B.).
Een paar voorbeelden die deze evolutie illustreren
In 1970 werden in heel Nederland door de rechtbanken slechts 35 (!) veroordelingen van 3 jaar of meer uitgesproken. Vanaf de jaren 90 is het een heel ander verhaal.
Op tien jaar tijd, van 1995 tot 2004, verdriedubbelde het aantal gevangenen er van 46 naar 123 op 100.000 inwoners. In 2003 besliste de regering de capaciteit van de 102 gevangenissen met 30% te verhogen ! Er is nu plaats voor 22.500 gevangenen. In 2004 werd in Rotterdam de eerste ‘gevangenisboot’ in dienst genomen waarop 280 gevangenen kunnen opgesloten worden.
Minister van immigratie Rita Verdonk (VVD) voerde volgende maatregel in : elke regionale politiedienst kan een contract tekenen waarin die zich een objectief stelt om x aantal clandestiene migranten te arresteren, en indien de politiedienst dat doel bereikt krijgen de agenten een extra vergoeding uitbetaald. Met andere woorden op het hoofd van een clandestiene migrant staat in Nederland nu letterlijk een prijs. Hetgeen doet denken aan de 7,50 gulden die een Nederlandse politieman ontving om in de oorlogsjaren een Jood te vangen !
Net voor de verkiezingen van november 2006 verklaarde dezelfde minister Verdonk dat het dragen van een burka en een gezichtdoek in het openbaar officieel zal verboden worden. Deze maatregel die ongeveer 100 (!) vrouwen in Nederland zou treffen, was een ultieme poging van de liberaal conservatieve minister om alsnog de extreemrechtse stemmen binnen te halen.
Niet verwonderlijk dat de overwinning van de SP door de media werd onthaald als een massale en radicale tegenstem tegen een rechtsliberaal en pro-Amerikaans beleid. In Europese en Amerikaanse media sprak men over: “de doorbraak van extreemlinks”, en zelfs van “de doorbraak van de communisten” ( “Wednesday’s general elections in the Netherlands were won by the far-left, the Communist Socialistische Partij (SP)»)2.
De Nederlandse PvdA (Partij van de Arbeid)
Gaat het echt om een “communistische, extreem-linkse” doorbraak of zegt de uitslag van de SP in eerste instantie meer over de hierboven beschreven situatie in Nederland en over degenen die de verkiezingen verloren, dan over de SP? Zo maakt de politiek van de traditionele Nederlandse socialistische partij,de PvdA, veel duidelijk over de opgang van de SP.
Van 1989 tot 2002 zat de Nederlandse PvdA onafgebroken in de regering (eerst met de christen-democraten, daarna met de liberalen). De PvdA werd hiervoor bij de verkiezingen in mei 2002 op een historische manier afgestraft: hun parlementaire fractie werd gehalveerd en ze tuimelden van 45 naar 23 zetels. Toen liep Pim Fortuyn met de stemmen weg.
Hoogleraar en PvdA-er Bart Tromp had het al zien aankomen. Hij schreef over het beleid van Paars (socialisten en liberalen): “Onder Paars deed ook de PvdA mee aan privatisering, marktwerking en deregulering. Maar wat zijn er de opbrengsten van geweest? De belofte was dat het liberale beleidsrecept tot meer werk en meer welvaart zou leiden. Daar is niets van terechtgekomen. Het aantal uitkeringsgerechtigden is na twintig jaar sanering niet gedaald. Nog net zoveel huishoudens leven onder de armoedegrens als in 1981 (640.000). Privatisering, deregulering en meer marktwerking in de publieke sector hebben over de hele linie helemaal niet meer efficiency, betere kwaliteit en lagere prijzen opgeleverd, of het nu de uitvoering van de sociale zekerheid, de taxibranche of de Nederlandse Spoorwegen betreft»3.
Na de verkiezingsnederlaag verdween de PvdA in de oppositie, maar ook daar deed ze het niet beter…. Het soort ‘oppositie’ dat de PvdA voerde kan men aflezen uit het standpunt van de woordvoerder van het dossier economische zaken van de PvdA over 20 jaar ontmanteling van de publieke sector en de verworvenheden van de wereld van de arbeid : “Sinds de jaren tachtig is een grootscheeps project van deregulering, liberalisering en privatisering in gang gezet. De ervaringen hiermee zijn verschillend en ten dele negatief. De PvdA wil lering trekken van deze ervaringen, en zich opnieuw bezinnen op het evenwicht tussen overheid en markt. Dit betekent dan ook dat bepaalde publieke diensten wat de PvdA betreft niet in aanmerking komen voor privatisering. Hierbij kan gedacht worden aan het gevangeniswezen en de drinkwatersector. De PvdA is van mening dat met het waarborgen van een goed systeem van gevangenissen en de kwaliteit van het drinkwater geen risico’s kunnen worden gelopen (sic). De overheid dient in deze sectoren de dominante speler te blijven. Dit betekent echter niet dat privatisering te allen tijde niet meer moet worden nagestreefd.” 4
“Een blaffende hond die niet bijt”
In België keerden de traditionele sociaal-democratische partijen en zelfs de liberale partijen zich tegen de Amerikaanse oorlogsplannen tegen Irak. De deelname aan de Amerikaanse oorlog tegen Irak was in landen als Spanje en Italië één van de redenen voor de val van de regeringen die tot die deelname hadden beslist. De Nederlandse PvdA (in de oppositie!) voerde een heel andere politiek dan de meeste van haar Europese zusterpartijen.
In Nederland was de PvdA vóór “een vreedzame ontwapening van Irak”, keerde ze zich tégen het houden van vredesmanifestaties tegen de oorlog en verklaarde PvdA voorzitter Wouter Bos op 26 maart 2003, een week na het begin van de Golfoorlog: “Op dit moment met de oorlog stoppen is geen optie. Als de oorlog nu direct stopt zal Saddam dit als een grote overwinning vieren op het westen en zal hij zijn toorn richten op Sjiieten en Koerden, net als in 1991... De oorlog nu stoppen is niet in het belang van het Irakese volk. Zoals ik donderdag bij het uitbreken van de oorlog al heb gezegd, stelt de PvdA zich in de nu ontstane situatie op aan de zijde van de coalitie. CDA en PvdA zijn het daar dus over eens».5
In juni 2003 stemde de PvdA in de Kamer voor het sturen van 1.100 Nederlandse soldaten naar Irak! Iets wat het Nederlandse platform tegen Nieuwe oorlog in een persmededeling deed zeggen: » Het Platform is verbijsterd over het feit dat ook de PvdA met de uitzending heeft ingestemd. Gezien de opmerkingen van woordvoerder Koenders over de geloofwaardigheid van de Brits-Amerikaanse motieven de afgelopen weken, hadden wij een meer kritische houding van de PvdA verwacht. Uit het stemgedrag blijkt opnieuw dat de PvdA op het gebied van buitenlands beleid een blaffende hond is die niet bijt''.6
Op 1 juni 2005 stemde 62% van de Nederlandse bevolking in een referendum tegen de Europese grondwet. Aan de linkerkant was er alleen de SP die opriep om tegen te stemmen. Groenlinks en de PvdA riepen op om voor te stemmen en werden afgestraft. Op de website van de Nederlandse PvdA kon men lezen: “Waarom is de PvdA voorstander van de Europese Grondwet? Europa heeft ons vrede en welvaart gebracht. Daar is de afgelopen vijftig jaar hard voor gevochten. Tegelijkertijd mankeert er nog het nodige aan Europa. Met de Grondwet wordt Europa echter socialer, veiliger en slagvaardiger dan zonder Grondwet. Daarnaast worden in de Grondwet grenzen gesteld aan Europa, waardoor Nederland gewoon Nederland kan blijven. De PvdA staat voor Nederland sterk en sociaal in Europa. De Grondwet maakt dat mogelijk. Daarom is de PvdA vóór de Europese Grondwet”.
Wie meer dan oppervlakkig toekijkt ziet dat de SP in Nederland niét de ruimte inneemt die er bestaat “links van” of “naast” de sociaal-democratie. De SP neemt niet meer of minder dan de plaats van de traditionele sociaal-democratie zélf in, en wel in zijn populistische vorm.
De SP bezet én de ruimte die de PvdA heeft opengelaten omwille van haar desastreuze politiek én een deel van de politieke ruimte die de dood van Pim Fortuyn heeft gecreëerd. In andere landen wordt ditzelfde terrein bezet door de traditionele socialistische partijen en Groenen.
De uitslag van de SP als het signaal zien van de “verlinksing” ten opzichte van de traditionele linkse/groene partijen of als het bewijs dat er een politieke ruimte is “naast” de sociaal-democratie is wishful thinking, maar stemt niet overeen met de realiteit.
2. Het resultaat van 30 jaar werk
In een reactie op het felicitatiecommuniqué van de Belgische PVDA leiding voor de SP schrijft Wouter, een enthousiaste lezer op de PVDA website : “Maar liefst 26 zetels halen ze uiteindelijk! Spectaculair. Als ik kijk waarom PVDA+ nog niet toe is aan dergelijke resultaten, vermoed ik dat er zeker uit deze pagina: http://www.sp.nl/partij/historie/ lessen te trekken zijn. Maar als ik het een beetje volg dan is dit gedeeltelijk ook de weg die PVDA+ wil inslaan en ik kan dat alleen maar toejuichen.”
De stelling dat de doorbraak van de SP een eendagsvlieg zou zijn en vergelijkbaar met de doorbraak van Pim Fortuyn, wordt door de SP zelf en door zijn bewonderaars van de hand gewezen.
In zijn toespraak na de verkiezingsoverwinning stelde Marijnissen : “Al dertig jaar geleden hebben de pioniers van de SP deze keuze gemaakt: zich in te zetten voor de mensen, voor een betere maatschappij. Nu is de grote doorbraak gekomen”. Ook de PVDA leiding heeft het in zijn felicitatiecommuniqué over de dertig jaar werk : “Het verkiezingsresultaat van de SP komt niet uit de lucht vallen. Het is het resultaat van 30 jaar lang werk aan de basis, in de wijken en op de werkvloer”.7. Opnieuw geen woord over de inhoud. Laten we de geschiedenis van de SP van dichterbij bekijken.
De CPN (Communistische Partij van Nederland)
De ontstaansgeschiedenis van de SP in de jaren 60/70 is niet zo verschillend van die van vele andere Maoïstische partijen in Europa (AMADA, UCMLB in België, KPD in Duitsland, ORT in Spanje….) die voortkwamen uit of opgericht werden in strijd met de traditionele communistische partijen (in Nederland de CPN), die politiek aansloten bij de Sovjet-Unie en door de maoïsten werden betiteld als “revisionisten”.
De CPN was opgericht voor de oktoberrevolutie van 1917. In 1991 werd ze ontbonden en ging ze op in Groenlinks. In de jaren 30 was de CPN er in geslaagd de gevangen voorzitter van de Indonesische KP (Indonesië was een kolonie van Nederland) te doen verkiezen in de Nederlandse Kamer. De CPN speelde tijdens de bezetting van Nederland door het fascistische nazi-Duitsland in 1940-1945 een belangrijke en moedige rol in het verzet.
Het was een partij die tijdens de oorlog honderdduizenden arbeiders wist te mobiliseren voor een staking tegen het Hitlerfascisme en tegen de Jodenvervolging. Aan het eind van de oorlog waren 80% van de vooroorlogse kaders van de partij vermoord. In een politiek extreem verzwakte CPN gingen na de oorlog stemmen op om te partij te doen opgaan in de sociaal-democratie, maar dit werd mede door druk van buitenlandse communistische partijen tegengehouden.
De CPN in de periode na de tweede wereldoorlog was nog de partij die in de frontlinie stond om de interventie van Nederland tegen de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië te saboteren. De CPN had na de oorlog meer dan 50.000 leden, had een eigen vakbond, met nog eens tienduizenden leden. Ze behaalde 10% van de stemmen en 10 zetels in 1946/1948, in 1972 had ze nog 7 zetels en tot in 1986 nog steeds enkele verkozenen op nationaal niveau, en nog een zekere invloed en impact in de bedrijven.
De leiders van wat later de SP zou worden werden in 1964 uit de CPN gezet. De CPN splitste toen in een pro-Russische en pro-Chinese vleugel, ook al had de CPN, als een van de weinige Europese communistische partijen, in het begin geen kamp willen kiezen in het conflict tussen de Chinese en de Russische communisten. Maar op het congres van 1964 stelde de CPN : “wat de CP van China ons thans als een fonkelende wapenuitrusting aanbiedt, ligt al 30 jaar bij het oud roest van de communistische beweging”. De algemene lijn van China werd op dat congres afgewezen en leden die vasthielden aan die lijn werden uit de partij gezet.
De Nederlandse Binnenlandse VeiligheidsDienst
Uit de interne documenten van de BVD (de Nederlandse Binnenlandse VeiligheidsDienst) werd in de afgelopen jaren duidelijk dat deze dienst actief heeft meegeholpen aan het doen uiteenvallen van de CPN en aan de oprichting van de maoïstische partijen. Op zich niet verwonderlijk als men de praktijken van de veiligheidsdiensten kent.
Wél verwonderlijk is de cynische conclusie en het weglachen van iedere revolutionaire traditie of ambitie van de SP in een artikel dat aan die kwestie is gewijd onder de titel : “Wat hebben SP en BVD met elkaar te maken? ”. Die conclusie luidt als volgt : “ Vandaag kennen we geen omvangrijke revolutionaire organisatie meer, die op communistische leest is geschoeid. De SP daarentegen behoort tot de grootste – en meest actieve – Nederlandse partijen. Een win-win situatie zouden we bijna zeggen. Voor de BVD én voor de SP”.8
Na hun uitsluiting uit de CPN, richtten ‘de maoïsten’ het MLCN op (het Marxistisch-leninistisch Centrum Nederland). Conflicten daarbinnen leidden tot de oprichting van de MLPN (Marxistisch-Leninistische partij Nederland) en de KEN ml (Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland marxisties-leninisties, opgericht in 1970). Deze laatste organisatie speelde een belangrijke rol in de Rotterdamse havenstaking van 1970 en werd vervoegd door talrijke studenten.
Tegenstellingen binnen de KENml leidden in 1971 tot het uittreden van een heel aantal leden. Deze uitgetreden KEN-leden richtten in 1972 de Socialistische Partij (SP) op.
De SP breidde haar activiteiten stelselmatig uit. In 1975 tot het gebied van de gezondheidszorg. De Stichting Ons Medies Centrum (OMC) opende in dat jaar in Oss haar eerste huisartsenpraktijk. Het was daar dat Jan Marijnissen in 1975 verkozen werd als gemeenteraadslid. In 1986 wordt hij partijvoorzitter en in 1994 wordt hij verkozen als parlementair. Later volgden doktersgroepspraktijken in Nijmegen en Zoetermeer. Patiënten moesten ervan bewust gemaakt worden dat de gezondheidszorg in de eerste plaats “een politieke aangelegenheid is, aangezien medische klachten samen hangen met de maatschappelijke verhoudingen”.
Eveneens in 1975 werd de Vereniging Voorkomen Is Beter (VVIB) opgericht met als doelstelling de invoering van een jaarlijkse gezondheidstest voor iedereen.
De maoïstische massalijn : luisteren naar het volk
De redenen voor de scheuring tussen de KEN ml en de SP betroffen vooral meningsverschillen over het Maoistisch concept van de "massa-lijn". Het ging hier om een essentieel punt dat veel van de latere rechtse en populistische politiek van de SP doorheen heel zijn geschiedenis zal kenmerken en verklaren.
Uit de lezing van Mao Ze Dong hadden alle maoïsten ter wereld geleerd dat men « de massalijn moet toepassen ». Dat betekent dat men moet weten wat de mensen denken, hoe ze de zaken zien, wat ze bereid zijn om te doen of niet te doen. Het is op zich een eenvoudig en realistisch concept. Benadrukte de KENml vooral het aspect van “de leninistische voorhoede», de SP verzette zich tegen “het intellectualisme”, dat geen belangstelling toonde voor de dagelijkse noden van de mensen en niets deed in de strijd.
De SP koos voor het “gedachtengoed van het volk”. De SP verweet de KENml zijn sectarisme en dogmatisme, en legde het accent op Mao's oproep “om onder de massa's te gaan werken». Niet de studeerkamer, maar “de praktijk” was de beste leerschool, want alleen de dagelijkse strijd voor een beter bestaan kon tot het juiste socialistische bewustzijn voeren.
De SP propageerde nog wel de noodzaak van de socialistische revolutie, maar de kern van de activiteit draaide van bij het begin rond de verdediging van de directe belangen. “Ook de voorman van "Arbeidersmacht", Jan Marijnissen, is deze mening toegedaan. De SP voert slechts uit wat het volk eist, want "het gaat er niet om wat wij vinden, maar wat de mensen van ons willen".9
Stap voor stap zal de SP in naam van “luisteren naar de mensen” en met een activistische praktijk elk revolutionair perspectief opzij zetten. Begin van de jaren 90 schrapt de SP ook officieel het Marxisme-Leninisme uit het programma.
De SP wil de linkse partij zijn die luistert naar wat er in de arbeidersklasse en onder de bevolking leeft, en die dit ook verwoordt. Luisteren naar de mensen is één ding, er eenvoudigweg zijn politiek van maken is een ander.
Wat er leeft onder de mensen wordt immers bepaald door een veelheid van elementen. Er is vooreerst de vraag over welke ‘mensen’ het gaat. Een marxist spreekt altijd in termen van klassen. Gaat het over de meest uitgebuitenen in de maatschappij of over de bevoorrechten? Over zij die het slachtoffer zijn van het racisme of over zij die het toepassen ? Over zij die vervolgd worden of over zij die vervolgen ? Wat er vandaag onder ‘de mensen’ leeft wordt mede bepaald door het levensniveau van een van de rijkste landen ter wereld, dat te verklaren valt door de koloniale en imperialistische geschiedenis van een land; door het gebrek aan geloofwaardig links alternatief; door een onophoudelijke matrakage van de huidige heersende ideologie in de hoofden van de mensen… Wat er leeft onder de mensen wordt bepaald door het moment waarop men de vraag stelt : op het hoogtepunt van een strijdbeweging of na een nederlaag… ?
Opiniepeilingen en referendums
Stel u voor dat Lenin een opiniepeiling had georganiseerd onder de mensen bij het begin van de eerste wereldoorlog, op het moment dat het volk het meest opgezweept was om naar het front te trekken, dan had hij ongetwijfeld zijn minderheidsstandpunt binnen de Tweede Internationale tegen de oorlog moeten intrekken.
In het referendum van september 2006 “onder de mensen” in Zwitserland over de verstrenging van de immigratiewetten, die al tot de strengste van Europa behoren, stemde 70 % van die mensen vóór een verstrenging (inclusief: elke persoon die in Zwitserland aankomt zonder identiteitspapieren wordt teruggestuurd, een asielaanvrager krijgt geen enkele vorm van sociale bijstand, een niet geregulariseerde vreemdeling die zich verzet tegen zijn terugsturing kan tot 24 maand worden opgesloten enz…).
In een opiniepeiling van L’Express van mei 2002 kozen 76% van de Fransen voor “veel meer middelen voor de politie”, in december 2005 was dit nog 49%.... Wat is “luisteren naar de mensen” als de media een campagne voeren tegen “een racistische moord op een Antwerpse bus door jonge migranten op een treinbestuurder”, een moord die er achteraf geen bleek te zijn? Wat als arbeiders verdeeld zijn in een stemming over harder en langer werken voor minder geld om zogezegd hun fabriek open te houden: steunt men de minderheid van delegees en arbeiders die tegen is of de meerderheid?
Men zal zijn gezond verstand moeten gebruiken en vasthouden aan een aantal principes en waarden van links tegen kapitalisme, racisme en imperialisme. Niets is meer eenvoudig dan in naam van “wat er leeft onder de mensen” die principes en waarden aan de kant te schuiven. Precies dat laatste wordt in de SP verdedigd met linkse argumenten.
SP afdelingsbestuurder Kees Postma : "Wij SP-ers willen weten wat er onder de mensen leeft. We nemen serieus wat we aan de deur horen. We willen de woede en frustratie die we tegenkomen niet van tafel vegen met een simpel "ach die mensen weten niet waar ze het over hebben; het komt gewoon door de kapitalistische bezuinigingspolitiek, verder is er niets aan de hand." We achten zo´n houding onjuist, achterhaald en vooral gevaarlijk. Want als links niet meer naar mensen luistert, dan wenden ze zich tot rechts. En dat is niet meer het gezellige, repressief-tolerante rechts van twintig jaar geleden. Ik voor mij heb er in ieder geval weinig zin in om me over 15 of 20 jaar in een heropvoedingskamp wanhopig te moeten afvragen hoe de fascisten in Nederland de meerderheid konden krijgen.".
In naam van de strijd tegen het fascisme zal men zo de thema’s én de oplossingen van rechts in het linkse kamp trekken.
Het populisme van de SP zal zijn weerslag vinden in enkele ophefmakende brochures : één tegen het feminisme(1980) en vooral die tegen de gastarbeiders (1983). Maar laat ons eerst de even ophefmakende wending naar het parlementarisme bekijken.
3. Van “leve de revolutie” naar “leve het parlement”
In 1975 stelde de SP nog dat de vreedzame overgang naar het socialisme onmogelijk en een gewelddadige revolutie noodzakelijk was. Maar al snel verklaarde SP- leider Bob Ruers : "Je moet uitgaan van de mensen, dus niet reppen over de revolutie. Veel mensen begrijpen dat niet". Tot daar een vaststelling die iedere revolutionair met een beetje praktijk in onze landen kan maken.
Vanuit de redenering dat “de parlementaire democratie het meest democratische systeem was dat onder het kapitalisme mogelijk was”, werd “de revolutie” niet vervangen door een aangepaste revolutionaire politiek, maar eenvoudigweg door “de parlementaire strijd” waarin alsmaar meer werd geïnvesteerd (een miljoen gulden in de verkiezingscampagne die haar in 1986 een Kamerzetel moest opleveren).
Van die positie was het niet ver meer naar de stelling dat er “geen democratischer initiatief bestaat dan het parlementaire systeem”. De SP schrijft: “Na een eeuwenlange, verbeten strijd zijn we tot de conclusie gekomen dat het systeem dat we nu hebben "het minst slechte" is. Voor een systeem bestaande uit een representatieve vertegenwoordiging van het volk met het laatste woord bestaat geen alternatief dat democratischer genoemd kan worden”.10
In het verkiezingsprogramma van de SP 2006 luidt het : “ Negen van de tien Nederlanders vinden onze parlementaire democratie het best mogelijke systeem… Zeven van de tien burgers zijn tevreden over het functioneren van de representatieve democratie - en daarmee is Nederland een van de koplopers in Europa… De hoge waardering van de bevolking voor ons democratisch bestel is vertrouwenwekkend…”11
Staat en democratie
Omdat het hier gaat over de democratie en de staat, één van de kernpunten van het marxisme, zou men hier een theoretische weerlegging kunnen neerzetten, maar in 2007 kan men vooral, en meer nog dan 30 jaar geleden, voldoende elementen (en uitspraken onder het volk) vinden die duidelijk maken dat het met de parlementaire democratie én het vertrouwen van het volk daarin helemaal niet zo goed zit als Marijnissen zegt.
Maar laten we ons beperken tot een schrijver. José Saramago, Nobelprijswinnaar literatuur en lid van de Portugese KP, verklaarde in een interview onder de titel: “Wij leven niet in een democratie”: “Wij leven in een tijd waar men over alles mag discuteren, maar over één ding niet, en dat is over de democratie. Het is toch ongelofelijk dat men niet even stilstaat bij de vraag wat democratie is, waarvoor ze dient en wie ze dient. De democratie is als de Heilige Maagd, men mag er niet aankomen. Men heeft het gevoel dat het om een verworvenheid gaat.
Men zou een debat moeten organiseren op internationale schaal over dat onderwerp en daar zouden we zeker tot de conclusie komen dat wij niet in een democratie leven, dat het maar gaat om een façade…Men zal mij antwoorden dat we als burgers en dankzij het stemrecht kunnen veranderen van regering of president. Maar daar stopt het ook. We kunnen niets meer doen, want de echte macht vandaag dat is de economische en financiële macht doorheen de instellingen en organismen als het FMI of het OMC die niet democratisch zijn.
Wij leven in een plutocratie. De oude spreuk: “de democratie is de regering van het volk door en voor het volk” is geworden “de regering van de rijken door de rijken en voor de rijken.” 12
Maar wellicht loopt ook deze Portugese schrijver honderd kilometer vooruit op wat de mensen denken?
“Wij willen regeren...” (ook met het CDA).
Wie A zei, moest B zeggen en dus volgde op de parlementaire strategie logischerwijs ook de optie van de regeringsdeelname. Voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2003 zette de SP al de lijnen uit voor een nieuwe regering waar de SP zijn plaats zou hebben.
Naast PvdA en Groenlinks moesten voor de SP ook D66 en de ChristenUnie bij de alliantie betrokken worden. Een samenwerking met het CDA werd uitgesloten : "Die kans is heel erg klein." Volgens de Telegraaf.nl bereidde Marijnissen zich serieus voor “op deelname aan het volgende kabinet. Hij vindt van de huidige SP-Tweede-Kamerleden Kant, Van Bommel en De Wit geschikt voor het ambt van minister. De departementen waarop de SP-leider zijn zinnen zet zijn Volksgezondheid, Onderwijs, Binnenlandse Zaken en VROM (Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer) ”.
De zaak ging niet door, ook al omdat de SP electoraal toen niet verder kwam dan de 9 zetels die ze al had.
In september 2006 besloot de partijraad van de SP dat de partij ‘richting de verkiezingen moet streven naar een strategische alliantie met de PvdA, GroenLinks en de vakbonden’. De SP koos daarmee naar eigen zeggen voor een strategie om ‘een reëel perspectief te bieden op een linkse samenwerking, een alternatief voor de PvdA over rechts’.
‘Hiermee maken we duidelijk dat we niet sektarisch zijn en laten we op een offensieve manier aan iedereen zien dat wij er klaar voor zijn’, stelde Jan Marijnissen in de discussie op de partijraad.
Na de verkiezingsoverwinning in 2006 werden de bakens nog maar eens verzet. Toen bleek ook een regering met het CDA geen taboe meer. “Wij hebben altijd gezegd: samenwerking met dit CDA is voor de SP niet reëel. Maar door de uitslag op 22 november voelden we ons verplicht om gesprekken te voeren. Het CDA heeft immers ook een sociale vleugel”13.
“De parlementaire verleiding” : het enthousiasme bij radicaal links
Het waren niet enkel de grote media die de boodschap over de doorbraak van de “extreemlinkse SP” lanceerden. De parlementaire doorbraak van de SP zorgde voor een eensgezind enthousiasme bij partijen die behoren tot de drie stromingen die radicaal links uitmaken sinds de jaren 60 en 70: de traditionele communisten, de maoïsten of marxist-leninisten en de trotskisten.
Alle drie lijken ze zich anno 2006 terug te vinden rond het parlementaire succes van een parlementaristische partij.
De Morning star
De Morning Star, dagblad van de Communistische Partij van Groot-Brittannië, was aanwezig in Utrecht aanwezig op de eerste bijeenkomst van de partijraad van de SP na de verkiezingen, en schreef een lovend artikel onder de titel :”The secrets of their succes”14. “We spreken, schrijft de krant, over de werking van een partij die nu “35 jaar bestaat, 139 afdelingen telt, 1,6 miljoen kiezers heeft en 25 zetels in het parlement..”
Men zou voor minder enthousiast zijn... Wanneer de journalist aan de SP fractieleider in de senaat, Tiny Kox ,vraagt of er algemene lessen te trekken zijn uit de spectaculaire overwinning van de SP antwoordt hij : “Het is vooreerst zeer belangrijk om niet dogmatisch te zijn. Je moet alles durven in vraag stellen, je eigen ideeën en praktijken daarbij inbegrepen. Je moet je altijd aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Even belangrijk is het om de ankers voor de partij en zijn werk vast te leggen. De drie basisprincipes in onze partijbeginselen en programma zijn klaar : gelijkheid, solidariteit en respect voor de menselijke waardigheid, in een woord respect voor al wat leeft...”
In het artikel van de Britse communisten wordt verder gesteld dat de SP “een echt socialistisch programma voor de 21° eeuw voorstelt”. Het gaat daarbij om “het verzet tegen de liberalisering van het gezondheidssysteem, de strijd tegen de bureaucratie in de openbare sector, meer geld voor onderwijs, zorg voor de ouderen en de strijd tegen de armoede, vooral onder de kinderen”.
De redenen voor het succes van de partij zijn volgens de krant te vinden bij : het lokale activisme, een goede partijorganisatie, waarbij men ervan uitgaat dat het menselijk kapitaal het belangrijkste is, het afstaan van de vergoeding als verkozene aan de partij, de opvang en training van nieuwe leden en kandidaten, het aanleren hoe een artikel plaatsen, een betoging organiseren...
“Niet langer de partij van de blanke, mannelijke werkende klasse…”
Ja, zegt de krant, de SP was vroeger een partij die verguisd werd door links Nederland omwille van zijn racistische standpunten, en die omwille daarvan zelfs van alle andere linkse partijen het verbod kreeg om deel te nemen aan een 1 mei viering, maar dat stigma is nu verleden tijd : “Er zijn meer vrouwen dan mannen die op de SP stemmen, er is een toenemend deel migranten dat voor de SP stemt, die stemmers maken komaf met de hardnekkige mythe, die net als alle mythes voorkomen uit een korreltje van waarheid, dat de SP de partij zou zijn van de blanke, mannelijke werkende klasse.”
The Morning Star had er dan in één adem als ultiem bewijs voor het antiracisme van de SP kunnen aan toevoegen dat er precies 1 (één !) kandidaat van migrantenorigine op de lijst voor de verkiezingen van november stond...
Veel partijen kloppen de SP hier met lengtes, wat ook hen er daarom niet noodzakelijk minder racistisch op maakt… Het feit dat veel migranten op de traditionele partijen stemmen, of dat er zich migrantenkandidaten op een lijst bevinden ontslaat ons niet van een analyse van de politiek en het programma van een partij. Het ontslaat ons niet van de vraag : van welke belangen en van welke klasse in de maatschappij is een partij de uitdrukking?
Zo is het niet omdat Condoleza Rice en Colin Powell in de Bush administratie zitten dat dit iets verandert aan het karakter van de Bushadministratie. Jean Marie Le Pen blufte ooit dat hij de eerste was geweest om een jonge moslimvrouw op zijn lijst te zetten en haar in 1986 te laten verkiezen als gemeenteraadslid : "Als ik racist zou zijn, zou ik dat soort initiatieven nooit genomen hebben". In 2007 heeft Le Pen zelfs al een affiche met als tekst “Nationalité, assimilation, ascension sociale, laïcité : droite/gauche ils ont tout cassé” naast de foto van een jonge zwarte vrouw, duidelijk gericht op het aantrekken van het gekleurde kiezerspubliek. Bayrou trekt op verkiezingscampagne in de banlieues. Sarkozy heeft zijn Rachida Dati enz. enz.
De MAS/LSP
Ook de Belgische MAS/LSP (Linkse Socialistische Partij- Trotskistisch, lid van de internationale Committee for a Workers International) is enthousiast over de resultaten van de SP, nochtans in hun ogen een voormalig ‘mao-stalinistische partij’. Hun kameraden van Offensief, een Trotskistische organisatie in Nederland, zijn actief binnen de SP en voeren er een ‘kritische oppositie’.
De MAS/LSP schrijft voor de verkiezingen een artikel onder de titel : “Een beter Nederland voor hetzelfde geld”? waarin een aantal voorzichtige kritieken en amendementen worden geformuleerd, maar waarin toch vooral gehoopt wordt op “vooruitgang van de SP”. “... De SP is een formatie links van de sociaal-democratie. Er zijn echter gevaren en beperkingen aan de huidige koers van de SP”15.
Een artikel van de MAS/LSP na de verkiezingen onder de titel “SP wordt de derde grootste partij van Nederland” becommentarieert de verkiezingsuitslag en de hoopvolle lessen die er uit de overwinning te trekken zijn voor België: “... Er is ruimte links van de sociaal-democratie en de groenen. Tot die conclusie kwam het Comité voor een Andere Politiek in België. In Nederland werd het bestaan van die ruimte aangetoond door de Socialistische Partij (SP) van Jan Marijnissen”16.
De POS/SAP
Ook bij de POS/SAP (Socialistische Arbeiders partij, Vierde Internationale) klinkt een positief geluid. In januari 2003 : “Met meer dan 35.000 leden en twintig kamerzetels in de peilingen, schrijft de SP hét politieke succesverhaal van dit moment. De partij van Jan Marijnissen maakte de afgelopen twintig jaar een metamorfose door van 'lelijk eendje van links' naar een brede linkse partij. De organisatie biedt inmiddels onderdak aan veel oud PvdA-leden en kiezers; ex-CPN-ers; voormalige GroenLinks-ers en activisten uit allerlei sociale bewegingen. Als enige linkse partij weerstaat ze niet alleen de huidige rechtse wind in Nederland,maar is ze zelfs de grootste groeier. De ontwikkeling van de SP geeft velen de hoop dat het toch ook linksom kan.”17
Na de verkiezingen in november 2006 : “Met 17 % van de stemmen, doet radicaal links een historische doorbraak… De socialistische Partij (SP, radicaal links) wordt de derde grootste politieke kracht in het land, met 1,6 miljoen stemmen (16,6%) of 1 miljoen meer dan in 2003. Dit is vergelijkbaar met de 2 miljoen stemmen (21,2%) voor de PvdA. De SP gaat zo van negen naar 26 zetels, op de 150 die de Kamer telt (de PvdA heeft er 32). De SP is als eerste partij uit de bus gekomen in Eindhoven, vijfde stad van het land, en bevindt zich op de tweede plaats, na de PvdA, in Amsterdam en in Rotterdam. De doorbraak van de SP komt niet uit de lucht gevallen. Het merendeel van de commentatoren onderlijnen dat in tegenstelling tot het spectaculaire resultaat dat populistisch rechts in 2002 behaalde – gevolgd door een even spectaculaire afgang- het succes van de SP gestoeld is op een veel solidere basis. De partij is veel gestructureerder dan de populistische beweging en haar electorale vooruitgang is constant sinds 1994.”18
Net als de MAS/LSP werkt ook de SAP binnen de SP en heeft ze er ook verkozenen.
De PVDA
In 2004 werd de Nederlandse SP door de Belgische PVDA leiding nog beschreven als het prototype van “ een kleinburgerlijke, reformistische partij” waartegen men zich kost wat kost moest afzetten: “De keuze waarvoor wij staan is: de PVDA behouden als de revolutionaire partij van de arbeidersklasse of haar omvormen tot een kleinburgerlijke, reformistische partij van het type SP Nederland”19. Die keuze had toen als resultaat dat de toenmalige algemeen secretaris van de PVDA, Nadine Rosa-Rosso, samen met een aantal andere kaders en leden uit de partij werden gesloten omwille van een zogeheten ‘liquidatielijn’.
Maar in 2006 kreeg de SP van de nationale leiding van de Belgische PVDA al een felicitatietelegram toegestuurd nog voor de officiële uitslagen bekend waren: “Persmededeling. De PVDA+ feliciteert de SP Nederland met haar verkiezingsuitslag (24 zetels volgens de eerste exit-polls). Na de massale afwijzing van de liberale Europese Grondwet vorig jaar, is dit het tweede krachtige signaal dat de mensen op zoek zijn naar een consequent links alternatief voor de traditionele partijen. De SP wordt de derde partij van Nederland (van 9 naar 24 zetels volgens de eerste exit-polls). "Een opvallende doorbraak van uiterst links", titelde CNN meteen op haar nieuwsrubriek.
"Het spel werd door elkaar geschud door de radicaal linkse SP", schrijft ook Le Monde. Na de massale afwijzing van de liberale Europese Grondwet vorig jaar, is dit het tweede krachtige signaal dat de mensen op zoek zijn naar een consequent links alternatief op de traditionele partijen”.20
Hierop wijdde de Vlaamse televisie, de dag na de Nederlandse verkiezingen, in zijn duidingsprogramma Terzake een speciale uitzending aan de PVDA in Zelzate (een gemeente van 13000 inwoners in Oost-Vlaanderen waar de PVDA zes zetels haalde bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen): de Nederlandse SP zou in België de PVDA en/of de beweging van Jef Sleeckx zijn.
“De frisse, vernieuwde linkse oppositiepartij”
Sinds 2006 heeft de Belgische PVDA leiding ervoor gekozen om het succes van de SP Nederland te proberen te recupereren voor zijn eigen vooruitgang.
Bij monde van nationaal woordvoerder Peter Mertens noemde de PVDA zichzelf “de Belgische versie van de SP Nederland”. Namens de Nationale Leiding van de PVDA kon men volgend bericht lezen : “In De Morgen vroeg Tom Lanoye zich vorige vrijdag af: “Bij de PVDA+ heeft de oubollige retoriek voor het eerst plaatsgemaakt voor haalbare en zeer concrete voorstellen. Krijgen we dan eindelijk toch die links-populistische partij, de Nederlandse SP waardig? Het zou niets te vroeg zijn.” Die frisse, vernieuwde linkse oppositiepartij is gisteren realiteit geworden in minimum acht gemeenten en steden. En ook op een tiental andere plaatsen werd een stevige basis gelegd voor verdere vooruitgang”21.
In een interview van De Standaard stellen drie verantwoordelijken van de PVDA, waaronder de nationale woordvoerder, opnieuw dat “de Nederlandse SP het voorbeeld is, waarvan we veel kunnen leren, zonder er een kopie van te maken”22.
De krant De Morgen publiceert 10 dagen later een interview met de PvdA verkozenen onder de titel : “Wij voelen ons absoluut geen Stalinisten of Maoïsten” , waarin de woordvoerders met “het sectaire en maoïstische verleden” van de PVDA de vloer aanvegen en waarin ze bijna letterlijk het discours van Marijnissen hernemen23.
Een maand later schrijft Dirk van Duppen, de toekomstige lijstrekker voor de PVDA bij de parlementsverkiezingen in 2007, net als de Britse The Morning Star, een lofzang op de SP onder de titel : “Gelijkenissen met SP in Nederland”…Er zijn opvallende gelijkenissen met hoe de SP in Nederland de ruimte links van de sociaal-democratie invult en hoe de PVDA+ daar in bescheiden mate ook in lukt voor een paar gemeenten..”. 24
Weg met het sectair verleden
In eerste instantie onderstreept de Belgische PVDA alle positieve punten en gelijkenissen tussen de SP en de PVDA: “we hebben een bijna identiek programma”, “we hebben veel ideologische gelijkenissen (inzet op de werkvloer, betaling verkozenen, enz.)”.
Wat dit laatste betreft : “ de sociaal-ethische kwaliteiten van de SP” waar men hoog mee oploopt (een gekozene geeft zijn inkomen boven de 1500 euro af aan de partij), zijn gebruiken die ook gangbaar zijn in partijen als Ecolo, maar die nog niets zeggen over het karakter van een partij, noch over het parlementair stelsel dat corrumperend is en blijft voor de partijen en voor de gekozenen.
Ten tweede stelt men vast dat de PVDA zich, net als de SP, probeert te ontdoen van zijn “sectair verleden” en van “de grote waarheden”, en in het geval van de PVDA ook van het stigma van de “migrantenpartij” (Resist en andere ervaringen). Hier ziet men niet langer alleen ‘tactici’ aan het werk, maar is er, allemaal in naam van ‘luisteren naar de mensen’, een reële politieke en ideologische toenadering tussen de twee partijen, ook al verklaren de enen zich communist (en worden er nog ‘communistische verklaringen’ afgelegd op internationale conferenties, zoals in Lissabon in november laatstleden) en noemen de anderen zich socialist.
Tenslotte is het “luisteren naar de mensen”, “het niet vooruitlopen op de mensen” de vrijkaart geworden voor een reformistisch discours, dat zich niet meer onderscheidt van eender welk links liberaal appel.
Gaat het om tactiek?
Sommigen zeggen dat de steun van de Belgische PVDA aan de SP een illustratie is van de grotere zin voor tactiek die de partij vandaag aan de dag legt. Een illustratie van de stelling dat de partij : “intern meer marxistisch-leninistisch moet zijn en naar buiten meer tactisch” 25 Zo zou de PVDA,terwijl ze zich naar “buiten” verregaand identificeert met de SP “intern” toch vasthouden aan ‘haar fundamentele strategie’ die als volgt wordt geformuleerd : “Onze fundamentele strategie blijft dezelfde als die geformuleerd in het Partijprogramma van 1979. Blijvende sociale vooruitgang en de vrede vereisen een socialistische maatschappij en een socialistische maatschappij vereist een socialistische revolutie.” 26
Tot welke politieke schizofrenie dit moet leiden is maar de vraag: voor zover bekend kan tactiek nooit het tegengestelde zijn van een strategie. Het enige wat een kiezer kan weten van een partij is wat naar “buiten” verteld wordt, niet wat gereserveerd wordt voor een interne geheime keuken of voor een internationale conferentie.
Welnu, die kiezer kan enkel volgend “afscheid van de socialistische revolutie” lezen in Le Soir uit de mond van Raoul Hedebouw, nationaal woordvoerder van de PVDA/PTB en lid van het Politiek Bureau.
Revolutie of revolutionaire politiek en strategie worden plots gelijkgesteld met de anarchistische idee van ‘wachten op Le grand Soir’, revolutie maak je vanaf nu elke dag opnieuw en wel met een inzet voor een verminderde prijs van de vuilzakken en met de gezamenlijke aankoop van elektriciteit: “ Op een dag zal dit systeem zijn limieten tonen en zich vanzelf vernietigen, zegt Raoul Hedebouw. Wij zitten niet langer te wachten op de Grote Dag (Le Grand Soir). Wij hebben begrepen dat de revolutie zich elke dag realiseert doorheen concrete acties zoals de gratis geneeskunde, de strijd voor de vermindering van de prijs van de vuilzakken of door voorstellen voor een gezamenlijke aankoop van elektriciteit op gemeentelijk niveau”.
”Zelfs als we weten dat het systeem waarin we leven de vooruitgang en het welzijn van de bevolking niet kan garanderen, toch hebben we begrepen dat, als we efficiënt willen zijn, we het spel moeten meespelen.” Op de vraag van de journalist: “is de grootste van de kleine partijen op weg om zijn plaats te vinden temidden van de groten?”, luidt zijn antwoord, in alle bescheidenheid en in pure SP stijl : “Wij zijn de kleinste van de grote partijen..Geef mij een micro en ik haal zonder probleem 10% van de stemmen binnen.” 27.
4. Het SP programma : het Betere Eenheidsdenken.
De SP trok in november 2006 naar de verkiezingen met een tienpunten programma : “Voor een beter Nederland, voor hetzelfde geld”. De programmapunten gaan over :
Betere democratie – Burgerschap en bestuur
Beter delen – Werk, economie, sociale zekerheid
Beter zorgen – Gezondheidszorg en welzijn
Betere veiligheid – Politie en justitie
Beter leren – Onderwijs en wetenschap
Beter wonen – Woningbouw en vervoer
Beter groen – Landbouw, natuurbeheer, milieu
Betere cultuur – Kunst, sport, vrije tijd
Beter samenleven – Jongeren, ouderen, gehandicapten
Beter integreren – Oude en nieuwe Nederlanders
Beter samenwerken – Internationale politiek
Beter investeren – Financieel beleid
Men kan het gehele programma bekijken en downloaden op de site van de SP www.sp.nl.
De SP liet de haalbaarheid van haar programma controleren door het Centraal Planbureau en ze vermeldt er dan ook onmiddellijk bij dat “volgens de berekening van het Centraal Planbureau het SP-programma “sociaal, haalbaar én betaalbaar” werd bevonden”. Een mooiere zegen over een realistisch programma “dat niet vooruitloopt op de mensen” is moeilijk te bedenken.
Centrumprogramma’s
Het soort centrumprogramma’s (waarin rechts opschuift naar links en links naar rechts) waarmee alle partijen heden ten dage naar de verkiezingen trekken is zo’n egale soep geworden dat een onderscheid tussen links en rechts nog moeilijk te maken valt.
Op een quiz tijdens de oudejaarsavond van 2006 ten voordele van Bahar Kimyongür deed een verantwoordelijke van ATTAC Brussel een test. Hij las een aantal linksklinkende programmapunten voor en de quizkandidaat moest telkens zeggen van welke partij die programma punten waren : van Ecolo, de PTB of UAG.De kandidaat antwoordde telkens fout: al die linksklinkende punten bleken afkomstig van de Franstalige liberalen.
Zeggen we vooreerst dat in het programma van de SP geen woord of geen eis is terug te vinden die men ook niet bij de klassieke sociaal-democraten en Groenen kan vinden.
Het gaat er dus niet om, zoals sommige verdedigers van de SP doen, om ‘vijf punten’ aan te duiden in het verkiezingsprogramma van de SP die “goed” zijn. Die ‘goede’ punten kan men zeker ook bij de klassieke sociaal-democraten en Groenen vinden, en dit bij elke verkiezing.
Ten tweede is er in dit programma ook geen woord of gedachte in te vinden die uitsteekt boven die klassieke socialistische of groene programma’s of boven een elementaire democratische reflex. Het gaat er in dit verband niet om om ‘enkele tekorten’ aan te duiden of enkele ‘kritische randbemerkingen’ te maken zoals: “we zijn enthousiast over het SP programma, maar we zijn niet akkoord met hun positie over de NAVO” of “we zijn niet akkoord met hun positie over regeringsdeelname”. Het gaat erom dat “die details”, “schoonheidsfouten” of andere “tekorten” geen details zijn, maar essentiële punten die het karakter van een partij bepalen. Punten die integraal deel uitmaken van het profiel van een partij om zich al of niet acceptabel te maken en electoraal te kunnen doorbreken in het huidige klimaat.
Tegenstrijdige signalen ?
Dat er vanuit de SP “tegenstrijdige signalen” komen (zowel in linkse als rechtse richting), omdat in die partij, die vandaag 50.000 leden telt, zowel Trotskisten, ex-maoïsten, linkse christenen (Huub Oosterhuis) en feministen een onderkomen hebben gevonden, is een feit.
Maar, opnieuw, die tegenstrijdige signalen vindt men ook bij de klassieke sociaal-democratie en bij de Groenen; men hoeft maar naar de moedige steun te kijken van sommige sociaal-democratische en Groene gekozenen voor de zaak van de opgesloten Bahar Kimyongur. Die grote partijen verdragen met gemak deze dissidentie, zolang de algemene oriëntatie van de partijen maar verzekerd blijft. Hetzelfde geldt voor de SP : belangrijker dan de opsomming van een aantal goede sociale punten en maatregelen of aan te duiden welke ‘tekorten’ er zijn, is na te gaan wat de globale politieke opstelling van de partij is.
“Nieuw Nieuw Rechts”
Een partij die zich vandaag links wil noemen moet zijn verdediging van de dagelijkse belangen van de mensen duidelijk kaderen binnen een antikapitalistische opstelling, binnen een klaar en duidelijk anti-imperialistisch en antiracistisch programma. Zoniet (mis)leidt men enkel de mensen naar een versterking van het rechtse eenheidsdenken.
De Italiaanse schrijver Antonio Tabucchi schreef in dit verband in een commentaar op de Italiaanse communist D’Alema die na de herverkiezing van Bush links had opgeroepen om meer inspanning te doen om “nieuw rechts te begrijpen en afstand te doen van bepaalde vormen van radicalisme die tot niets leiden” hetvolgende : “Laten we de gedachte die er leeft binnen een bepaald soort links in Italië dan maar helemaal doortrekken. Om de verkiezingen te winnen zou men een politiek moeten ontwikkelen die een rechts kiezerspubliek kan aantrekken…Waarom dan niet proberen om “Nieuw Rechts” langs rechts voorbij te steken? Zo zou links zeker succes hebben. Links zou zich dan kunnen voorstellen als “Nieuw Nieuw Rechts”. En zo zou links eindelijk gerust zijn: links zou kunnen regeren, en niemand zou het verschil merken”28.
In de volgende punten stellen we daarom de vraag als volgt: is de SP werkelijk de partij die model staat voor “de frisse, moderne linkse partij van de 21° eeuw”, of is ze integendeel het voorbeeld van een maoïstische partij die eens ontdaan van alle etiketten van ‘marxisme-leninisme’, of ‘maoïsme’… niets méér te bieden heeft voor de grote problemen van vandaag, dan een reformistische politiek en een liberale, securitaire en imperialistische wereld visie ?
5. Steun aan de kleine en de verantwoordelijke ondernemers en aan de innovatie van de economie.
In het “presidentieel pact” dat Ségolène Royal (PS) voorstelt aan de kiezers voor de Franse presidentsverkiezingen van 2007 worden "100 voorstellen geformuleerd die Frankrijk zijn gedeelde ambitie, zijn fierheid en zijn broederlijkheid” moeten doen terugvinden. De eerste vijf van die honderd voorstellen zijn de volgende:
“1- Massaal investeren in de innovatie en het onderzoek….
2- Opzetten van een industriële politiek die in staat is de toekomst voor te bereiden….
3- De kleine en middelgrote ondernemingen ondersteunen….
4- Een prioriteit verlenen aan de investering van de bedrijven door een lagere belastingsaanslag indien de winst wordt geherinvesteeerd en hoger indien hij aan de actionairs wordt verdeeld.
5- Het parcours van jonge ondernemers veiligstellen door de oprichting van ondernemingen aan te moedigen…”
In alle landen stelt de sociaal-democratie hetzelfde recept voor: innovatie en vernieuwing van de economie, investeren in het onderwijs (en beter afstellen van het onderwijs op de noden van de economie), steun aan de kleine en middelgrote ondernemingen, en anderzijds niet één maatregel die het grootkapitaal en de multinationals ook maar iets in de weg legt.
Marshallplan, Presidentieel Pact, Een beter Nederland voor hetzelfde geld…
Het Marshallplan van Di Ruppo of het Presidentieel Pact van Ségolène Royal had net zo goed dat van Jan Marijnissen kunnen zijn. De SP schrijft zich volledig in in dezelfde logica.
Vooreerst spreekt de sociaal-democratie, zoals in Frankrijk of Groot-Brittannië, niet meer in termen van klassen, maar in termen van “het volk en de natie”.
Bij de SP gaat het als volgt: “Onderwijzers, politieagenten, verpleegkundigen, fabrieksdirecteuren, specialisten, gehandicapten, bouwvakkers, vrijwilligers, raadsleden, burgemeesters, vaders, moeders, scholieren, studenten. Dit land barst van mensen die het beter willen maken. En die het beter kunnen maken. Als ze de steun maar krijgen van de politiek, steun die ze nu vaak missen, wat ze moedeloos maakt en soms erg cynisch. ……. De beste omschrijving van wat wij willen is: Een maatschappij voor mensen. Een maatschappij die recht doet aan iedereen; ongeacht welstand, leeftijd of afkomst”.29
De kandidatenlijst van november 2006 moest de uitdrukking zijn van het “volk”, van de ”bouwvakkers én fabrieksdirecteuren” die elk op hun manier “de Nederlandse economie groot maken”. Alleen, in de overijverigheid om de uitdrukking te zijn van het hele Nederlandse volk vindt men wel de sociologen, de psychologen, de school of bankdirecteurs, de docenten.. op de SP lijst, maar niet één arbeider ! De arbeiders worden geklopt door de migranten : men vindt er één kandidaat van allochtone origine.
Kleine ondernemers meer waarderen, innovatie stimuleren
Heel wat (kleine) ondernemers zijn lid van de SP geworden.
Een van hen schrijft op de SP website : “Laten we benadrukken dat de SP er ook is voor die 800.000 kleine ondernemers die meehelpen de Nederlandse economie groot te maken. Die zich uit de naad werken voor vaak maar een marginaal inkomen. Dat stel ik voor als actief SP lid en ondernemer.”30
Volgende passage uit het verkiezingsprogramma van de SP ter attentie van de ondernemers gaat hierop in:
“Kleine ondernemers meer waarderen. Nederland telt bijna 700.000 – vooral kleine – bedrijven. Het midden- en kleinbedrijf heeft met recht de naam de motor van de economie te zijn en de plek waar de meeste banen worden gemaakt. Kleine ondernemers zijn van grote waarde voor de economie, maar het starten van een onderneming is onnodig moeilijk. Er is veel regelgeving en nauwelijks sociale zekerheid. Ruim 1 op de 7 zelfstandigen leeft onder de armoedegrens. Kleine ondernemers en zelfstandigen krijgen te weinig aandacht van de politiek. Achtereenvolgende regeringen hebben vooral oog gehad voor middelgrote en grote ondernemingen. In de komende kabinetsperiode dient het midden- en kleinbedrijf meer steun te krijgen.
Innovatie stimuleren. Voor een bloeiende economische ontwikkeling is innovatie van groot belang. In die vernieuwing blijft Nederland echter achter. Veel ondernemers lijken bang om nieuwe paden te betreden. Ook grotere bedrijven die er financieel goed voor staan, investeren relatief weinig in onderzoek en ontwikkeling. Om de innovatie structureel te bevorderen moet meer gebeuren dan het instellen van een prestigieus Innovatieplatform. Veel, belangrijker is dat we ons realiseren dat kortetermijndenken in het bedrijfsleven versterking en verbetering van de economie in de weg staat. Te veel wordt gekeken naar direct meetbare resultaten en te weinig naar de opbrengsten voor de toekomst. De komende regering dient meer publieke middelen vrij te maken voor onderzoek en ontwikkeling, en ondernemers meer aan te spreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Bijna 80 procent van onze technologische innovatie komt uit de industrie. Daarom is een innovatieve industriepolitiek onontbeerlijk. De overheid kan innovatieve investeringen in de industrie ondersteunen. De industrie creëert werkgelegenheid over de volle breedte van de arbeidsmarkt. Mensen die werken met hun handen zijn ook in de toekomst hard nodig. Tegelijkertijd blijkt dat bijna de helft van de bedrijven een tekort heeft aan geschoold productiepersoneel. De aansluiting van (V)MBO’ers(voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs nvdr) op het bedrijfsleven moet worden verbeterd, zodat het tekort aan geschoold personeel kan worden aangepakt.”
Maatschappelijk verantwoord ondernemen = meer overheidssteun
Wat de patroons in het algemeen betreft : zij hoeven zich niet geviseerd te voelen want de SP voert campagne onder de slogan: “Een beter Nederland voor hetzelfde geld! ”.
De patroons moeten wél opnieuw “waarden” ontdekken, zich niet langer alleen blindstaren (of te eenzijdig laten leiden door) op het maken van winst. Wie dit waarmaakt als patroon kan dan op zijn beurt weer rekenen op overheidssteun.
Uit het verkiezingsprogramma november 2006:
“Verantwoord ondernemen bevorderen. Ondernemers hebben een belangrijke stem in de politiek. Dat geeft hen ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Veel ondernemers laten zich te eenzijdig leiden door een streven naar winstmaximalisatie en hebben te weinig oog voor andere functies van het ondernemen, zoals het creëren en het in stand houden van werk. Onder maatschappelijk verantwoord ondernemen valt ook het bieden van stageplaatsen aan leerlingen en studenten, van werkplekken voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten en van banen aan afgestudeerde VMBO’ers en kinderen van migranten. Verantwoord ondernemen betekent bovendien verantwoord investeren van de gemaakte winsten, in scholing van personeel, betere arbeidsomstandigheden en een schoner milieu. Ondernemers die laten zien dat ze werkelijk invulling geven aan die verantwoordelijkheid, moeten kunnen rekenen op meer steun van de overheid. Zij die er met de pet naar gooien, mogen worden aangepakt.”
6. De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal”: een linkse versie van de Vlaams Blok slogan “300.000 werklozen, waarom nog gastarbeiders” ?
Bepalen slogans als “voor een sociaal en rechtvaardig beleid, meer openbaar vervoer, betere woningen en gezondheidszorg ” het karakter van een partij? Zeker nu extreemrechts zich ook op het ‘sociale pad’ wil begeven (het Vlaams Belang wil binnenkort een vakbond oprichten die perfect bovenstaande slogans zou kunnen overnemen maar dan voor ‘eigen volk’) zou men bedrogen kunnen uitkomen.
Beslissend voor het karakter van een partij is zijn standpunt tegenover de top en tegenover de basis van de maatschappij: dwz tegenover het grootkapitaal en de staat én tegenover de werkende klasse, meer bepaald tegenover de migrantengemeenschap, als onderste en meest verdrukte deel van de werkende klasse.
Laten we het hebben over het laatste punt. Met haar visie op de migranten, die zich sinds de tweede wereldoorlog in Europa gevestigd hebben om te komen werken in de traditionele industriële sectoren en wiens kinderen en kleinkinderen hier geboren en getogen zijn, maakt elke politieke partij in onze landen zijn karakter duidelijk. Met de demografische ontwikkelingen in Europa (vergrijzing), de komst van nieuwe Oost-Europese arbeiders op de arbeidsmarkt (de Poolse immigratie alleen telde in 2006 800.000 mensen!), de druk van de clandestiene immigratie en asielzoekers uit Afrika en elders op het Fort Europa (in tegenstelling tot de migratie na de tweede wereldoorlog is deze migratie ongewenst), de conflicten met de hier geboren en getogen kinderen van migranten… zal dit punt alleen maar aan belang toenemen.
De situatie van de migranten en mensen van migrantenorigine
De mensen van migrantenorigine (vooral uit de Maghreblanden en Turkije) bevinden zich overal in Europa op de onderste trede van de maatschappelijke ladder. Zij incasseerden als eersten de klappen van de instorting van de traditionele industriële sectoren waarin zij hoofdzakelijk tewerkgesteld waren (sluitingen, desindustrialisering, massale werkloosheid), de schok van de nieuwe arbeidersvormen (flexibiliteit, tijdelijk werk, nachtwerk…vaak inherent verbonden aan de nieuwe jobs in de dienstensector), het verlies van de collectieve solidariteit en het houvast die het beroep, de arbeiderswijken, de vakbonden… vroeger met zich meebrachten, de mislukking op het vlak van (onaangepast) onderwijs enzovoort.
Wat hier boven staat geldt evenzeer en in even grote mate voor een niet-gekleurd deel van de “autochtone” arbeidersklasse. Maar de migranten worden daarbovenop geconfronteerd met discriminaties omwille van huidskleur en naam op het vlak van werk, onderwijs, logement, toegang tot cultuur en uitgaansleven. Zij liggen bovendien als gemeenschap en als cultuur in het vizier als vijfde colonne door de oorlog tegen Irak, Palestina, Afghanistan. Ze zijn het eerste doelwit en slachtoffer van het huidige securitaire klimaat, daarom zijn ze ook oververtegenwoordigd in de gevangenissen. En elke factor op zich versterkt op zijn beurt de andere.
“Les banlieues du chômage”
De cijfers over de situatie van de migranten en mensen van migrantenorigine in alle grote Europese steden spreken voor zich. Ik geef er een drietal.
In 2006 leeft 46 procent van de Marokkaanse jeugd in Amsterdam in armoede.
In België blijkt uit voorlopige resultaten van een onderzoek van de Koning Boudewijnstichting (2006, uitgevoerd door de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (Universiteit Antwerpen) en het Centre d’Etudes de l’Ethnicité et des Migrations (Université de Liège), dat 58,9 procent van de personen van Turkse herkomst en 55,6 procent van de mensen van Marokkaanse origine een inkomen hebben dat onder de Europese armoedegrens van 777 euro per maand ligt. Uit de studie komt naar voor dat 38,7 procent van de personen van Turkse herkomst en 25 procent van de mensen van Marokkaanse origine maandelijks moeten rondkomen met minder dan 500 euro.
“Les banlieues rouges” van Parijs zijn “les banlieues du chômage” geworden :
in de Parijse voorstad Clichy-Montfermeil wonen er bijvoorbeeld 30.000 mensen. Er is een werkloosheidsgraad van 28% en voor de leeftijdscategorie van 15 tot 24 jaar is dat 37,1% ! 40% van de mensen boven de 15 jaar bezit er geen enkel diploma. In Frankrijk bedraagt de werkloosheidsgraad voor arbeiders van buiten de Europese Unie 24%, tegenover 11 % voor de arbeiders die Frans zijn van geboorte.
De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal»
Sommigen waren geschokt toen na de overwinning van de SP op de Vlaams Belang website verscheen dat Jan Marijnissen “net zo goed op een Vlaams Belang lijst had kunnen staan”. Laten we de rechtse demagogie van het Vlaams Belang even terzijde, het is een onbetwistbaar feit dat de opstelling tegenover de migranten van de SP een essentieel punt is om haar doorbraak in de voorbije 30 jaar te verstaan. En het feit dat er door links geen verantwoording meer gevraagd wordt over het standpunt van de SP in 1983 en andere stellingnames is een ander feit. Het wijst erop hoe zeer er in de loop der jaren is opgeschoven naar rechts en naar het racisme.
In 1983 bracht de SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal» nog een schok teweeg onder links en progressief Nederland. Het loont de moeite om tenminste de samenvatting van deze brochure te lezen31. De Antifascisme groepen (Afdruk) verweten toen de SP : ‘Puur racisme'. De CPN was van mening dat de SP `op jacht was naar extreemrechtse stemmers, naar Janmaat-stemmers' (Hans Janmaat was een extreem-rehtse politicus van de Centrumpartij die met de slogans Eigen Volk eerst en Vol=Vol naar de verkiezingen trok, nvdr) en stelde: `buitenlanders worden door de SP gedwongen tot assimilatie of vertrek en dat heeft niets meer met socialisme te maken' . Voor de PSP (Pacifistisch Socialistische Partij) schaarde de SP zich met de brochure `onder die groeperingen die de buitenlanders afschilderen als vreemde indringers' en ze kondigde een boykot af tegen de SP.
Vertrekkende van wat er leefde “onder de mensen en onder het gewone volk” kwam de SP tot de stelling dat de migranten voor de keuze stonden: “aanpassen (= verplicht Nederlander worden na 2 jaar met verplichte taal en zedencursussen) of opkrassen met een premie van 75.000 gulden”.
“Gastarbeid en kapitaal” werd een “Eigen Arbeiders Eerst” brochure avant la lettre en een voorbeeld van links en antikapitalistisch racisme (‘de patroons zijn de schuld van de immigratie’).
Het is een brochure waarin de moeilijkheden die de migranten ondervinden op alle fronten van de maatschappij niet langer worden geanalyseerd vanuit de sociale levensomstandigheden van de mensen, maar vanuit een etnische en een culturele benadering.
De “achterlijkheid” van de Turkse en Marokkaanse families
Leiddraad in de brochure is de “achterlijkheid” van de Turkse en Marokkaanse migrantenfamilies: de achterlijkheid van cultuur, zeden en gewoonten, de slaafsheid van de Islamitische, halffeodale plattelandsbewoners, met hun taalmoeilijkheden, hun analfabetisme, hun gebruiken.32 Zij zorgen daarmee voor wrevel bij de Nederlanders. Zij introduceren arbeidscondities die voor Nederlanders onacceptabel zijn. Het model waar de migranten zich aan moeten aanpassen zijn de ‘Nederlandse zeden en gewoontes en strijdbaarheid’.
De patroons moeten ophouden met het aanwerven van migranten en met het uitstellen van moderniseringen. Ze moeten nu het crisis is eerst en vooral Nederlandse werklozen in dienst nemen, die zullen willen werken als de patroons voldoende betalen.
Iedere linkse mens weet dat immigratiegolven (en soms geforceerde immigratie zoals de slavenhandel) altijd een bijproduct zijn geweest en zullen zijn van het kapitalisme. Er waren de miljoenen Ieren die uitweken naar Groot-Brittannië, de VS, Australië; de Polen naar Duitsland, de Indiërs eerst naar de andere Britse kolonies, later naar Groot-Brittannië zelf; de Italianen, Spanjaarden, Portugezen naar Frankrijk; Noord-Afrikaanse en Turkse arbeiders naar Europese landen enzovoort.
Bij elke immigratie dook verzet op tegen die nieuwkomers: zij waren concurrenten die een bedreiging vormden voor de status van de autochtonen. Dat, samen met het koloniale superioriteitsgevoel ten opzichte van de ‘primitieve volkeren’, dat delen van de blanke arbeiders hadden geërfd van de heersende klasse, gaf aanleiding tot het racisme zoals we dat vandaag kennen. (Nederland was één van de grootste koloniale grootmachten die ooit “de inboorlingen de beschaving ging brengen”).
Net als de Engelse arbeidersaristocratie tegenover de Ierse migranten
De positie van de SP inzake de migranten is identiek aan de houding die Marx en Engels beschreven én bestreden bij de Engelse arbeidersaristocratie tegenover de Ierse migranten. Anderhalve eeuw geleden schetste Engels in zijn boek “de toestand van de werkende klasse in Engeland” een ontstellend beeld van de “halfwilde Ieren” die de armenwijken in de grote Engelse industriesteden bevolkten.
Zowel Marx als Engels gaven geen duimbreed toe aan het racistisch superioriteitsgevoel onder de Engelse arbeiders. Marx: “De gewone Engelse arbeider haat de Ierse arbeider als een concurrent, die de levensstandaard omlaagdrukt. De oorsprong van het antagonisme tussen de Ierse en Engelse arbeiders bevindt zich in het verschil in taal en godsdienst, in de langdurige onderdrukking van Ierland en in het feit dat de Ierse arbeiders de Engelse arbeiders concurrentie aandoen oph et gebied van het arbeidersloon….er is onder de Engelse arbeiders een maar al te zeer verbreide mening dat zij superieure wezens zijn en net zulke aristocraten als de laaghartige blanken in de slavenhoudersstaten tegenover de negers”.33
Ook nadat in de VS het slavendom was afgeschaft, ging de situatie er niet wezenlijk op vooruit: zwarten werden door de blanken nog steeds beschouwd als “achterlijke afstammelingen van “de veld-negers”, de “negers van het platteland” uit de tijd van het slavendom.
Grote delen van de blanke arbeidersklasse verzetten zich tegen de aanwezigheid van de zwarten, omdat ze een bedreiging vormden voor hun werk en hun levensomstandigheden.
Voor de zwarten was er geen plaats in de economie, ook in normale periodes was hun werkloosheidsgraad catastrofaal hoog, hun salarissen waren onder het nationale gemiddelde, ze bevonden zich vrijwel uitsluitend in het ongeschoolde en slecht betaalde werk, en ze waren gelogeerd in getto’s.
Over hetzelfde onderwerp kan men er ook het boek van journalist en schrijver Joseph Roth op nalezen over de Joodse immigratie in verschillende steden van Europa, Amerika en in de jonge Sovjet Unie, in het begin van de jaren twintig van vorige eeuw. We weten intussen waar het sluipende racisme en antisemitisme ons gebracht heeft.
Niemand zou het nog aandurven om de Joden te beschrijven en een “oplossing” voor te stellen zoals in de SP tekst gebeurde over de migranten van Arabische en Turkse origine. De schrijver zou terecht een klacht voor antisemitisme riskeren. In een Joegoslavische situatie zou de brochure gezien worden als een pleidooi voor een etnische zuivering.
“Niet bereid om u te conformeren? Zoek dan een land waar u zich wel thuisvoelt” (Jan Marijnissen, november 2004)
Gaat het bij het migrantenstandpunt van de SP van 1983, net als bij het feminisme, over een «jeugdzonde»? Helemaal niet.
De SP zegt zelf dat ze omwille van de storm die deze brochure ontketende, verplicht was tot “een tactische terugtocht”, maar van de brochure zelf heeft de SP leiding tot op heden geen woord teruggetrokken, haar fundamentele opstelling tegenover de problemen van migratie en racisme zoals uitgedrukt in deze brochure blijft onveranderd, ook al is hier en daar een scherpe kant afgevijld en verklaart men zich de dag van vandaag ook tegen het racisme. Bij debatten over integratie klopt Marijnissen zichzelf regelmatig op de borst dat de SP "de problemen als eerste benoemd heeft" in de nota "Gastarbeid en kapitaal" uit het voorjaar van 1983”.
Het standpunt over de migratie is als een rode draad terug te vinden in heel de geschiedenis en doorheen de verkiezingscampagnes van de SP, zoals blijkt uit volgend overzicht.
‘Tégen het gemeentelijk migrantenstemrecht’
De SP keerde zich tégen het gemeentelijk migrantenstemrecht.
In een reactie op het feit dat aan de migranten in Nederland toch het stemrecht bij de gemeenteraadsverkiezingen werd toegekend, antwoordde Jan Marijnissen : "Ja, dat is nu wel zo. Maar daar waren wij ook niet voor. Wij erkennen het politieke feit dat het zo is, maar de vraag is of dat zo verstandig is. Ik weet ook niet hoeveel voorbeelden er in de wereld zijn, waar dat zo geregeld is” (De Internationale, december 1990).
‘Illegalen terugsturen’
Het SP-verkiezingsprogramma van 1994 : "Illegale arbeid, zoals reeds vele malen geconstateerd in de confectie en de tuinbouw, moet met wortel en al worden uitgeroeid. Tot nu toe treedt de overheid daartegen veel te laks op. De aanpak moet zich vooral richten op de bron: de opdrachtgevers en de illegale werkgevers…. De illegalen zullen moeten worden teruggestuurd. Een alternatief bestaat er niet aangezien dat onmiddellijk zou leiden tot de komst van een nieuwe groep illegalen."
‘Geen werk, geen woningen voor de 100.000den die zich melden’
De linkse krant De Groene Amsterdammer in een artikel over de SP, met toen nog maar 2 parlementairen: “Ik vind dat ze het slim doen', zegt politicoloog Philip van Praag. 'De SP weet zich telkens weer te profileren als een gewone-mensenpartij. Ze weigeren mee te doen aan de Haagse spelletjes en zorgen ervoor dat ze nooit standpunten innemen die aan hun kiezers moeilijk uit te leggen zijn, wat een kenmerk is van een wat populistische partij.' Zelfs hun omstreden migrantenstandpunt is toegesneden op de ideeën van 'de gewone man'. 'We hebben geen werk en geen woningen voor de honderdduizenden die zich hier melden', stelt het partijprogram plompverloren. Illegalen moeten van de SP worden verwijderd en jongeren uit de Antillen ontmoedigd om naar Nederland te komen. Van Praag: 'In 1983 heeft de SP een scheve schaats gereden door een oprotpremie voor gastarbeiders voor te stellen, maar nu nemen ze een respectabeler standpunt in dat goed ligt bij hun kiezers, de laag opgeleide, blanke arbeiders. Over illegalen hebben ze een hardvochtig standpunt, maar als ze daarin milder worden komen ze tegenover die achterban te staan.”34
‘Geen geld voor eigen cultuur’
Marijnissen in een interview in 2002 : “Vraag : Over allochtonen gesproken: wat vind je van de nieuwe integratie-ideeën, vooral afkomstig van de Lijst Pim Fortuyn : geen subsidie meer voor organisaties tot behoud van de eigen cultuur, folders in de eigen taal et cetera?
Jan Marijnissen : 'Ben ik het helemaal mee eens. Zeiden wij bij de SP vijftien jaar geleden al. Daar zijn we nog vreselijk voor uitgescholden. Cryptofascisten en racisten waren we, toen we zeiden dat het veel beter was buitenlanders te spreiden over de wijken, geen geld te besteden aan het onderwijs in de eigen cultuur, maar wel aan Nederlandse taallessen, geen geld te geven voor aparte zwemclubjes, maar wel voor gemengde met Nederlandse vrouwen. De aanvallen op ons liepen toen zo hoog op, dat we besloten hebben tot een tactische terugtocht, dat was gewoon nodig om de partij te redden. We hebben dat onderwerp toen een aantal jaren onbesproken gelaten. Eind jaren tachtig hebben we het weer opgepakt. Nu horen we onze geluiden van toen terug uit de monden van vrijwel alle politici, ook van hen die ons toen op een schandalige manier hebben behandeld. Dat maakt mij nog steeds woest.'35
De SP fractie in de kamer stemde dan ook volgende wet : “de overheid dient niet langer het onderwijs in allochtone levende talen en de taallessen op scholen in de taal van het land van herkomst te financieren”.
‘Verplichte inburgerings- en taalcursussen in Marokko, Turkije…’
Vraag : Hoe staan jullie nu tegenover de integratie?
Jan Marijnissen : 'Een van de belangrijkste dingen is voor ons nu om allochtonen in het eigen land, voordat ze naar Nederland komen, de taal te leren en op de hoogte te brengen van de Nederlandse rechten en plichten. Verplichte inburgerings- en taalcursussen in Marokko, Turkije, noem maar op. De ambassades zouden dat moeten organiseren en deels financieren. De mensen zouden er zelf natuurlijk ook aan moeten meebetalen. We zijn op het ogenblik bezig hierover een plan uit te werken’36
‘Illegalen en uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten Nederland verlaten’
"Illegalen en uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten Nederland verlaten".37 En nog : "Voordat tot een definitieve verblijfsvergunning wordt overgegaan, mogen wel eisen worden gesteld aan het leren van de taal, inburgering en arbeidsparticipatie." Een nieuw populair thema heeft de migrantenproblematiek vervoegd, namelijk dat van de criminaliteit onder de migranten : "Het bestrijden van specifieke criminaliteit door en overlast van bepaalde allochtone jongeren moet praktischer en meer resultaatsgericht worden. Hulpmiddelen daarbij zijn het maken van profielen van daders" en "het ontleden van de harde kern van recidivisten".
‘Beschaafd deporteren’
In een lijstrekkersdebat op TV op 8 januari 2003 stelde Jan Marijnissen : "We moeten mensen meer dwingen tot integratie". "Wij kunnen economische vluchtelingen niet toelaten in Nederland. Als we die zouden toelaten, zou Nederland binnen de kortste keren volstromen." "Illegalen moeten worden uitgezet, daar ben ik het mee eens. Maar mogen we het alsjeblieft wel een beetje beschaafd houden?", voegde hij eraan toe voor de linkse kiezer.
‘Opvoeders, leraren en imams zullen moeten kiezen’
Een week na de moord op Theo Van Gogh stelde Marijnissen: “De moslimgemeenschap zal moeten begrijpen dat er een collectieve verantwoordelijkheid bestaat om uitwassen – zoals de politieke Islam – actief te bestrijden. Opvoeders, leraren en imams zullen onomwonden moeten kiezen vóór onze Grondwet en in de geest daarvan hun kinderen moeten opvoeden. Indien men niet bereid is zich te conformeren aan wat wij hier gezamenlijk aan waarden en wetten hebben geformuleerd, dan is het dringende advies: Zoek een land waar u zich wél thuis voelt.” 38
In de weken die op de aanslag volgden hadden in Nederland niet minder dan 20 gewelddadige aanslagen op Islamitische gebedshuizen en scholen plaats!
Voor de InburgeringsWet
De Fabel van de Illegaal 79 van het najaar 2006 schrijft onder de titel : “SP steunt inburgeringsplicht en stelt migranten wederom teleur»:
“Enkele uren na de installatie van het derde kabinet Balkenende op 7 juli 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Inburgering (WI). Dat kroonjuweel van minister Verdonk dreigt vanaf 1 januari 2007 honderdduizenden migranten zonder Nederlandse nationaliteit te confronteren met een inburgeringsplicht. De Kamer ging unaniem akkoord. Frappant was de opstelling van de Socialistische Partij (SP). "Eindelijk een kabinet dat nu eens écht werk gaat maken van de inburgering", complimenteerde SP-Kamerlid Fenna Vergeer de regering...
De WI verplicht vanaf 2007 alle "vreemdelingen" afkomstig van buiten de EU en een aantal westerse landen tot het volgen van inburgeringscursussen en het behalen van een inburgeringsexamen, ongeacht hoe lang men al in Nederland woont. De "inburgeringsplichtigen" dienen de cursuskosten van ongeveer 6.000 euro in principe zelf te financieren, eventueel middels een lening van de IB-Groep. Wie het examen niet haalt loopt kans op fikse boetes. De WI staat niet op zichzelf, maar valt in een lange rij kabinetsmaatregelen tegen de rechten en verworvenheden van migranten, zoals onder meer de uitbreiding van de identificatieplicht, de Wet Inburgering Buitenland (WIB) die het moeilijker heeft gemaakt om een partner over te laten komen uit een niet-westers land, de verhoging van de leges voor verblijfsvergunningen, en de afschaffing van de Wet Samen die discriminatie op de arbeidsmarkt tegen moest gaan…
De achterliggende overwegingen van de SP en GroenLinks om toch in te stemmen met de Wet zijn vanzelfsprekend moeilijk te achterhalen. Maar dat het grote Fortuyn-trauma een rol heeft gespeeld is wel zeker. Parlementair links wil niet dat integratie een thema wordt bij de komende verkiezingen, en wil al helemaal niet het verwijt van rechts naar het hoofd geslingerd krijgen dat men problemen ontwijkt of soft is tegenover migranten. Witte stemmen zijn kennelijk belangrijker dan migrantenrechten. En de partijen willen graag regeren. Desnoods met het CDA, dat de wet liever gisteren dan vandaag zag ingevoerd”39
Voor de detentieboten
Voor wie de Nederlandse detentieboten nog nooit te zien kreeg, die bestemd zijn om illegalen (zogezegd alleen criminele illegalen, maar volgens vluchtelingenorganisaties ook uitgeprocedeerden… ) in op te sluiten, en die er na Rotterdam ook in Zaanstad komen, mét de instemming van de SP, volgende foto’s : http://zaanstreek.sp.nl/actie/detentieboten_zaanstad_fotopagina.shtml
De 2 boten hebben een opsluitingscapaciteit van 600. Er zou zo werk komen voor 300 personen. Een ‘verontrust lid van de SP’ postte volgend protestbericht na de beslissing van de SP om voor de boten te stemmen: “De SP zegt te willen vechten tegen de uitbuiting van migranten, maar dat is onmogelijk zolang de SP hen tevens, samen met alle andere landelijke partijen, illegaal maakt door akkoord te gaan met onrechtvaardige wetten. En zolang de SP stemming maakt met uitspraken als: "Als de Polen komen wordt Nederland het putje van Europa." Marx zei: "De arbeidersklasse heeft geen vaderland; arbeiders aller landen verenigt u!" De SP zegt echter (vrij samengevat): 'Eigen arbeiders eerst!'”
En de asielzoekers na de verkiezingen in 2006?
Maar, zeggen sommigen: de SP verdedigt toch de asielzoekers zoals laatst bij de stemming na de verkiezingen in 2006? Het is zich blij maken met een dode mus. De SP neemt op dit vlak geen enkel risico.
In het CDA Magazine nr. 4 / 17 april 2004 waar hij geïnterviewd werd door Antoine Westhoff had Marijnissen al benadrukt dat het maar om “een beperkte groep van 20.000 mensen” gaat, die hun “regulariseringsaanvraag al hadden ingediend voor 2001”: „ …wat ik van het CDA niet begrijp is de benepen manier waarop bijvoorbeeld met het asielzoekervraagstuk wordt omgegaan. Je verwacht dat het CDA mensen bejegent met compassie en dan kan een beperkt aantal asielzoekers dat nog onder het regime van de oude vluchtelingenwetgeving naar Nederland kwam en hier schoolgaande kinderen heeft een verblijfsvergunning gegeven worden. Het gaat maar om 20.000 mensen op een bevolking van 16 miljoen!”
Na de verkiezingen van november 2006 eisten de SP, PvdA, GroenLinks en D66 dat minister Verdonk tijdens de periode van de vorming van een nieuwe coalitie zou stoppen met het uitzetten van mensen die voor 1 april 2001 asiel hadden gevraagd, die nog steeds in Nederland zijn en die vrijwel zeker onder een latere algemene regularisering zouden vallen.
SP-Kamerlid Jan de Wit: “Sinds 22 november is de situatie veranderd. Er is nu een meerderheid bereid om een specifieke regeling te steunen die voor eens en voor altijd een einde maakt aan het drama rond de zogenoemde oude-wetters, die al jaren in Nederland zijn…. Er is een motie ingediend waarin de Tweede Kamer zich principieel uitspreekt voor een generaal pardon voor asielzoekers die onder de zogeheten 'oude regeling' voor 1 april 2001 hun aanvraag hadden ingediend. De regering wordt gevraagd geen mensen uit deze bekende 'groep van 26.000' uit te zetten, in afwachting van de uitwerking van het generaal pardon. Oorlogsmisdadigers en asielzoekers die zijn veroordeeld voor 'ernstige delicten' vallen volgens de motie niet onder de regeling. De motie werd gesteund door een Kamermeerderheid van PvdA, SP, ChristenUnie, GroenLinks, D66 en de Partij voor de Dieren”.
7. Het sociaal nationalisme van de SP : terug naar de Nederlandse waarden, zeden en gewoonten.
Het ethische reveil van Blair, Balkenende en Marijnissen
Niet het feit dat iedereen gelijk de wet moet toepassen, maar de assimilatie, het zich verplicht aanpassen aan de Nederlandse gewoontes, zeden en waarden is een leidmotief van de SP in de migrantenkwestie.
De SP bespeelt een identiek thema en houdt een gelijkaardig discours als New Labour van Tony Blair. Blair verklaarde op 8 december 2006 in een toespraak, onder de titel : “Our Nation’s future – multiculturalism and integration”, dat “iedereen de gemeenschappelijke Britse waarden dient te onderschrijven…. Het gaat hem niet om cultuur of levensstijl. Het gaat om waarden. Het gaat om integratie in gedeelde, verenigende Britse waarden. Het gaat om de integratie rond gemeenschappelijke waarden die ons onze definitie als burgers geven, die de rechten en plichten bepalen die samengaan met het deel uitmaken van onze samenleving…. Onze fundamentele waarden zijn: ons geloof in democratie, in de rechtsstaat, verdraagzaamheid, gelijke behandeling van iedereen, respect voor dit land en zijn gedeelde erfenis… dat is wat ons samenbrengt, dat is wat we gemeenschappelijk hebben”.
Hoe stelt zich dat bij de SP?
Van 1986….
Al in haar verkiezingsprogram van 1986 schetste de SP het beeld van een idyllisch Nederland dat stilaan verdwijnt: "Wat voor samenleving we ook bekijken in het verleden, altijd zien we dat de zwakken beschutting bij elkaar zoeken en dat ze zich organiseren. Daar was volop menselijke warmte, echte hartelijkheid en onderling hulpbetoon. Op die manier was het ondanks moeilijkheden, onderdrukking en ontberingen, toch de moeite waard om te leven. Op die manier konden mensen samen wat bereiken, samen wat veranderen. De maatschappij was niet alleen een economisch begrip, maar ook een samenleving van mensen.” De SP geeft niet aan in welk tijdperk de Nederlandse maatschappij geen economisch begrip was maar een samenleving van mensen… De benadering van het samenhorige Nederlandse volk is dan al aanwezig.
…. tot nu.
Met die ideologie was het voor de SP niet moeilijk om zich te lanceren in het “ethisch reveil voor Nederland” dat de conservatieve premier Balkenende enkele jaren geleden opstartte. In een artikel “segregatie op links” van 8 november 2006 beschrijft een journalist de morele wending van de SP als volgt : “ Met name Marijnissen heeft het multiculturele drama zien aankomen door de wortels die zijn partij heeft in de (blanke) onderklasse. …. Balkenende heeft de normen en waarden op de agenda gezet, omdat hij het nieuwe conservatisme in Nederland onderkende. Marijnissen is hem zo'n twee jaar geleden gevolgd en houdt sindsdien pleidooien voor het gemeenschapsdenken en herstel van de nationale cultuur… De SP is bovendien in principe tegen een dubbele nationaliteit van met name niet-westerse migranten. Ook de morele agenda van de SP spreekt de wat oudere, blanke Nederlander aan die de teloorgang van de oude saamhorigheid en culturele homogeniteit betreurt… Onlangs nam Marijnissen het op voor paus Benedictus XVI, die de islam in bedekte termen gewelddadig noemde. Hij zei: "Iedereen weet toch dat Mohammed ook foute kanten had?"40
Het Huis van de Historie.
De SP zal zich beginnen opwerpen als de partij die “het historisch besef van het Nederlandse volk” wil herstellen.
Marijnissen doet in 2004 het voorstel voor de oprichting van een nationaal historisch museum, “een Huis van de Historie”. Hij doet hiervoor beroep op een specialist van de CDA, en alle partijen, (CDA, PvdA, VVD, LPF, SGP, ChristenUnie ), extreem-rechts in begrepen, zullen uiteindelijk zijn voorstel onderschrijven: het parlement beslist dat het Huis der Historie er zal komen.
Enkele citaten uit de argumentatie, à la Tony Blair, van Marijnissen onder de titel: “Historisch besef verdient herwaardering”.
“Een volk zonder geschiedenis bestaat niet. Elk volk, ook het Nederlandse volk, heeft dus een geschiedenis... De hedendaagse verwarring over onze morele, culturele en politieke identiteit vindt voor een deel haar verklaring in het ontbreken van historisch besef in brede lagen van de bevolking. In een tijd waarin de veranderingen steeds sneller gaan, de samenleving individualiseert, en er geen collectieve ambities meer lijken te bestaan verdwijnt ook steeds meer de gedeelde oriëntatie en verschijnt de onzekerheid over de identiteit. Nu de Europese eenwording en gelijkschakeling steeds verder voortschrijdt, de wereld steeds kleiner wordt als gevolg van de globalisering en er steeds meer mensen met een andere culturele achtergrond in ons land wonen wordt dat steeds manifester. Een groot aantal jongeren beschouwt veel verworvenheden als vanzelfsprekend, terwijl ze dat op de keper beschouwd niet zijn. Sinds de jaren zestig kwam de nadruk te liggen op internationale ontwikkelingen. De chronologische geschiedenis van Nederland komt sindsdien vrijwel nergens meer aan de orde...”
Over welke verworvenheden en waarden gaat het?
“Onze democratische verhoudingen. Na een eeuwenlange, verbeten strijd zijn we tot de conclusie gekomen dat het systeem dat we nu hebben "het minst slechte" is. Voor een systeem bestaande uit een representatieve vertegenwoordiging van het volk met het laatste woord bestaat geen alternatief dat democratischer genoemd kan worden.
De scheiding tussen kerk en staat. Onze wordingsgeschiedenis leert ons wat de nadelen zijn van een vermenging van de kerkelijke en statelijke macht. Algemeen rekenen we de religie nu tot iets dat primair behoort tot het privé-domein.
De verhouding van het individu ten opzichte van de collectiviteit. Dat wij nu de individuele mens van ultieme waarde verklaren is niet een door een hogere macht gegeven inzicht, maar een verworvenheid van een lange emancipatiegeschiedenis.
Waarden en normen. Beide zijn niet los te zien van de geschiedenis die hen heeft voortgebracht. Onze beschaving is een erfenis; onze waarden en normen zijn dat ook. Hun wordingsgeschiedenis is essentieel voor een goed begrip van het belang ervan. Aan ons om er voor de toekomst naar eigen inzicht ons voordeel mee te doen.”
Om aan dit historisch tekort te verhelpen is er op de eerste plaats het herstel van de aandacht voor de geschiedenis in het onderwijs, maar “ook de oprichting van een nationaal historisch museum zou bij de promotie van historisch besef zeer behulpzaam kunnen zijn. In Washington staat het Museum of American History. Duitsland heeft zijn Deutsches Historisches Museum in Berlijn, en in Bonn en Leipzig het Haus der Geschichte”. Er zijn wel al rijksmusea en andere, “Echter, hét verhaal van de wordingsgeschiedenis van (de mensen die wonen in) "de lage landen bij de zee" wordt nergens verteld. In het kader van een herwaardering van het belang van historisch besef zou het goed zijn als dat wel zou gebeuren.” Marijnissen lanceert dan een tournee met spreekbeurten naar verschillende steden en universiteiten rond het thema: ”het historisch besef van ons volk verdient herwaardering”.
Het Nederlandse volk
Let wel : het gaat hem niet over de geschiedenis van de arbeidersklasse, of over de geschiedenis van de uitbuiting en arbeidersstrijd in Nederland, het gaat hem over “het Nederlandse volk”. Het gaat hem ook niet over een huis der historie dat het Nederlands kolonialisme en de Nederlandse slavenhandel aanklaagt (de oprichting van De Verenigde Oost-Indische Compagnie 400 jaar geleden maakte van Nederland, na het Verenigd Koninkrijk, de tweede grootste koloniale macht ter wereld). Het gaat hem evenmin over de collaboratie in Nederland tijdens de tweede wereldoorlog, een land waar de Jodendeportatie in vergelijking met andere landen het best georganiseerd was.
Tegenover de globalisering, de multinationals, Europa, de ‘steeds meer andere culturen die in ons land aanwezig zijn’ ontwikkelt Marijnissen geen nieuwe internationalistische cultuur of een kosmopolitisch of mondiaal bewustzijn, maar pleit hij voor het teruggrijpen naar de geschiedenis en de waarden van de nationale staat Nederland en voor meer Nederlands nationalisme.
Het gaat er bij de SP niet om kiemen voor verandering te zaaien : het gaat erom de mensen te leren beseffen dat alles wat ze hebben niet vanzelfsprekend is en dat wat ze nu hebben het beste is wat de mensheid kan bereiken : “er bestaat geen alternatief dat democratischer kan genoemd worden”.
“Het Koninkrijk moderniseren”.
Terug naar de Nederlandse normen en waarden betekent ook dat de SP niet langer opkomt voor het instellen van een republiek, en niet langer voor het afschaffen van het Koningshuis in Nederland is. De SP schrijft zich volmondig in in het bestaan van de resten van het Nederlandse kolonialisme en komt op voor “de modernisering van het Koninkrijk” .
In het verkiezingsprogramma van november 2006 kan men lezen onder de rubriek : “Het Koninkrijk moderniseren” : “Nederland vormt met de Nederlandse Antillen en Aruba het Koninkrijk der Nederlanden. In de Caribische rijksdelen is sprake van grote werkloosheid, armoede, drugsproblemen en ernstige corruptie. Veel inwoners hebben geen perspectief op een betere toekomst. De landsdelen gaan gebukt onder een grote schuldenlast. In 2007 moet een nieuwe staatsrechterlijke structuur worden vastgelegd, waarbij mogelijk vier autonome landen (Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten) en drie Koninkrijkseilanden (Bonaire, Saba, Sint-Eustatius) ontstaan.
Duidelijk moet zijn dat Nederland ook daarna zijn verplichtingen tegenover de andere rijksdelen behoudt, in sociaal-economisch opzicht, maar ook wat betreft bestuur, justitie en veiligheid. De noodzaak van duurzame en vreedzame ontwikkeling van het Caribische deel van ons Koninkrijk, verplicht ook de politici van de eilanden om zich meer dan tot nog toe in te zetten voor de bestrijding van armoede en corruptie.”
We kunnen hierbij opmerken dat dit mooie Koninkrijk-der-Nederlanden-versie-SP, evenwel niets verandert aan de rechten van zijn (zwarte) inwoners om net als de blanke inwoners te wonen of te leven waar ze willen. Zo schreef de SP in het begin van de jaren 90 over de Antilliaanse jongeren : "De overkomst van jongeren uit de Antillen naar Nederland moet ontmoedigd worden. Velen vallen hier in een diep gat, raken geïsoleerd en komen niet zelden uiteindelijk terecht in het criminele circuit."
8. Terrorisme hard en effectief bestrijden
Er is het terrorisme dat de SP bestrijdt en het terrorisme dat de SP niet bestrijdt.
Laat ons met het laatste beginnen.
Terug naar “de oorspronkelijke NAVO”
Hoe men het rijmt met de verdediging van de Nederlandse waarden en normen (de ‘democratische verhoudingen’, de individuele mens die van ultieme waarde is etc..) is maar de vraag, maar de SP is niet langer voor het uittreden van Nederland uit de NAVO. Voor de SP moet de NAVO terugkeren naar zijn ‘oorspronkelijke doelstelling’, ook al moet de SP daarvoor de waarheid en de geschiedenis geweld aandoen en de oorspronkelijke NAVO voorstellen als een ‘verdedigingsalliantie’.
Het is goed hier in herinnering te brengen dat de oprichting van de NAVO onderdeel was van de agressieve anticommunistische Trumandoctrine (1947). Op 18 maart 1949 maakten de Amerikanen, samen met 6 andere landen, waaronder Nederland en België, de tekst publiek van het Noord-Atlantische Verdrag. De Sovjet-Unie reageerde onmiddellijk tegen deze “openlijk agressieve alliantie, die een schending was van het Charter van de Verenigde Naties”.
De Amerikanen legden dit protest naast zich neer: op 4 april 1949 werd het Verdrag in Washington getekend door de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Luxemburg, Noorwegen, Denemarken, IJsland Italië, Portugal en Canada. Het eerste gevolg van dit Verdrag was een massale herbewapening nog hetzelfde jaar van de landen in het pro-Amerikaanse blok: de Amerikaanse Mutual Defense Assistance Act schonk voor 1,3 miljard dollar aan wapens en technische bijstand aan zijn bondgenoten.
De Navo zal een sleutelrol spelen tijdens de gehele koude oorlog. Een voorbeeld: de NAVO was de drijvende kracht zijn achter de militaire staatsgrepen van kolonels en generaals in Griekenland en Turkije, allebei lid van de NAVO sinds 1952.
Het Comité de surveillance OTAN definieerde de NAVO als volgt : “De Navo is meer dan ooit de gewapende arm van de Verenigde staten in Europa, en morgen misschien in de Caucasus of elders. Zijn objectief is de economische dominantie van het Westen en zijn bevoorrading met strategische grondstoffen te verzekeren met militaire en politieke middelen. De NAVO staat ten dienste van de grote industriële en financiële ondernemingen van de Westerse machten. Dit brengt met zich mee dat rebellerende regeringen en bevolkingen terug in het gareel worden gebracht met alle middelen, oorlog inbegrepen”. 41
Het Sociaal Forum in Sevilla hernam wat altijd het standpunt geweest is van heel de democratische beweging in Europa : “Vanuit Sevilla lanceren we de oproep om de strijd door te zetten voor de ontbinding van de NAVO, voor het einde van de imperialistische oorlogen, tegen de marchandisering van de wereld, de afbrokkeling van rechten en vrijheden, het staatsterrorisme, voor de hoop, de vrede en een toekomst voor de komende generaties”.42
In het verkiezingsprogramma van de SP leest men iets heel anders : “De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie verandert geleidelijk van een regionale verdedigingsalliantie in een wereldwijd opererende, agressieve interventiemacht. De oude NAVO heeft zichzelf overleefd en de voormalige vijanden, de landen van het Warschaupact, als lid opgenomen of, zoals Rusland, tot ‘partner for peace’ gemaakt. De NAVO is afgestapt van haar oorspronkelijke defensieve verdragsrechtelijke taak, verdediging van het grondgebied van de lidstaten tegen aanvallen van buiten. Het bondgenootschap heeft zichzelf het recht gegeven overal ter wereld militair op te treden. En handelt daar ook naar, waardoor Nederlandse soldaten nu ver van huis worden ingezet. Deze NAVO-politiek wordt door de SP niet gesteund.”
In de NAVO blijven
Maar waarom dan in de Navo blijven? Het antwoord is de eenvoud zelve en het typische argument waarmee de sociaal-democratie altijd al haar deelname aan allerlei misdadige regimes en operaties heeft goedgepraat: om daar de rol van dwarsligger te spelen! We laten ons niet op een zijspoor zetten: zonder ons wordt het immers nog erger.
Anja Meulenbelt (ooit links, feministisch boegbeeld van de jaren 60, nu SP-senator, liet zich in 2003 dopen in Amsterdam- een op te merken verschijnsel is dat de SP zich ook opwerpt als ‘de thuisbasis voor radicale christenen’) beschrijft in haar verslag van het SP congres waarop het programma voor november 2006 wordt vastgelegd, hoe en waarom die wijzigingen in het programma allemaal zijn verlopen: “Er liggen een paar echte principiële punten voor : dat de SP af wil stappen van de traditionele stellingname dat we tegen de monarchie zijn. En dat we niet meer zeggen dat de NAVO moet worden opgeheven. En niet… omdat we het eens zijn met wat de NAVO nu doet. Dat is duidelijk, de SP handhaaft haar standpunten over vredesmissies en interventies in andere landen, zoals we tegen de missies in Irak en Afghanistan waren en blijven. We zijn niet tegen de NAVO, we zijn tegen bijna alles wat de NAVO nu doet.
Maar we willen ons daar mee bemoeien, we willen de dwarsligger worden in de NAVO, we willen onszelf niet op een zijspoor zetten als het debat over de toekomst van de NAVO wordt gevoerd…. De stemmingen. Dat gaat aan de lopende band, want er zijn 300 amendementen over. De stemmachientjes blijken niet te werken, dat wordt weer klassiek met de hand met de stemkaart omhoog. We werken ons er doorheen. Een aantal wordt overgenomen, de meeste niet, maar er zijn ook al drie rondes geweest waarin veel van wat de achterban vindt is opgenomen. De monarchie wordt niet afgeschaft. En de SP mag in de NAVO dwarsligger blijven”.43
Een beter OMC, een betere Wereldbank, een betere…
Dezelfde redenering die de SP maakt voor de militaire arm van het wereldkapitalisme, maakt ze ook voor de economische arm : voor de Wereldhandelsorganisatie, het FMI en de Wereldbank: “Nederland is via verdragen vertegenwoordigd in een groot aantal internationale en supranationale instituties, zoals de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie (WTO), de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de Raad van Europa en de NAVO. Binnen deze instituties is de democratische controle onvoldoende gewaarborgd. Daar dient verandering in te komen” (Verkiezingsprogramma SP 2006).
Is het probleem “het gebrek aan democratische controle» of gaat het om het imperialistische karakter zelf van deze instellingen, zoals wordt aangetoond in volgende standpunten?
Jean Ziegler: “Net als de Wereldhandelsorganisatie en het Internationaal Monetair Fonds is ook de Wereldbank een bastion van het neoliberale dogma. Zij legt in alle omstandigheden en aan alle landen met schulden de Washington consensus op. Zij zorgt voor de privatisering van de publieke bezittingen en de staten. Zij legt het imperium van de nieuwe heersers van de wereld op. De beslissing van de bankiers is er altijd wet”44.
Michael Parenti: “…. Sommige liberale critici komen tot de conclusie dat buitenlandse hulp en het FMI en de structurele aanpassingen van de Wereldbank “niet werken”; ze zeggen dat de uitkomst altijd minder zelfvoorziening en altijd meer armoede in de ontvangende landen brengt. Waarom gaan de rijke lidstaten er dan mee door om het IMF en de Wereldbank te sponsoren? Zijn die leiders gewoon minder intelligent dan de critici die er maar op blijven wijzen dat hun politiek precies het tegengestelde effect heeft? Neen, het zijn de critici die dom zijn, niet de Westerse leiders en investeerders die zoveel van de wereld bezitten en van een immense weelde en succes genieten. Zij gaan ermee door om hulpprogramma’s en leningen te verstrekken omdat zulke programma’s wel degelijk werken. De vraag is alleen, voor wie ? Cui bono?
De bedoeling achter hun investeringen, leningen en hulpprogramma’s is niet om de massa’s in andere landen omhoog te trekken. Dat is niet het soort business waarin zij geïnteresseerd zijn. Het doel is de belangen van de globale kapitalistische accumulatie te dienen, de landen en de lokale economieën van Derde Wereld volkeren in te palmen, hun markten te monopoliseren, hun lonen naar beneden te drukken, hun arbeid te belasten met enorme schulden, hun openbare diensten te privatiseren, en deze naties te beletten om handelsconcurrenten te worden door hen een normale ontwikkeling te beletten. Als men het zo bekijkt, werken investeringen, buitenlandse leningen en structurele veranderingen zeer goed.
Het echte mysterie is: waarom vinden sommige mensen zulk een analyse zo onwaarschijnlijk, een soort inbeelding van samenzweerders? Waarom zijn ze sceptisch dat de VS heersers bewust en opzettelijk zulke schaamteloze politiek voeren in de Derde Wereld?45.
“Terrorisme hard en effectief bestrijden”
In verschillende Europese landen is er een democratische campagne aan de gang tegen de Europese antiterrorisme wetgeving. In België is er het CLEA (het comité voor de vrijheid van mening en vereniging); in Engeland zijn er verschillende organisaties zoals CAMPACC dat campagne voert voor de terugtrekking van de Terrorism Act 2000, de Anti-Terrorism, Crime and Security Act (ACTSA) 2001, de Prevention of Terrorism Act 2005; in Denemarken is er Rebellion dat een internationale oproep tegen de Europese anti-terroristenwetgeving lanceerde en daarvoor ook vervolgd wordt door het Deense gerecht.
De Europese anti terrorismewetgeving werd door Europa aangenomen op basis van de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties. Op deze lijst bevinden zich ongeveer alle verzetsorganisaties in de derde wereld.
In België werd de Belg en woordvoerder van het informatiebureau van de DHKP-C, Bahar Kimyongür, in 2006 veroordeeld tot vijf jaar effectieve opsluiting nadat de rechter oordeelde dat zijn activiteit in België weliswaar volkomen legaal was, maar dat zijn activiteit verbonden is aan een recent door de wetgeving als terroristisch bestempelde organisatie en dus strafbaar voor terrorisme.
Op het vlak van de ‘terrorismebestrijding’ stelt de SP zich zonder complexen op aan de overkant van de barrière, en schrijft ze zich volmondig in in de Amerikaanse en nu ook Europese aanpak en ideologie.
De SP stelt zich niet de vraag naar hoe die lijst van terroristische organisaties is tot stand gekomen, niet door wie die lijst is samengesteld, waarom en met welk doel, niet naar de middelen die worden ingezet.
Hier maakt men zich ook geen zorgen over de afbraak van de democratische rechten die gepaard gaat met deze wetgeving. Wel voegt men er een zin bij die men overal kan bijzetten en die tot niets engageert: “men moet ook de voedingsbodem van het terrorisme aanpakken”.
De SP stemde volgende antiterrorismewet
“Er komt een aparte categorie bijzondere opsporingsbevoegdheden voor terroristische misdrijven. Voor het toepassen van deze bevoegdheden is een aanwijzing (in plaats van een verdenking) van een terroristisch misdrijf voldoende. Een verdachte van terroristische misdrijven kan 2 jaar (in plaats van 90 dagen) inzage in het procesdossier geweigerd worden, de rechter toetst deze geheimhouding. Voor het in bewaring stellen van een verdachte van een terroristisch misdrijf komt de eis van ernstige verdenkingen te vervallen. De maximale straf voor het verbergen van een verdachte gaat omhoog van 6 maanden naar 4 jaar wanneer het om een verdachte van terroristische misdrijven gaat.”
In het verkiezingsprogramma van november 2006 wordt op twee plaatsen volgende keiharde strijd tegen het terrorisme aangekondigd.
Onder het hoofdstuk Betere veiligheid Politie en Justitie: Terrorisme hard en effectief bestrijden: “Weinig mensen zijn betrokken bij terroristische activiteiten, maar zij maken wel veel mensen bang. Terroristen chanteren de samenleving en zijn bereid onschuldige slachtoffers te maken. Aanpak van die dreiging zal ook de komende jaren hard nodig zijn. Bestrijding van terreur vereist vastberaden en hard optreden tegen terroristen. Daarnaast is het aanpakken van mogelijke voedingsbodems van redeloos radicalisme nodig, zoals vervreemding, achterstelling, uitsluiting, isolement en indoctrinatie. Bij het signaleren van tekenen van dit soort van radicalisering spelen wijkagenten en jongerenwerkers een belangrijke rol….
“Geradicaliseerde personen isoleren”
… Geradicaliseerde personen moeten zoveel mogelijk worden geïsoleerd van potentiële volgelingen. Dat kan bijvoorbeeld door hen goed in de gaten te houden. Discriminerende, racistische en tot geweld oproepende propaganda, vooral op het Internet, wordt door politie en justitie harder aangepakt en waar mogelijk door de rechter verboden. Personen die van terrorisme worden verdacht, moeten zonder mankeren voor de rechter worden gebracht.
Het is echter niet nodig om te morrelen aan de waarborgen die de rechtsstaat aan verdachten biedt; dat zou juist een concessie zijn aan hen die geen enkele boodschap hebben aan onze rechtsstaat. De democratie verdedigt zich niet door zichzelf te beperken. Juist in deze tijd dienen we ons respect voor de mensenrechten te onderstrepen, als wezenskenmerk van onze beschaving”.
Onder het hoofdstuk Beter samenwerken internationale politiek: “Terrorisme moet hard worden bestreden, onder meer door betere internationale samenwerking van inlichtingendiensten, het opsporen en bevriezen van financieringsbronnen van terroristische organisaties en vooral het verminderen van de voedingsbodem van terrorisme.
Daartoe behoort het bestrijden van mensonterende armoede, analfabetisme, kinderarbeid en onderdrukking en geweld door bendes, krijgsheren en overheden. En het bieden van perspectief en hoop. Nederland moet binnen en buiten Europa zoeken naar partners die pleiten voor ontwapening en conflictpreventie. In deze partnerschappen moeten we werken aan het oplossen van hardnekkige conflicten, zoals die in het Midden-Oosten. De Nederlandse regering dient al haar diplomatieke mogelijkheden te gebruiken om resoluties van de VN tot uitvoering te brengen en strijdende partijen hun gewelddadige optreden te laten stoppen”.
“Verlenging van de wapenboycot tegen China”
Stelt de SP zich geen vragen over “de mensenrechten en terrorismebestrijding” in de VS en Europa, ze volgt wél de mensenrechtensituatie in China op de voet.
Vandaaruit werd ze de drijvende kracht achter de verlenging van de wapenboycot tegen China: “De SP was voor verlenging van de Europese wapenboycot tegen China. SP-woordvoerder Van Bommel nam het initiatief tot een motie voor verlenging van het wapenembargo, samen met VVD’er Van Baalen. Eind 2003 was de EU van plan het wapenembargo tegen China, dat in 1989 werd ingesteld toen de democratiseringsbeweging in dat land bloedig werd neergeslagen, op te heffen. Als gevolg van deze druk en een samenloop van internationale omstandigheden (vooral internationale druk van de VS op EU) is het embargo nog steeds van kracht. De mensenrechtensituatie in China is slecht en wordt door de SP op de voet gevolgd.” 46
Het ultieme bewijs en signaal van een ex-maoïstische partij dat ze voorgoed heeft gebroken met China en zijn eigen verleden en dus volkomen acceptabel is geworden?
9. Wat maakt een partij de dag van vandaag links?
Van rotte tomaat naar tomaat voor huiselijk gebruik
De SP is van een “maoïstische partij” geëvolueerd naar de “protestpartij van de rode tomaat” tot de “respectabele derde partij van Nederland”. Ze heeft een partijvoorzitter die in december 2006 door de parlementaire pers uitgeroepen werd tot “politicus van het jaar”, en door het Opiniepanel van EenVandaag en de leden van de Tweede Kamer tot “beste politicus”.
De evolutie van de SP bemerkt men tot in de veranderende symboliek. Het oude logo was de vliegende tomaat “wij zijn tegen, weg ermee”. Het was de rotte tomaat van het protest, symbool voor de protestpartij die de SP lange tijd is geweest en ook wilde zijn. Het nieuwe logo van de SP is nog steeds de rode tomaat, maar dan zonder het protestelement. De tomaat van vandaag is omgevormd naar een vriendelijk huiselijk symbool.
Iemand die de SP aan het werk zag tijdens de verkiezingscampagne in 2006 schrijft: “ Dat beeld hebben ze heel knap tijdens deze campagne weten te versterken. Waar ze campagne voerden stond vaak een pan vol met tomatensoep, die uitgedeeld werd. Ook Jan Marijnissen zag je regelmatig op TV, tomatensoep slurpend en je vriendelijk toelachend. Dat effect werd nog eens versterkt door iedere voorbijganger een pannespons in de vorm van een tomaat te geven. Met die sponzige tomaat kon je nog geen mug doodgooien. "Alleen voor huiselijk gebruik". Een vriendelijke partij dus! Kom erbij! Ik heb bewondering voor de inventiviteit waarmee met een kleine verandering een symbool de partij de wens tot transformatie uitbeeldde: van protestpartij tot socialistische huisje-boompje-beestje-partij . Ik denk dat het de SP geen windeieren heeft gelegd.”47
De garanties van een respectabele partij
De SP heeft de prijs betaald om een respectabele partij te worden in een Europees, strategisch, welvarend en imperialistisch land.
Daarvoor heeft ze de internationale garanties gegeven die Europa en de Amerikanen moeten gerust stellen. De SP heeft de NAVO aanvaard; ze heeft zich ingeschreven in de oorlog tegen het terrorisme; de internationale instellingen als het IMF, de Wereldbank aanvaard; ze geeft garanties dat ze het Koningshuis en het Koninkrijk Nederland met zijn kolonies wil moderniseren, ze legt de multinationals geen strobreed in de weg, ze stelt dat we via de parlementaire democratie het verst denkbare democratische punt van de menselijke geschiedenis hebben bereikt.
Daarvoor heeft ze duidelijk gemaakt dat ze een partij is die “een kat een kat” durft te noemen. Centraal staat hier de kwestie van de immigratie. Zo is de SP de linkse partij die ‘durft’ te stellen dat er een migrantenstop moet komen, die ‘durft’ te stellen dat de integratie van de mensen afkomstig uit de immigratie een mislukking is en die (financiële dwang) maatregelen voor integratie voorstelt en stemt. Vandaar is de SP er ook toe overgegaan de ‘nationale waarden’ te definiëren die men als Nederlander dient te respecteren.
Ten derde heeft de partij garanties gegeven aan de ondernemers. Zij zijn mensen net als iedereen. Men moet beroep doen op hun goede wil en op hun verantwoordelijkheidszin om banen te scheppen. Er bestaat zoiets als eerlijke winst. Dit systeem heet bij de SP niet langer kapitalisme, waar de wet van de concurrentie onverbiddelijk de zwakste uitschakelt en steeds meer kapitaal concentreert in de handen van enkele grote multinationale groepen.
Tenslotte geeft de SP, via het Centraal Planbureau, de garanties dat ze het staatsbudget als een goede huisvader zal beheren, onder de slogan: een beter Nederland voor hetzelfde geld.
Eenheidsdenken met een linkse saus
Om te eindigen met de vraag van het begin: “Is de SP voor radicaal links het voorbeeld van een Maoïstische partij die zich wist uit te bouwen tot een moderne, linkse massapartij?” luidt het antwoord negatief. Ze is veeleer een illustratie van wat Angela Davis stelde : “Er is geen gegarandeerde overgang van het radicaal militantisme van het verleden naar progressieve standpunten voor de dag van vandaag”48.
In een wereld die fundamentele wijzigingen kende sinds de jaren 60/70 is de SP niet in staat gebleken een ander antwoord te geven dan de overname van heersende Eenheidsdenken, overgoten met een menselijke en sociale saus.
Ze is een illustratie van het toegeven aan de enorme druk die er in onze landen bestaat op alle linkse partijen om partijen van het centrum te worden (men hoeft in dit verband ook maar te kijken naar het sociaal-democratisch discours in Frankrijk : ni gauche, ni droite, Rassemblement de tous les Français, Pacte Présidentiel avec tous les Français etc.)
Een globale wereldvisie
Er is geen linkse partij die kan zeggen dat ze een globaal links antwoord heeft voor de nieuwe situatie van vandaag.
De liberale contrarevolutie heeft het voormalig socialistisch blok van de kaart geveegd en wereldwijd, ook in onze landen, verwoestende ravages aangericht in de wereld van de arbeid.
Maar dat niet alleen.
Het offensief was en is niet enkel economisch en politiek maar ook ideologisch. Met het verdwijnen van het socialistisch kamp verdween voor radicaal links de mogelijkheid om (kritisch) te kunnen verwijzen naar het ander maatschappijmodel dat ze nastreefde.
Tegelijk werden de progressieve en solidaire maatschappelijke denkbeelden in onze landen omvergegooid en legde rechts een globale en samenhangende wereldvisie op.
De superioriteit van de vrije markt tegenover socialisme en openbare diensten. Angst en fataliteit in plaats van klassenstrijd voor werk en inkomen. Klassen werden “allemaal mensen”. Klassesolidariteit werd individualisme, racisme en nationalisme.
Migrantenarbeiders en asielzoekers werden niet-geïntegreerde indringers, potentiële criminelen en terroristen. Criminaliteit wordt niet langer bekeken vanuit de sociale omstandigheden maar vanuit individuele verantwoordelijkheid en etniciteit en wordt bestreden met een politiek van zero tolerantie en totale controle.
Radicaal verzet in de Derde Wereld tegen nieuw kolonialisme en oorlog is gelijk aan terreur. Ten oorlog trekken zonder aangevallen te worden (preemptive strike) is met de Amerikaanse War on Terror een legitiem en gerechtvaardigd begrip. De oorlog is, ook voor de regeringen die in het begin protesteerden, vandaag een fait accompli, en via de NAVO is nu iedereen betrokken partij. Vrijheid van mening is voortaan beperkt binnen het Amerikaanse kader van de antiterreurwetgeving….En zo zou men alle maatschappelijke thema’s kunnen afgaan.
Als de SP ons iets leert dan is het wel dat links tegenover dit globale rechtse wereldbeeld een ander, links, samenhangend wereldbeeld en alternatief zal moeten ontwikkelen, dat breekt met het kapitalisme en waarin elke hervorming en verbetering die men nastreeft zijn plaats moet krijgen.
Daarbij zal men de nieuwe problemen van vandaag niet moeten ontwijken, maar confronteren. Om tot zo’n concept te komen, zal het een prioritaire taak zijn voor radicaal links om alle potentieel uit de wereld van de arbeid, intellectuelen, mensen uit de associatieve wereld… dat hieraan kan bijdragen, uit te nodigen aan dit werk en debat deel te nemen. Wat ons meteen brengt bij een laatste punt.
Een alliantie tussen alle polen van verzet.
De SP lonkt naar allianties met de andere grote partijen om te kunnen regeren.
In de huidige situatie zal radicaal links daarentegen een front moeten ontwikkelen met alle antikapitalistische, antiracistische en anti-imperialistische krachten in alle geledingen van de maatschappij en op Europees en internationaal vlak.
In 2003 was er in België de verkiezingsalliantie Resist, een alliantie tussen Belgische communisten en radicale nationalisten van Arabische origine. Dit project was uniek in Europa.
Het had de verdienste een eerste poging te doen om te antwoorden op de grote problemen die werden opgesomd en een front van weerstand te sluiten. Ondanks alle tekorten en soms terechte verwijten die men kan maken, was dit een project dat voortzetting verdiende, dat de kans moest krijgen om zich te verdiepen en zich te verruimen, in plaats van het op te blazen na een zwak electoraal resultaat.
Het is een gemiste kans, maar vier jaar later is het debat over Resist nog steeds gaande en het is een noodzakelijk debat.
In zijn nieuw boek dat in maart 2007 uitkomt bij Manteau schrijft Dyab Abou Jahjah, de federale voorzitter van de Arabisch Europese Liga: “De lijst RESIST was een constructief en bijzonder experiment waar wij voor het eerst een alliantie hebben kunnen smeden met een andere organisatie, die een andere ideologische en etnische achtergrond heeft. Het probleem van RESIST was dat het een verkiezingslijst was en vanaf het moment dat de resultaten niet zo best waren ( tenminste voor onze partners) is de breuk een realiteit geworden. RESIST was een experiment dat moest verder gezet worden.
We hadden het los van de verkiezingen moeten zien, als een brug om mensen op een radicaal democratische lijn in België dichter bij elkaar te brengen, over de etnische grenzen heen.
Het feit dat we ook en even snel als de PVDA afstand van namen was ook een fout, en dat geef ik nu toe. De sectaire houding die we soms hebben vertoond heeft vaak te maken gehad met hoe anderen zich naar ons hebben gepositioneerd. Als je als beweging constant uitgespuwd wordt en verdacht wordt gemaakt dan neig je naar een continue defensieve houding. Vooral als je komt vanuit een al onderdrukte en uitgesloten gemeenschap. Ik erken onze fouten op dit vlak maar onze vermeende partners en vrienden dragen, zo niet meer, dan toch even veel verantwoordelijkheid”.
Het is tenslotte aan de jonge generatie om zijn eigen weg, zijn eigen missie en engagement te vinden in de huidige wereld. Alle pogingen van de jongeren verdienen meer steun en aandacht.
De weg van de jongeren zal onvermijdelijk verschillend zijn van die van de maoïstische of revolutionaire generatie voor hen. Maar als links morgen meer wil betekenen dan een verkiezingsscore binnen het huidige eenheidsdenken, dan zal die weg zeker verschillend zijn van die van de SP.
Annex 1
MAS/LSP :
“De partij lijkt zich op te maken voor “progressieve” allianties op bestuursniveau. Ook in het programma werden enkele stappen achteruit gezet. De SP trekt naar de kiezer met het verkiezingsprogramma “Een beter Nederland voor hetzelfde geld”. Uit dat programma blijkt dat de partij zich niet langer verzet tegen lidmaatschap van de NAVO en zelfs een belastingsverhoging voor de rijksten zit er niet meer in. Op het partijcongres van 7 oktober werden door de Bredase SP-afdeling 10 voorstellen ingediend om het programma te veranderen. Deze voorstellen waren allen letterlijk overgenomen uit het programma van 2003. Niet omdat de afdeling zo enthousiast was over dat programma, maar om het contrast met het huidig programma aan te tonen. De amendementen uit Breda werden onder meer verdedigd door leden van Offensief, onze Nederlandse zusterorganisatie.Uiteraard hopen we dat de SP bij de parlementsverkiezingen zal vooruitgaan. De SP hoopt dat haar nieuwe programma de deur open zet voor “een sociale alliantie met de SP” na de verkiezingen. De partij van Jan Marijnissen wil de lokale ervaringen met coalities van SP, PvdA en Groen Links ook op nationaal vlak herhalen. Waar de SP op lokaal vlak coalities sloot met neoliberale partijen, heeft de partij ook een reeks neoliberale maatregelen aanvaard. In Nijmegen bijvoorbeeld werd ingestemd met een besparingsprogramma van 16 miljoen euro en werd akkoord gegaan met de privatisering van het lokaal busbedrijf. Wat zouden de gevolgen zijn van een dergelijk beleid op nationaal vlak? Het zou er alleszins niet voor zorgen dat de SP nog langer gezien wordt als een mogelijkheid om het verzet tegen het neoliberalisme te versterken. Wellicht zou de partij in eerste instantie niet zwaar verliezen bij verkiezingen door het gebrek aan een alternatief en met het argument van het “minste kwaad”. Het programma van de SP volstaat niet als antwoord op het afbraakbeleid van de afgelopen regeringen. Bovendien dreigt de SP tekort te schieten in haar rol van ‘partij van verzet’ door deel te nemen aan een coalitie met neoliberalen. Offensief is actief binnen de SP omdat deze partij nog steeds gezien wordt als een mogelijk alternatief waarbinnen bredere lagen actief kunnen zijn. We voeren er echter oppositie tegen de koers van de partijleiding. We verzetten ons tegen machtsdeelname met neoliberale partijen en verdedigen een 10-puntenprogramma als alternatief op dat van de partijleiding. ... Met een strijdbaar programma zou de slagkracht van de SP groter zijn en zou de partij meer richting en leiding kunnen geven bij protestbewegingen tegen de volgende regering.”
Annex 2
MAS/LSP :
“Bij de parlementsverkiezingen van 22 november was de SP de grote overwinnaar met 25 zetels tegenover 9 bij de verkiezingen van 2003. Met 1.624.349 kiezers (16,6%, een stijging van 10%) is de SP niet langer een kleine partij, het is de derde grootste partij na CDA en PvdA. De SP won er zowat 1 miljoen kiezers bij, de PvdA verloor er 600.000.
De verkiezingen vormden een nederlaag voor rechts....De sterke vooruitgang van de SP is een uitdrukking van het ongenoegen tegenover het jarenlange beleid van ‘hervormingen’ (lees: aanvallen op de levensstandaard van de arbeiders en hun gezinnen).De SP kon nu de verkiezingen winnen omdat de partij gezien wordt als “anders” dan de traditionele partijen. Jan Marijnissen stelde dat de kiesuitslag aangeeft dat de bevolking een “menselijker en socialer” beleid wil. De partij heeft enorme verwachtingen gecreëerd onder brede lagen van de Nederlandse arbeidersklasse.
Hierdoor krijgt de partij ook een grote verantwoordelijkheid. We hopen dat de SP zich niet zomaar voor de kar van de traditionele partijen zal laten spannen. Door meebesturen als centrale doel voorop te stellen, zou het mogelijk tot grote toegevingen komen aan de andere partijen. Als de SP zich inschakelt in een neoliberaal project, zal het er een zware prijs voor betalen. Er is natuurlijk de druk om op een positieve wijze verandering te bekomen, maar is dat mogelijk in een coalitie met Balkenende? Jan Marijnissen lijkt immers steeds meer open te staan voor die optie.
Het patronaat eist verdere “hervormingen” van de sociale zekerheid en wil ook besparen op de lonen. Een sterke SP kan een belangrijk wapen zijn tegen het neoliberale offensief. Daartoe zal het noodzakelijk zijn dat de partij actief deelneemt aan het verzet tegen het huidig beleid en dit verzet een politieke stem geeft.
Onze Nederlandse zusterorganisatie, Offensief, is op een kritische wijze actief binnen de SP. We komen er op voor een strijdbare en consequente opstelling van de partij. Dus tegen een deelname aan een coalitie met een neoliberaal beleid en voor een actieve betrokkenheid van de tienduizenden leden en sympathisanten van de partij. Zo kan de SP verder uitgebouwd worden als politiek instrument voor de belangen van de arbeiders en hun gezinnen “.
Annex 3
PVDA in De Morgen 23 oktober 2006 :
«Branders: De Resistepisode had één voordeel voor de PVDA: we zijn er slimmer door geworden. We werken nooit meer met een puur theoretisch model dat we dan aan de mensen willen verkopen. Resist was een gezonde breuklijn met het verleden.…De tijd is voorbij dat de PVDA altijd als enige gelijk had. In de strijd om het Kiwimodel hebben we aangetoond dat we met de KWB kunnen samenwerken. Die 'sektarische' opstelling moet voorbij zijn. We willen, zoals de Portugese KP dat zegt, 'een huis met glazen deuren' zijn. Kom maar kijken. Wat hebben wij te verbergen? Op ons nieuwe congres, in de herfst van 2007, zullen we voor het eerst wellicht de pers uitnodigen. U ziet, wij zijn geen extremistische partij. Ik versta ook niet waarom men het voortdurend over 'extreem links' heeft. De PVDA is nooit extreem geweest.
Journalist : U meent het?
Branders: (echt boos) "Je moet me uitleggen waarom ik extreem ben. Wat aan mijn eisen of mijn voorstellen is extreem? Ja, de PVDA is veranderd, maar toch zeker niet in extremistische richting. Onze communicatie is op nieuwe leest geschoeid, en ook onze inhoud is veranderd. We willen niet langer een partij zijn die honderd kilometer voor de mensen uitloopt en zich dan verwonderd omdraait: 'Waar blijven ze toch?' Vroeger waren wij een belerende partij. Vandaag is het principe: de werkmensen bepalen onze koers."
Journalist : Over democratie gesproken...
Branders: "Je wilt over Stalin beginnen. Ik zie het wel. Ik ben in 1964 geboren, ik wil er níét op antwoorden. níét."
Journalist: Ik ben in 1965 geboren en je mag mij heus vragen stellen over Hitler.
Branders: "Goed dan. Al durf ik te wedden dat je het over het boek Een andere kijk op Stalin van Ludo Martens wilt hebben."
Journalist: Dat klopt, want Martens is nog altijd PVDA-voorzitter. In zijn boek corrigeert hij foute cijfers over Stalin maar kan hij ook nooit de aandrang weerstaan om Stalin over de hele lijn te verdedigen. En, niet het minst, hij raadt zijn partijleden aan om de koers van Stalin te blijven volgen. Nou.
Branders: "Ik ben zestien jaar lid van de Partij van de Arbeid! Al die jaren draai ik als dokter mijne nikkel af om dingen te veranderen in een wereld die niet goed gaat. Ik ben geen historicus. Ik ben arts. Ik stel vast dat journalisten in 1988 dezelfde vragen stelden als jij nu. Vraag je Johan Vande Lanotte of Steve Stevaert ook waarom BWP-voorzitter Hendrik De Man voor de collaboratie met Hitler koos? Moet CD&V-voorzitter Yves Leterme zich verantwoorden voor de honderdduizenden doden van de inquisitie? Nee toch. Je durft hen die vraag zelfs niet te stellen, want je zou je belachelijk maken. Waarom dan wel aan mij? Ik heb minder met Stalin te maken dan Vande Lanotte met De Man."…
Branders: "…. Tijdens de marsen voor werk in Clabecq liepen er ineens ook zo'n paar Stalinvlaggen achter ons. Ik kreeg haast een beroerte. Ter plekke hebben we beslist dat dit soort zaken niet meer kunnen." (De PVDA heeft nooit met Stalin vlaggen op de betoging van Clabecq gelopen, LV)
Journalist: Maar is de PVDA nog stalinistisch of maoïstisch?
Branders: (héél fel) "Ik ben dat nooit geweest! Voilà! Ik ben al vijftien jaar lid van de PVDA. Ik heb mij niet één dag stalinist of maoïst genoemd, of zo beschouwd. Er is mij zelfs nooit gevraagd of ik wel een stalinist of zo zou zijn."
Van Acoleyen: "Ik geef toe: de communistische beweging heeft een geschiedenis, en dus een erfenis, en we aanvaarden die. In het andere geval zouden we aan geschiedenisvervalsing doen. De communistische geschiedenis heeft heel mooie kanten maar gruwelijke misdaden. Waarom dat ontkennen?"
Journalist: De vraag is: waarom die misdaden verdedigen, of goedpraten?
Van Acoleyen: "Nu spreek ik even uit persoonlijke naam. Ik denk niet dat vandaag binnen de PVDA nog een boek zou geschreven worden als Een andere kijk op Stalin. “
Annex 4
Dirk van Duppen in Uitpers december 2006 :
“.... Het verkiezingsresultaat van de SP komt niet uit de lucht vallen. Er zijn enkele opvallende gelijkenissen met hoe de SP in Nederland de ruimte links van de sociaal-democratie invult en hoe de PVDA+ in België daar in bescheiden mate ook in lukt voor een paar gemeenten.
Op de verkiezingsavond zei SP lijsttrekker Jan Marijnissen: "Dit is het resultaat van tientallen jaren werk aan de basis, in de wijken en op de werkvloer". Ook het resultaat van de PVDA+ is mee bepaald door ruim dertig jaar basiswerk, in en aan de bedrijven en in de wijken.
Ten tweede is de uitslag het resultaat van een stevig sociaal 10-punten-programma. Onafhankelijk van de SP, is de PVDA+ begin dit jaar op basis van ruime volksbevragingen tot een erg gelijklopend programma gekomen. De eisen van de SP rond nabije zorgvoorziening, openbare gas- en elektriciteitsvoorziening, kleinere klassen in het onderwijs, de bouw van betaalbare koop- en huurwoningen zijn bijna identiek aan het PVDA+ programma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006. (www.sp.nl; www.ikkiespvda.be )
Ten derde is er de stijl van werken. Jan Marijnissen: "De kleine partij met de Grote Waarheden werd een veel bescheidener partij, die de waarheid niet langer in pacht wilde hebben, … maar op zoek moest naar nieuwe antwoorden op nieuwe vragen. Om eens wat meer naar anderen te luisteren, naar mensen die het ook goed voor hadden met de samenleving maar die tot dan toe terugschrokken voor onze eigengereide toon. We hebben heel veel geleerd van dat luisteren. We hebben met allerlei mensen gesproken; heel veel gewone mensen. In plaats van hen te vertellen hoe het zat, hebben we hen gevraagd hoe zíj tegen de toekomst aankeken, wat er volgens hén wel en niet mogelijk zou zijn."(www.sp.nl )
In de Belgische PVDA is er stevig gediscuteerd over die andere stijl van werken. Op ledenvergaderingen in volkswijken en bedrijven kozen partijleden de slagzin ‘eerst de mensen, niet de winst’. Dat is onze visie op een hedendaags socialisme. Voor de gemeenteraadsverkiezingen werden in alle gemeenten ruime volksbevragingen gehouden. In Hoboken bevroegen we 1.450 inwoners, in Deurne zo’n 1.050. Zij hebben het behoud van de openbare ziekenhuizen Erasmus en Stuivenberg op de agenda geplaatst. En wij hebben samen met hen er een actiepunt van gemaakt. Meer dan 700 inwoners schreven me een kaartje waarom Erasmus en Stuivenberg moeten blijven. Mie Branders, PVDA+ verkozene in Hoboken, vertelde aan De Morgen:"We willen niet langer een partij zijn die honderd kilometer voor de mensen uitloopt en zich dan verwonderd omdraait: 'Waar blijven ze toch?' " (DM, 23/10/06). Jan Cap, vroeger hoofddelegee van Boel Temse, formuleert het zo:"Onze partij is geëvolueerd van een belerende naar een bevragende partij."
Tenslotte wordt Jan Marijnissen door vriend en vijand erkend omwille van zijn authenticiteit. Kamerleden van de Nederlandse SP geven hun maandinkomen boven de 1500 euro af als bijdrage aan hun partij. "Zo laten we zien dat niet alle politici zakkenvullers zijn", schrijft de SP op haar website. Ook in de Belgische PVDA geldt dit principe. Kaderleden en de dokters voor het volk werken aan een gewoon loon. Zij leven net zoals de meeste mensen in hun volkse buurt. Lenin zei al: "Wie niet leeft zoals hij denkt, denkt snel zoals hij leeft." Dat sociaal-ethische principe is erg zinvol. Het houdt de portemonnee dun en het hoofd links. Deze manier van leven maakt PVDA+ politici geloofwaardig bij de bevolking.”
Annex 5
Résumé van de brochure Gastarbeid en Kapitaal
(Alle citaten in het schuin zijn letterlijke citaten uit de SP brochure).
* In de inleiding stelt de SP dat het “verschijnsel gastarbeid” veel vragen oproept “bij de mensen”. Uit het onderzoek dat de SP daarop naar dit probleem heeft verricht en dat zijn weerslag vindt in de brochure blijkt dat de problemen zich vooral situeren “bij de mensen die van het platteland komen, die de Islamitische godsdienst belijden en zich moeilijk kunnen aanpassen. De regeringen van die migranten hebben er belang bij dat ze kost wat kost in Nederland blijven». Conclusie van de inleiding: “het belangrijkste voor alle categorieën buitenlanders is dat wanneer zij zich in Nederland een toekomst willen opbouwen, zij zich moeten kunnen aanpassen aan de Nederlandse zeden en gewoonten”.
* Daarop volgen enkele hoofdstukken over de geschiedenis van de gastarbeid (“Door het aantrekken van enorme aantallen Turkse en Marokkaanse arbeiders die grote taalmoeilijkheden hadden en in veel gevallen analfabeet waren, was het voor het Nederlandse bedrijfsleven niet zo noodzakelijk om te moderniseren. Men heeft de buitenlanders gebruikt om de tijd die er ligt tussen mechanisatie en automatisering te overbruggen”) en over de progressieve rol van de gastarbeid in de 19° eeuw (“de Nederlandse bevolking verkeerde in de 19° eeuw in een dermate achterlijke en verarmde staat dat buitenlandse geschoolde en ontwikkelde werkkrachten naar Nederland werden gehaald voor infrastructuurwerken en industriële ontwikkeling. Het ging hier vooral om Duitsers, Engelsen, Belgen… De rol van deze buitenlandse arbeiders voor de industrie is in vele opzichten zeer positief geweest. Ook in sociaal-cultureel opzicht hebben zij hun steentje bijgedragen. Zij waren een voorbeeld voor de afgestompte en verpauperde Nederlanders. Zij waren de organisatoren van de stakingen, richten de eerste arbeidersorganisaties op” enzovoort.).De idee van “progressieve immigratie in de 19° eeuw ” (niet toevallig Duitsers, Engelsen, Belgen…) wordt demagogisch ontwikkeld om daarna des te scherper uit te halen naar “de achterlijke én onnodige migratie van de Turkse en Marokkaanse arbeiders na de tweede wereldoorlog”. “Gastarbeiders zijn naar Nederland gehaald door het kapitaal uit de minst ontwikkelde gebieden van Turkije en Marokko… De buitenlanders beschouwen elke werkgever als een heer die ze dankbaar moeten zijn.. Een dergelijke houding kan niet getolereerd worden. Indien de Nederlanders zich zo zouden gedragen, dan zouden ze door hun collega’s uitgemaakt worden voor rotte vis… De kapitalistische ondernemers lieten met instemming van de Nederlandse regering arbeidskrachten naar Nederland komen. Omdat ze goedkoper waren, maar ook om een tegenwicht te vormen tegen de na de Tweede Wereldoorlog mondig geworden Nederlandse arbeiders. Turken en Marokkanen uit halffeodale gebieden zijn voor het kapitaal geschikt om dat werk in dat tempo te doen, werk waarvoor een Nederlander én moderne machines én een behoorlijk loon zou eisen. De gastarbeiders betekenden een rem op de strijd omdat zij bereid waren om het vuile werk op te knappen voor een lager loon. Men zegt dat Nederlanders het werk dat buitenlanders opknappen niet willen doen ? Ze willen dat wel doen, alleen niet voor het loon dat men aan gastarbeiders betaalt.”
* Volgt daarop de lijst van problemen en de sombere toekomst die de SP voor de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in Nederland ziet. “ Voor de automatisering kan men in hoofdzaak goed geschoolde, liefst nog meerdere talen sprekende mensen gebruiken. En op een enkele uitzondering na, zal het de in ons land werkende of werkloos zijnde buitenlandse arbeiders niet lukken om die sprong te maken. Zelfs omscholing van buitenlanders blijkt in de praktijk te mislukken. Volgens een artikel in Intermediair dat handelt over de gang van zaken bij de ``Centra voor Vakopleidingen voor Volwassenen'', is de psychologische test die moet worden afgelegd, voor buitenlanders een ``regelrechte ramp''. Buiten de taalmoeilijkheden is ``een heel wezenlijker struikelblok dat die tests zijn afgestemd op onze westerse - op inzicht gerichte - manier van denken.'' ``Islamieten hebben een andere denktrant, zij zijn meer cyclisch en repeterend ingesteld. Daarmee kunnen zij slecht uit de voeten bij juist die testonderdelen die doorslaggevend zijn bij de bepaling of iemand al dan niet geschikt is voor een technisch beroep.'' Aldus het artikel in Intermediair. Hoe de denktrant van de voor 90 procent uit plattelanders bestaande Turken en Marokkanen dan ook wel mag zijn, het blijkt in de praktijk meestal niet te lukken om een dergelijke test te doorstaan. Zeker voor die buitenlanders die soms analfabeet zijn, maar in ieder geval de Nederlandse taal niet voldoende machtig zijn… De toekomstverwachtingen voor buitenlandse werknemers zijn zeer somber. Vijftien procent van hen is werkloos. Maar aan dat cijfer kan men slechts zeer weinig waarde hechten, gezien het feit dat veel buitenlanders die werkloos worden geen uitkering aanvragen omdat het verblijfsvergunningenbeleid voor werkloze buitenlanders zó willekeurig en ondoorzichtig is. Zij willen of durven het risico van het aanvragen van een uitkering niet te nemen, omdat zij bang zijn het land uitgezet te worden… Als we bekijken hoe vooral Turken en Marokkanen werken en wonen, krijg je het gevoel dat er snel iets moet gebeuren om te voorkomen dat er binnen zeer korte tijd een groot aantal ontheemde tweederangsburgers in Nederland rondlopen. Ze zijn vervreemd van hun eigen vaderland en voelen zich, en zijn ook, in Nederland niet thuis. Alles vloeit voort uit het feit dat zij naar Nederland zijn gekomen om hier slechts tijdelijk te blijven. En nog steeds zeggen zij ook dat zij terug zullen keren naar hun land. Vanaf het begin hebben zowel de werkgevers als de buitenlanders zelf hun aanwezigheid hier benaderd als een tijdelijke zaak.).
* De SP trekt daarop van leer tegen de gezinshereniging die ze beschouwt als : “een regelrechte ramp”. “De vrouwen blijven dan ook meestal, aangespoord door hun man, thuis. Maar ook dat thuis is heel anders dan zij gewend waren. Er is elektriciteit en gas, hetgeen betekent: er komen - meestal tweedehands - gaskachels, geisers, wasmachines, douches en elektrische strijkijzers. Allemaal apparaten waar zij niet zo goed mee overweg kunnen. Zelfs de WC's zijn voor hen dikwijls ``hele vreemde dingen''. Wat er in sommige gevallen op neer komt dat de toilet-pot wordt gesloopt en ze de WC gaan gebruiken zoals er in bijvoorbeeld Frankrijk hurk-WC's bestaan.”
* Dan pakt de SP “het Islamitische geloof” aan waarbij “De combinatie van afkomst, zeden en gewoonten, én het grote verschil in cultuur en ontwikkeling, maken dat speciaal de gastarbeiders en hun gezinnen die uit islamitische landen afkomstig zijn, weinig of hoegenaamd geen contact krijgen met Nederlandse arbeiders en hun gezinnen met wie zij samen werken en wonen”. Voor de SP heeft een Turkse havenarbeider die de ramadan volgt geen plaats aan de Rotterdamse haven : “ Wat de uitingsvormen van hun geloof in de praktijk betekenen, leert ons het verhaal van Nazim Ozturk. ``Hij leeft de wetten van de Islam na. Nazim eet en drinkt niets tijdens de Ramadan. De laatste keer is hij daar ziek van geworden. Hij was te zeer verzwakt om zijn zware lichamelijke werk te verrichten. Nazim is havenarbeider in de Rotterdamse haven.'' Hoewel het hierboven geciteerde boekje verder geen kommentaar geeft, is het naar onze mening onverantwoordelijk voor een zó gelovige Turk werk te verrichten in de Rotterdamse haven. Tenslotte werkt hij daar niet alleen en met een verzwakt lichaam kan het ook levensgevaarlijk worden voor zijn medearbeiders.”
* Dan is het de beurt aan de kinderen van de gastarbeiders, die het volgens de SP : “in Nederland nog zwaarder hebben dan hun ouders. Onderwijzend personeel vertelde ons dat het zeer moeilijk is op te boksen tegen de zeden en gewoonten welke de kinderen thuis voorgeschoteld krijgen.”
Wat het onderwijs betreft : daar hechten de migrantenfamilies weinig belang aan : “Dikwijls komt dat omdat men toch alsmaar speelt met de gedachte naar Turkije of Marokko terug te keren. En wat hun dochters aangaat, daar vinden velen van dat ze toch spoedig zullen moeten trouwen.”
Dat trouwen (“volgens islamitische traditie veelal – naar onze normen- tamelijk jonge leeftijd”) en het daarna gaan inwonen bij de ouders verergert de situatie in de woningen en de wijken opnieuw.
* De SP gaat dan over tot conclusies: “We zien dus dat de problemen voor de eerste generatie groot zijn, maar voor de tweede generatie is het uitzicht op een betere toekomst in Nederland bijna niet aanwezig. Temeer omdat door de druk van de toenemende werkloosheid, steeds meer arbeidsplaatsen die tot voor kort door gastarbeiders werden ingenomen, nu weer door Nederlanders worden opgevuld”. “Wat de werkgelegenheid aangaat van vooral Marokkaanse en Turkse jongeren met hun zo andere cultuur - die ook in Nederland nog wordt voortgezet en soms zelfs versterkt - kunnen wij niet anders dan heel somber zijn. Het ligt toch voor de hand dat in het tijdperk van automatisering de voorkeur voor het bezetten van arbeidsplaatsen die schaars voorhanden zijn, zal uitgaan naar de Nederlandse jongeren waarvan er velen werkloos zijn maar die in bijna alle gevallen wel een goede schoolopleiding hebben gehad. Bovendien blijkt uit recente gegevens dat ook voor het zogenaamde vuile of ongeschoolde werk vele Nederlandse werklozen zich aanbieden, ongeacht hun schoolopleiding”.
Migranten zijn vandaag de dag niet meer nodig en gewenst, stelt de SP : “De huidige stand van de technische ontwikkeling, de grote bevolkingsdichtheid van ons land en het feit dat de tijd van mechanisatie (die veel arbeidskracht behoefde) welhaast definitief voorbij is, gekoppeld aan de uitzichtloze en onduidelijke situatie waarin vooral de Turkse en Marokkaanse arbeiders in ons land verkeren, maakt het nodig om eindelijk eens duidelijke stappen te ondernemen.”
Die duidelijke stappen zijn tweeërlei.
- Vooreerst moet men er mee ophouden de Nederlanders van discriminatie en racisme te betichten:
“De regering, gemeentebesturen en professionele hulpverleners hadden uiteindelijk maar één boodschap aan de Nederlandse samenleving: begrip, aanpassing aan de nieuwkomers en bij enig verweer van de autochtone bevolking gebruikten of schermden zij al heel snel met ``discriminatie''. ``Discriminatie'' is waarschijnlijk ook wel het enige Nederlandse woord dat bijna iedere buitenlander geleerd is. Of zij de betekenis ervan kennen, is voor ons onduidelijk gebleven. In ieder geval hebben zij dat woord zo dikwijls van alle mogelijke, misschien wel goedwillende, hulpverleners gehoord dat zij het te pas en te onpas zijn gaan gebruiken in alle voorkomende situaties”.
- Voor de migranten geldt : “Aanpassen of opkrassen” “Verplichte inburgering of vertrekpremie” : “De Socialistische Partij heeft dan ook na veel onderzoek en studie gemeend met de volgende oplossing te moeten komen, in het belang van zowel de betreffende buitenlanders als de Nederlandse bevolking. En wel als volgt: óf na verloop van een aantal jaren - wij denken aan twee jaar - de Nederlandse nationaliteit aannemen, óf na verloop van de bovengenoemde tijd terugkeren naar het vaderland. Voor de mensen die op vrijwillige basis terugkeren, moet een dusdanige regeling worden getroffen dat het mogelijk wordt om in eigen land weer een bestaan op te bouwen. Wij denken aan f 75.000,- voor iedereen die hier een arbeidsplaats achterlaat, aangevuld met een redelijk percentage aan sociale premies, welke hij of zij hier in Nederland betaald heeft. Voor werklozen ook f 75.000,- plus eventueel (al naar gelang de sociale uitkering die hij of zij al heeft gehad) ook een percentage van de sociale premies die hij of zij betaald heeft. Bovendien moet al het mogelijke gedaan worden om die mensen weer voor te bereiden op hun terugkeer. Wij denken aan speciale cursussen, zowel voor de ouders als voor de kinderen, zoals daar zijn taal, geschiedenis en godsdienst, kortom een heel cultureel pakket. Eventueel met leerkrachten uit hun eigen land. Die buitenlanders welke Nederlander willen worden, zullen ook speciale cursussen moeten krijgen, waarbij voorrang zal moeten hebben de Nederlandse taal en vervolgens Nederlandse zeden en gewoonten. In ieder geval zullen zij, zoals een gemiddelde Nederlander ook, op de hoogte moeten zijn met wat hun rechten en plichten zijn”.
Annex 6
De Fabel van de illegaal 79, najaar 2006 Auteur: Mahmut Erciyas :
“ SP steunt inburgeringsplicht en stelt migranten wederom teleur.
Enkele uren na de installatie van het derde kabinet Balkenende op 7 juli 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Inburgering (WI). Dat kroonjuweel van minister Verdonk dreigt vanaf 1 januari 2007 honderdduizenden migranten zonder Nederlandse nationaliteit te confronteren met een inburgeringsplicht. De Kamer ging unaniem akkoord. Frappant was de opstelling van de Socialistische Partij (SP). "Eindelijk een kabinet dat nu eens écht werk gaat maken van de inburgering", complimenteerde SP-Kamerlid Fenna Vergeer de regering.(1) Anderhalf jaar eerder sprak ze zich nog openlijk uit tegen een algemene inburgeringsplicht voor oudkomers.
De WI verplicht vanaf 2007 alle "vreemdelingen" afkomstig van buiten de EU en een aantal westerse landen tot het volgen van inburgeringscursussen en het behalen van een inburgeringsexamen, ongeacht hoe lang men al in Nederland woont. De "inburgeringsplichtigen" dienen de cursuskosten van ongeveer 6.000 euro in principe zelf te financieren, eventueel middels een lening van de IB-Groep. Wie het examen niet haalt loopt kans op fikse boetes. De WI staat niet op zichzelf, maar valt in een lange rij kabinetsmaatregelen tegen de rechten en verworvenheden van migranten, zoals onder meer de uitbreiding van de identificatieplicht, de Wet Inburgering Buitenland (WIB) die het moeilijker heeft gemaakt om een partner over te laten komen uit een niet-westers land, de verhoging van de leges voor verblijfsvergunningen, en de afschaffing van de Wet Samen die discriminatie op de arbeidsmarkt tegen moest gaan.
Tegen de invoering van de wet is teleurstellend weinig verzet geweest. Naast een handtekeningenactie van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM) en de FNV, heeft alleen het platform Stop de inburgeringsplicht een campagne gevoerd tegen het wetsvoorstel. Anders dan het LOM en de FNV, pleit het platform niet voor een verbetering, maar voor een totale afschaffing van de wet vanwege zijn onredelijke en racistische karakter.
Onzinnig
Enige tijd leek het erop dat ook parlementair links, en met name de SP, onderdelen van de inburgeringsplannen te ver vond gaan. De SP keurde de voorstellen voor een inburgeringsplicht voor oudkomers resoluut af. Eind 2004 verklaarde woordvoerster Vergeer nog op de SP-website dat de plannen van Verdonk "onzinnig" en "onhaalbaar" waren. "Inburgering is heel belangrijk. Nieuwkomers zijn al verplicht een inburgeringscursus te volgen. Aan oudkomers die het Nederlands onvoldoende beheersen en die een uitkering hebben, kan volgens de SP in het kader van een reïntegratietraject de verplichting worden opgelegd dat zij het vereiste niveau van inburgering behalen. Maar de minister wil met haar plannen alle oudkomers verplichten een cursus te volgen. Dat lijkt ons volkomen overbodig. Wij willen oudkomers betrekken bij hun wijk en de school van hun kinderen of kleinkinderen. Zo stimuleer je ze ook om ook een cursus te volgen, vrijwillig en niet verplicht."(2)
In juni 2006 luidden de SP-standpunten duidelijk anders. Vergeer verklaarde al in haar openingszin in de algemene Kamercommissie voor Integratiebeleid dat haar fractie voorstander was van de inburgeringsplicht. Die plicht zou alleen niet hoeven te gelden voor de werkenden. Maar dus bijvoorbeeld wel voor vrouwen zonder werk en zonder uitkering. Volgens het Kamerlid was het in Nederland jarenlang taboe om migranten de Nederlandse taal en "de Nederlandse gewoonten" te laten leren, en de SP had dit taboe altijd al willen doorbreken. Daarom kon Vergeer zich dus wel goed vinden in de plannen van Verdonk. Maar ze pleitte wel voor een inspanningsverplichting, en niet voor een resultaatsverplichting, een plicht dus om het inburgeringsexamen te halen.(3) Daarmee zou de inburgeringsplicht geen straf worden, maar een recht op onderwijs, en zo juridisch houdbaarder worden.(4)
Een inburgeringsplicht zonder slaagplicht zou volgens Vergeer moeten lijken op de leerplicht voor minderjarigen, waarbij ook geen plicht bestaat om te slagen. De leerplicht "is verplicht, maar het is ook een voorrecht om naar school te gaan", zei ze op de partijsite. Migranten zouden zo een herkansing krijgen van het recht op onderwijs, dat zij in eigen land niet gehad hebben.(5) De inburgeringsplicht is in haar ogen dus geen echte plicht, maar eigenlijk een recht, zelfs "een voorrecht". Helemaal verwarrend wordt het als Vergeer later in de commissie uitlegt dat het toch om een plicht gaat die net als bij kinderen (!) gehandhaafd moet worden. "Het gaat erom dat sommige mensen niet naar de cursus komen. En dan geldt hetzelfde als bij de leerplicht voor kinderen, die moet je handhaven." Maar dat zouden migranten niet erg vinden, meende Vergeer te weten. "Ook migranten" zouden het namelijk "heel fijn" vinden dat er een inburgeringsplicht op komst is.(3) "Natuurlijk moet vrijblijvendheid voorkomen worden: de vrijwillige deelname in het verleden was te vrijblijvend georganiseerd",(4) vulde ze later nog aan bij de plenaire wetsbehandeling.
Teleurstellend
Het is erg belangrijk dat migranten goed Nederlands leren. Dat zullen maar weinig mensen ontkennen. De taal is de sleutel tot de maatschappij, het middel tot emancipatie en een voorwaarde voor daadwerkelijke gezamenlijke strijd tegen onderdrukking, uitbuiting en racisme. Maar het is discriminerend om migranten onder dreiging van boetes te dwingen om in te burgeren en hen daar ook nog eens zelf financieel voor op te laten draaien. "Autochtonen", genaturaliseerden en westerse "vreemdelingen", die bijvoorbeeld door analfabetisme onvoldoende kunnen deelnemen aan de samenleving, worden immers niet als groep verplicht om hun taalbeheersing te verbeteren. Bovendien is een dergelijke plicht overbodig. "Allochtonen" willen namelijk maar al te graag de taal leren, dat blijkt uit de al jaren bestaande wachtlijsten voor taalonderwijs. Verder zal de WI de financiële situatie van deze groep mensen met een toch al geringe draagkracht alleen maar doen verslechteren.
De opstelling van de SP is daarom ronduit teleurstellend. Men heeft bij monde van Vergeer eigenlijk niets anders gedaan dan te proberen een schijnbaar progressieve rechtvaardiging voor de inburgeringsplicht te construeren en de pijn voor migranten ietwat te verzachten. Een inspanningsverplichting, afgekeurd door de meerderheid in de Kamer, had de boetedreiging voor migranten weliswaar kunnen verkleinen, maar het discriminerende karakter zou daar niet mee van tafel zijn, omdat er nog steeds een specifieke groep mensen door getroffen zou worden. Vergeers bewering dat vrijwillige deelname in het verleden heeft geleid tot vrijblijvendheid en uitval berust op los zand. Mensen haakten af wegens onvoldoende kinderopvang, vermoeidheid na lichamelijke (ploegen)arbeid, de grote afstand tot de cursuslocatie, en de hoge bijkomende kosten. Overigens heeft de SP nergens de zorgelijke financiële gevolgen voor migranten aan de kaak gesteld. Weliswaar noemde Vergeer tijdens het wetgevingsoverleg de eigen bijdrage van 270 euro voor de groep mensen die een aanbod van de gemeenten kunnen krijgen "te hoog",(3) maar ze heeft niet de problemen benoemd waarin mensen terecht kunnen komen die vanaf 2007 geld zullen moeten lenen bij de IB-Groep om hun cursus te kunnen betalen.
Tragisch
Komisch, of juist tragisch, zijn de pogingen om de inburgeringsplicht als een "voorrecht" te presenteren. Plichten zijn geen rechten. Rechten zijn verworvenheden die opeisbaar zijn. Plichten worden opgelegd. Dat is een fundamenteel verschil. De inburgeringsplicht is geen recht en al helemaal geen "voorrecht". Vergeer gebruikt in feite hetzelfde eufemisme als Verdonk, die ermee begonnen is om de inburgeringsplicht als een positief recht te definiëren. Toen in 2005 werd voorgesteld om oudere migranten niet onder de plicht te laten vallen, riep ze gemaakt verontwaardigd dat zij deze mensen niet wilde afschrijven. Men kan pas spreken van een onvervalst recht als kwalitatief en kwantitatief voldoende, kosteloze en vrijwillig volgbare taalcursussen worden aangeboden aan migranten.
De vergelijking van de inburgeringsplicht met de leerplicht is ook nogal ongelukkig. De leerplicht wordt namelijk opgelegd aan minderjarigen, en verreweg de meeste ouders staan daar wel achter. Bovendien vervalt de leerplicht op een bepaalde leeftijd. De inburgeringsplicht wordt daarentegen opgelegd aan volwassen burgers die vaak al lang in Nederland wonen, en in meerderheid niet achter de plicht staan. Volwassenen hebben het recht om niet als kinderen te worden behandeld. Toch vergelijkt Vergeer volwassen "inburgeringsplichtigen" steeds met leerplichtige kinderen. Het doet sterk denken aan het koloniale discours van de negentiende en twintigste eeuw waarin volwassen niet-westerlingen werden voorgesteld als kinderen die nog ontwikkeld moesten worden. Zelfs de bekende feministe Aletta Jacobs noemde "zwarten" destijds in haar reisbrieven "kinderlijk". Ze zouden met de juiste opvoeding bijna hetzelfde als "blanken" kunnen worden.
Positief is wel dat Vergeer het "onbehoorlijk" noemde dat het verkrijgen van een zelfstandige verblijfsvergunning bij huwelijksmigratie gekoppeld wordt aan het slagen voor het inburgeringsexamen. Daardoor blijven huwelijksmigranten namelijk mogelijk langer afhankelijk van hun partner.(3) Ze bekritiseerde echter niet dat migranten met een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd geen vergunning voor onbepaalde tijd kunnen krijgen zolang zij het examen niet hebben behaald. Dat zal bijvoorbeeld tot hernieuwde onzekerheid leiden bij vluchtelingen met een tijdelijke status, die ieder moment kan worden ingetrokken bij verbeteringen in het ontvluchte land. Geheel onverwacht is dat SP-standpunt niet. In het SP-verkiezingsprogramma van 2003 stond al: "Voordat tot een definitieve verblijfsvergunning wordt overgegaan, mogen wel eisen worden gesteld aan het leren van de taal, inburgering en arbeidsparticipatie."(6)
Linkse steun
GroenLinks-woordvoerster Naima Azough leverde tijdens het wetgevingsoverleg vernietigende kritiek, maar de partij ging toch akkoord met de wet. De achterliggende overwegingen van de SP en GroenLinks om toch in te stemmen zijn vanzelfsprekend moeilijk te achterhalen. Maar dat het grote Fortuyn-trauma een rol heeft gespeeld is wel zeker. Parlementair links wil niet dat integratie een thema wordt bij de komende verkiezingen, en wil al helemaal niet het verwijt van rechts naar het hoofd geslingerd krijgen dat men problemen ontwijkt of soft is tegenover migranten. Witte stemmen zijn kennelijk belangrijker dan migrantenrechten. En de partijen willen graag regeren. Desnoods met het CDA, dat de wet liever gisteren dan vandaag zag ingevoerd.
Op het twaalfde partijcongres in 2003 wilde de SP nog "een aansprekende politieke partij" worden voor "allochtonen", en met name voor "allochtone" jongeren. Met de opstelling van de Tweede Kamer-fractie bij de invoering van de WI en ook de WIB zal dat niet snel lukken. "Allochtone" jongeren zullen geen partij kiezen voor een SP die wetten steunt die de positie van hun ouders, oma's en opa's drastisch verslechteren.”
Noten
1. Handelingen Tweede Kamer 2005-2006, nummer 95, 5864
2. "Inburgeren belangrijk, maar plannen Verdonk onzinnig en onhaalbaar". Op: SP-website
3. Kamerstuk Tweede Kamer 2006-2006, 30308, nummer 63, 13-15
4. Handelingen Tweede Kamer 2005-2006, nummer 95, 5865
5. "Inburgeringsplicht is een voorrecht". Op: SP-website
6. "Eerste weg links. Actieprogramma van de SP 2003-2007"
nieuwe hoop voor radicaal links
of
linkse versie van het Eenheidsdenken?
Luk Vervaet
Maart 2007
Inhoud
Vooraf 3
1. De verkiezingsresultaten van 22 november 2006 6
2. Het resultaat van 30 jaar werk 10
3. Van “leve de revolutie” naar “leve het parlement” 14
4. Het SP programma : het Betere Eenheidsdenken 21
5. Steun aan de kleine en de verantwoordelijke
ondernemers en aan de innovatie van de economie 23
6. De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal”:
een linkse versie van de Vlaams Blok slogan
“300.000 werklozen, waarom nog gastarbeiders»? 26
7. Het sociaal nationalisme van de SP :
terug naar de Nederlandse waarden, zeden en gewoonten 34
8. Terrorisme hard en effectief bestrijden 37
9. Wat maakt een partij de dag van vandaag links? 42
Annexen 46
Opgedragen aan Bahar Kimyongur, Musa Asoglu, Kaya Saz en Soukriye Akar, politieke gevangenen in België, veroordeeld door het Hof van Beroep in Gent in november 2006, de maand van de doorbraak van de SP.
Vooraf
Het begon zoals in het liedje van Kris De Bruyne “Amsterdam” : “Je kan er boeken kopen, die je hier heel zelden vindt, je kan er langs de grachten lopen, je haar los in de wind, Je kan er uren slijten, de parken zijn er groen, je kan er naar Van Gogh gaan kijken, dat zou je eigenlijk wel 's moeten doen, Je bent er vogelvrij, omdat er alles kan, zo dichtbij, en toch zo ver is Amsterdam….”.
En zo trokken we als tieners in de zomervakanties van de jaren 60 voor een paar dagen naar Amsterdam, met Londen, het Mekka van de progressieve jeugd in Europa, naar De Dam, Paradiso, de grachten, de Provo’s en de Kabouters, naar Boudewijn De Groot en Cuby and the Blizzards en de vele anderen van de indrukwekkende Nederlandse popscene uit die dagen.
Is alternatief Nederland 40 jaar later terug van weggeweest?
Het lijkt erop dat de Socialistische Partij (SP Nederland) vandaag dezelfde aantrekkingskracht uitoefent op alternatief en radicaal links in Europa als de Kabouters en de Provo’s op ons, tieners, zo’n veertig jaar geleden...
De roots van de SP liggen in de Nederlandse maoïstische beweging uit de jaren 60. Net als in andere Europese landen, vond die maoïstische beweging zijn ontstaan in verschillende bewegingen en stromingen die toen de wereld bewogen.
Zo was er de democratische en antiautoritaire protestbeweging onder de jongeren in alle superwelvarende Westerse landen (mei 68); de revolutionaire beweging in de Derde Wereld (Mao en de grote culturele revolutie in China, Che Guevara in de guerrilla in Bolivië, de Vietnamoorlog, de antikoloniale strijd in Afrika tegen de Portugezen, de start van Al Fatah in Palestina …); een oplaaiende wilde (= niet door de vakbonden erkende) arbeidersstrijd in onze landen die zich ondermeer liet verklaren door de aanwezigheid van communistische militanten in de bedrijven; de democratische beweging van de zwarten in de VS, de katholieken in Ierland…
In de jaren zestig kruisten al die bewegingen elkaars pad: het is op dat kruispunt dat in heel Europa een deel geëngageerde jongeren zich aansloten bij of zich gingen verenigen in de Maoïstische beweging en de hemel gingen bestormen, sommigen gewapenderhand...
De afgelopen jaren had ik sporadisch contact en gesprekken met leden en kaders van die maoïstische beweging in Nederland.
Via een Belgische onderaannemer werkte ik begin van de jaren 70 een aantal maanden aan de haven van Rotterdam, bij Shell, en aan de haven van Terneuzen. Zo leerde ik er ook de arbeiders kennen, en meer in het bijzonder de extra-uitbuiting van de arbeiders in onderaanneming, die niet over dezelfde infrastructuur en rechten beschikten als de “vaste arbeiders”.
Het was daar dat mijn collega’s en ik voor het eerst een pamflet van de KEN/ML (de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland/Marxistisch Leninistisch) in de handen gestopt kregen. De KEN/ML had toen een brede bekendheid in arbeidersmiddens, omdat ze een leidinggevende rol had gespeeld in de grote ‘wilde’ Rotterdamse havenstaking van 1970.
Later, tijdens de even ‘wilde’ Antwerpse en Gentse dokstaking van 1973, namen we als AMADA (Alle Macht aan de Arbeiders, de voorloper van de Belgische PVDA) contact met de havenwerking van de KEN/ML om een solidariteitsstaking te bekomen in Rotterdam, de grootste haven in Europa. Uit Nederland namen we de naam “Rode Jeugd” over als naam voor onze eigen jongerenorganisatie in België. Tijdens de grote Britse mijnwerkersstaking in de jaren 80 trok ik met een tiental Engelse mijnwerkers uit Yorkshire naar de Groep Marxist-Leninsten (GML) in Rotterdam. De GML was met de SP (Socialistische Partij) en de KAO (Kommunistische ArbeidersOrganisatie) een van de groepen en partijen die overbleven nadat de KEN was uiteengevallen. De GML had in de jaren 70 en 80 een stevige inplanting verworven in de Rotterdamse haven. In de jaren 90 volgde een contactname met de SP en met partijvoorzitter Marijnissen.
In 1997 werkte ik voor de PVDA samen met de NCPN (Nieuwe Communistische Partij van Nederland, opgericht nadat de oude CPN had opgehouden te bestaan) aan de organisatie van een jongerenreis naar Cuba en later naar Vietnam. Zo organiseerden we in Amsterdam een namiddag met video’s over de Vietnamese slachtoffers van Agent Orange, als mobilisatie voor een Europese vrijwilligersreis naar Vietnam.
Spiegel van onze tijd is het feit dat, in heel Europa, in tegenstelling tot wat er overblijft van extreem-linkse organisaties en partijen, het in de afgelopen decennia alleen de fascistische en extreemrechtse partijen zijn geweest die er in slaagden massapartijen te vormen en een massale aanhang bij de verkiezingen wisten te behalen. In zo’n dertig jaar tijd werden de rollen omgekeerd : in de jaren zestig/zeventig waren die extreemrechtse partijen niet meer dan onbetekenende groupuscules, vergeleken bij de massale aanhang en invloed van revolutionair links onder de jongeren en in de strijdbewegingen van de arbeiders.
Of toch niet?
Is de SP niet het voorbeeld van een kleine maoïstische partij die erin slaagde om de brede linkse massapartij te worden waarvan heel radicaal links droomt? Is de SP precies niet de partij die eindelijk komaf maakt met het doemdenken over ‘klein-links’ dat altijd ‘klein-links’ zal blijven ?
Na de nieuwe overwinning van de SP bij de provinciale en Eerste Kamerverkiezingen (senaat) op 7 maart 2007 en met nieuwe verkiezingen op komst in Frankrijk in april, Belgische parlementsverkiezingen in juni..., zal “het voorbeeld van de SP” ongetwijfeld nog meer bediskuteerd worden dan al het geval was.
Wat opvalt bij zowat alle enthousiaste reacties over de verkiezingsresultaten van de SP in november 2006 is de complete desinteresse en de ontstellende onverschilligheid van haar buitenlandse supporters voor programma, inhoud, ideologie van deze partij.
Wellicht een teken aan de wand voor de machteloosheid die er heerst om een echt links alternatief voor de huidige situatie te formuleren, en de tevredenheid voor iedere opstelling die ook maar een beetje sociaal klinkt.
Daarom, en omdat ‘de (extreem) linkse posities’ van de SP vaak onbekend zijn, heeft deze tekst vooral de bedoeling een aantal standpunten van de SP zelf te doen kennen, met soms een commentaar. Maar oordeel vooral zelf of u de ideologische en politieke fundamenten van de SP onderschrijft en wil navolgen. Het zijn immers die fundamenten die die partij heel zijn geschiedenis lang is blijven vasthouden en die uiteindelijk de resultaten gaven van november 2006.
Deze tekst zet ook een aantal standpunten van (en kritieken op) verschillende linkse organisaties bij mekaar, die duidelijk maken dat het SP Nederland model een impact heeft die de Nederlandse grenzen ver overschrijdt.
Sommigen zullen zeggen dat het nu echt niet het moment is om af te geven op een linkse partij, die eindelijk succes boekt. Dat we beter onze energie besteden aan de strijd tegen echte vijanden en rechtse tegenstanders.
Het is vaak in naam van “de al zwakke positie van radicaal links” dat kritiek en debat over de huidige taken en programma van links wordt aan de kant geschoven. Terwijl men zich intussen verder baadt in het bad van de zekerheden van weleer.
Deze tekst heeft niet de bedoeling om oude tegenstellingen tussen maoïsten, trotskisten, anarchisten, linkse partijlozen… tot leven te wekken, maar is vooral een uitnodiging tot debat onder de linkse en antikapitalistische militanten over strategie en te volgen weg voor vandaag.
Deze tekst is niet bestemd voor wie dat debat onder radicaal links vervelend vindt en voor wie het vooral te doen is om “succes”. Wel voor hen die zich vragen stellen over de plaats en de taken voor een nieuwe generatie revolutionaire militanten in Europa.
1. De verkiezingsresultaten van 22 november 2006.
Op 22 november 2006 behaalde de Socialistische Partij (SP) een spectaculaire verkiezingsoverwinning bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen (het Nederlandse parlement). Het was haar tweede electorale overwinning op rij: bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 had de SP al een verdubbeling geboekt van 170 naar 340 raadszetels. En bij de provinciale en senaatsverkiezingen op 7 maart 2007 volgde een derde overwinning : “De SP is nu vertegenwoordigd in de Staten van alle provincies. In 2003 deed de partij nog niet mee in Drenthe. Vier jaar geleden behaalde de partij in totaal 38 statenzetels. Ondanks het feit dat het totaal aantal zetels fors verkleind is, gaat de SP nu 83 zetels innemen… ”.1 En in de senaat ging de SP op 7 maart van 4 naar 12 zetels.
Bij de verkiezingen van november 2006 vermeerderde de Nederlandse SP haar zetelaantal in de Kamer met liefst 16 zetels, de grootste winst van alle partijen. De partij van Jan Marijnissen kwam uit op 25 zetels, werd op die manier groter dan de liberalen en werd de derde grootste partij van Nederland.
Uit verkiezingsonderzoek bleek dat de winst van de SP voor 25 % kwam van PvdA-kiezers, 20 % van Groen-Linkse kiezers, 15 % voormalige Lijst Pim Fortuynstemmers, 13 % links-liberale D66-kiezers, en 8 % CDA'ers.
De SP werd met 27 % van de stemmen de grootste partij onder de mensen met lage inkomens.
De volledige zetelverdeling zag er, na november 2006, als volgt uit :
Rechts : CDA (Christen Democratisch Appel) 41 zetels, VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) 22, PvdV (Partij voor de Vrijheid) 9, CU (ChristenUnie) 6, PvdD (Partij voor de Dieren) 2, SGP (Staatkundig Gereformeerde partij) 2, LPF (Lijst Pim Fortuyn) 0 zetels.
Links : D 66 (Democraten 66) 3, PvdA (Partij van de Arbeid) 42, SP (Socialistische Partij) 25, Groen Links 7
Neerlands Hoop in bange dagen…
De doorbraak van de SP lijkt des te meer betekenisvol omdat ze plaatsvindt in een land dat sinds een tiental jaar volkomen in de greep zit van rechts : conservatieven, rechtse liberalen en socialisten en uiterst rechts (Pas vier jaar geleden, in mei 2002, behaalde de extreemrechtse Lijst van Pim Fortuyn bij zijn eerste verkiezingsdeelname in één klap evenveel zetels als de SP vandaag (26 !); de Lijst Fortuyn nam toen onmiddellijk deel aan de regering).
Nederland is op het oude continent een actieve deelnemer aan de liberale contra-revolutie die sinds enkele decennia door de wereld raast en die de verworvenheden van de wereld van de arbeid ontmantelt, de democratische rechten (de veiligheidspolitiek, het racisme, de antiterrorismewetgeving, etc…) aantast en de wereld dreigt mee te sleuren in een totale imperialistische oorlog.
Nederland is een van de weinige Europese kernlanden die deelnamen aan de Amerikaanse “Coalition from the Willing” van 30 landen voor de oorlog tegen Irak. Nederland is ook met een paar duizend soldaten aanwezig in Afghanistan.
Met het Verenigd Koninkrijk is Nederland het land waar de radicale privatisering en liberalisering het verst werd doorgevoerd : post, spoorwegen, streekvervoer, pensioensysteem, ziekteverzekering, onderwijs, de taxibranche, de arbeidsbemiddeling …… Nederland is koploper op het vlak van flexibiliteit, tijdelijk en deeltijds werk (42% van alle jobs zijn deeltijds, 15% van alle jobs zijn tijdelijk). Het is er voor een patroon bijzonder gemakkelijk geworden om iemand af te danken; wettelijke regelingen inzake maximum arbeidsduur, overuren, zondag en nachtwerk werden op losse schroeven gezet.
Op democratisch vlak werd Nederland dat ooit de reputatie had het meest tolerante land op het Europese continent te zijn, in nog geen twee decennia een repressief land, vooral na 11/9 en na de moorden op Pim Fortuyn (op 6 mei 2002 vermoord door Volkert vdG) en Theo Van Gogh (op 2 november 2004 vermoord door Mohammed B.).
Een paar voorbeelden die deze evolutie illustreren
In 1970 werden in heel Nederland door de rechtbanken slechts 35 (!) veroordelingen van 3 jaar of meer uitgesproken. Vanaf de jaren 90 is het een heel ander verhaal.
Op tien jaar tijd, van 1995 tot 2004, verdriedubbelde het aantal gevangenen er van 46 naar 123 op 100.000 inwoners. In 2003 besliste de regering de capaciteit van de 102 gevangenissen met 30% te verhogen ! Er is nu plaats voor 22.500 gevangenen. In 2004 werd in Rotterdam de eerste ‘gevangenisboot’ in dienst genomen waarop 280 gevangenen kunnen opgesloten worden.
Minister van immigratie Rita Verdonk (VVD) voerde volgende maatregel in : elke regionale politiedienst kan een contract tekenen waarin die zich een objectief stelt om x aantal clandestiene migranten te arresteren, en indien de politiedienst dat doel bereikt krijgen de agenten een extra vergoeding uitbetaald. Met andere woorden op het hoofd van een clandestiene migrant staat in Nederland nu letterlijk een prijs. Hetgeen doet denken aan de 7,50 gulden die een Nederlandse politieman ontving om in de oorlogsjaren een Jood te vangen !
Net voor de verkiezingen van november 2006 verklaarde dezelfde minister Verdonk dat het dragen van een burka en een gezichtdoek in het openbaar officieel zal verboden worden. Deze maatregel die ongeveer 100 (!) vrouwen in Nederland zou treffen, was een ultieme poging van de liberaal conservatieve minister om alsnog de extreemrechtse stemmen binnen te halen.
Niet verwonderlijk dat de overwinning van de SP door de media werd onthaald als een massale en radicale tegenstem tegen een rechtsliberaal en pro-Amerikaans beleid. In Europese en Amerikaanse media sprak men over: “de doorbraak van extreemlinks”, en zelfs van “de doorbraak van de communisten” ( “Wednesday’s general elections in the Netherlands were won by the far-left, the Communist Socialistische Partij (SP)»)2.
De Nederlandse PvdA (Partij van de Arbeid)
Gaat het echt om een “communistische, extreem-linkse” doorbraak of zegt de uitslag van de SP in eerste instantie meer over de hierboven beschreven situatie in Nederland en over degenen die de verkiezingen verloren, dan over de SP? Zo maakt de politiek van de traditionele Nederlandse socialistische partij,de PvdA, veel duidelijk over de opgang van de SP.
Van 1989 tot 2002 zat de Nederlandse PvdA onafgebroken in de regering (eerst met de christen-democraten, daarna met de liberalen). De PvdA werd hiervoor bij de verkiezingen in mei 2002 op een historische manier afgestraft: hun parlementaire fractie werd gehalveerd en ze tuimelden van 45 naar 23 zetels. Toen liep Pim Fortuyn met de stemmen weg.
Hoogleraar en PvdA-er Bart Tromp had het al zien aankomen. Hij schreef over het beleid van Paars (socialisten en liberalen): “Onder Paars deed ook de PvdA mee aan privatisering, marktwerking en deregulering. Maar wat zijn er de opbrengsten van geweest? De belofte was dat het liberale beleidsrecept tot meer werk en meer welvaart zou leiden. Daar is niets van terechtgekomen. Het aantal uitkeringsgerechtigden is na twintig jaar sanering niet gedaald. Nog net zoveel huishoudens leven onder de armoedegrens als in 1981 (640.000). Privatisering, deregulering en meer marktwerking in de publieke sector hebben over de hele linie helemaal niet meer efficiency, betere kwaliteit en lagere prijzen opgeleverd, of het nu de uitvoering van de sociale zekerheid, de taxibranche of de Nederlandse Spoorwegen betreft»3.
Na de verkiezingsnederlaag verdween de PvdA in de oppositie, maar ook daar deed ze het niet beter…. Het soort ‘oppositie’ dat de PvdA voerde kan men aflezen uit het standpunt van de woordvoerder van het dossier economische zaken van de PvdA over 20 jaar ontmanteling van de publieke sector en de verworvenheden van de wereld van de arbeid : “Sinds de jaren tachtig is een grootscheeps project van deregulering, liberalisering en privatisering in gang gezet. De ervaringen hiermee zijn verschillend en ten dele negatief. De PvdA wil lering trekken van deze ervaringen, en zich opnieuw bezinnen op het evenwicht tussen overheid en markt. Dit betekent dan ook dat bepaalde publieke diensten wat de PvdA betreft niet in aanmerking komen voor privatisering. Hierbij kan gedacht worden aan het gevangeniswezen en de drinkwatersector. De PvdA is van mening dat met het waarborgen van een goed systeem van gevangenissen en de kwaliteit van het drinkwater geen risico’s kunnen worden gelopen (sic). De overheid dient in deze sectoren de dominante speler te blijven. Dit betekent echter niet dat privatisering te allen tijde niet meer moet worden nagestreefd.” 4
“Een blaffende hond die niet bijt”
In België keerden de traditionele sociaal-democratische partijen en zelfs de liberale partijen zich tegen de Amerikaanse oorlogsplannen tegen Irak. De deelname aan de Amerikaanse oorlog tegen Irak was in landen als Spanje en Italië één van de redenen voor de val van de regeringen die tot die deelname hadden beslist. De Nederlandse PvdA (in de oppositie!) voerde een heel andere politiek dan de meeste van haar Europese zusterpartijen.
In Nederland was de PvdA vóór “een vreedzame ontwapening van Irak”, keerde ze zich tégen het houden van vredesmanifestaties tegen de oorlog en verklaarde PvdA voorzitter Wouter Bos op 26 maart 2003, een week na het begin van de Golfoorlog: “Op dit moment met de oorlog stoppen is geen optie. Als de oorlog nu direct stopt zal Saddam dit als een grote overwinning vieren op het westen en zal hij zijn toorn richten op Sjiieten en Koerden, net als in 1991... De oorlog nu stoppen is niet in het belang van het Irakese volk. Zoals ik donderdag bij het uitbreken van de oorlog al heb gezegd, stelt de PvdA zich in de nu ontstane situatie op aan de zijde van de coalitie. CDA en PvdA zijn het daar dus over eens».5
In juni 2003 stemde de PvdA in de Kamer voor het sturen van 1.100 Nederlandse soldaten naar Irak! Iets wat het Nederlandse platform tegen Nieuwe oorlog in een persmededeling deed zeggen: » Het Platform is verbijsterd over het feit dat ook de PvdA met de uitzending heeft ingestemd. Gezien de opmerkingen van woordvoerder Koenders over de geloofwaardigheid van de Brits-Amerikaanse motieven de afgelopen weken, hadden wij een meer kritische houding van de PvdA verwacht. Uit het stemgedrag blijkt opnieuw dat de PvdA op het gebied van buitenlands beleid een blaffende hond is die niet bijt''.6
Op 1 juni 2005 stemde 62% van de Nederlandse bevolking in een referendum tegen de Europese grondwet. Aan de linkerkant was er alleen de SP die opriep om tegen te stemmen. Groenlinks en de PvdA riepen op om voor te stemmen en werden afgestraft. Op de website van de Nederlandse PvdA kon men lezen: “Waarom is de PvdA voorstander van de Europese Grondwet? Europa heeft ons vrede en welvaart gebracht. Daar is de afgelopen vijftig jaar hard voor gevochten. Tegelijkertijd mankeert er nog het nodige aan Europa. Met de Grondwet wordt Europa echter socialer, veiliger en slagvaardiger dan zonder Grondwet. Daarnaast worden in de Grondwet grenzen gesteld aan Europa, waardoor Nederland gewoon Nederland kan blijven. De PvdA staat voor Nederland sterk en sociaal in Europa. De Grondwet maakt dat mogelijk. Daarom is de PvdA vóór de Europese Grondwet”.
Wie meer dan oppervlakkig toekijkt ziet dat de SP in Nederland niét de ruimte inneemt die er bestaat “links van” of “naast” de sociaal-democratie. De SP neemt niet meer of minder dan de plaats van de traditionele sociaal-democratie zélf in, en wel in zijn populistische vorm.
De SP bezet én de ruimte die de PvdA heeft opengelaten omwille van haar desastreuze politiek én een deel van de politieke ruimte die de dood van Pim Fortuyn heeft gecreëerd. In andere landen wordt ditzelfde terrein bezet door de traditionele socialistische partijen en Groenen.
De uitslag van de SP als het signaal zien van de “verlinksing” ten opzichte van de traditionele linkse/groene partijen of als het bewijs dat er een politieke ruimte is “naast” de sociaal-democratie is wishful thinking, maar stemt niet overeen met de realiteit.
2. Het resultaat van 30 jaar werk
In een reactie op het felicitatiecommuniqué van de Belgische PVDA leiding voor de SP schrijft Wouter, een enthousiaste lezer op de PVDA website : “Maar liefst 26 zetels halen ze uiteindelijk! Spectaculair. Als ik kijk waarom PVDA+ nog niet toe is aan dergelijke resultaten, vermoed ik dat er zeker uit deze pagina: http://www.sp.nl/partij/historie/ lessen te trekken zijn. Maar als ik het een beetje volg dan is dit gedeeltelijk ook de weg die PVDA+ wil inslaan en ik kan dat alleen maar toejuichen.”
De stelling dat de doorbraak van de SP een eendagsvlieg zou zijn en vergelijkbaar met de doorbraak van Pim Fortuyn, wordt door de SP zelf en door zijn bewonderaars van de hand gewezen.
In zijn toespraak na de verkiezingsoverwinning stelde Marijnissen : “Al dertig jaar geleden hebben de pioniers van de SP deze keuze gemaakt: zich in te zetten voor de mensen, voor een betere maatschappij. Nu is de grote doorbraak gekomen”. Ook de PVDA leiding heeft het in zijn felicitatiecommuniqué over de dertig jaar werk : “Het verkiezingsresultaat van de SP komt niet uit de lucht vallen. Het is het resultaat van 30 jaar lang werk aan de basis, in de wijken en op de werkvloer”.7. Opnieuw geen woord over de inhoud. Laten we de geschiedenis van de SP van dichterbij bekijken.
De CPN (Communistische Partij van Nederland)
De ontstaansgeschiedenis van de SP in de jaren 60/70 is niet zo verschillend van die van vele andere Maoïstische partijen in Europa (AMADA, UCMLB in België, KPD in Duitsland, ORT in Spanje….) die voortkwamen uit of opgericht werden in strijd met de traditionele communistische partijen (in Nederland de CPN), die politiek aansloten bij de Sovjet-Unie en door de maoïsten werden betiteld als “revisionisten”.
De CPN was opgericht voor de oktoberrevolutie van 1917. In 1991 werd ze ontbonden en ging ze op in Groenlinks. In de jaren 30 was de CPN er in geslaagd de gevangen voorzitter van de Indonesische KP (Indonesië was een kolonie van Nederland) te doen verkiezen in de Nederlandse Kamer. De CPN speelde tijdens de bezetting van Nederland door het fascistische nazi-Duitsland in 1940-1945 een belangrijke en moedige rol in het verzet.
Het was een partij die tijdens de oorlog honderdduizenden arbeiders wist te mobiliseren voor een staking tegen het Hitlerfascisme en tegen de Jodenvervolging. Aan het eind van de oorlog waren 80% van de vooroorlogse kaders van de partij vermoord. In een politiek extreem verzwakte CPN gingen na de oorlog stemmen op om te partij te doen opgaan in de sociaal-democratie, maar dit werd mede door druk van buitenlandse communistische partijen tegengehouden.
De CPN in de periode na de tweede wereldoorlog was nog de partij die in de frontlinie stond om de interventie van Nederland tegen de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië te saboteren. De CPN had na de oorlog meer dan 50.000 leden, had een eigen vakbond, met nog eens tienduizenden leden. Ze behaalde 10% van de stemmen en 10 zetels in 1946/1948, in 1972 had ze nog 7 zetels en tot in 1986 nog steeds enkele verkozenen op nationaal niveau, en nog een zekere invloed en impact in de bedrijven.
De leiders van wat later de SP zou worden werden in 1964 uit de CPN gezet. De CPN splitste toen in een pro-Russische en pro-Chinese vleugel, ook al had de CPN, als een van de weinige Europese communistische partijen, in het begin geen kamp willen kiezen in het conflict tussen de Chinese en de Russische communisten. Maar op het congres van 1964 stelde de CPN : “wat de CP van China ons thans als een fonkelende wapenuitrusting aanbiedt, ligt al 30 jaar bij het oud roest van de communistische beweging”. De algemene lijn van China werd op dat congres afgewezen en leden die vasthielden aan die lijn werden uit de partij gezet.
De Nederlandse Binnenlandse VeiligheidsDienst
Uit de interne documenten van de BVD (de Nederlandse Binnenlandse VeiligheidsDienst) werd in de afgelopen jaren duidelijk dat deze dienst actief heeft meegeholpen aan het doen uiteenvallen van de CPN en aan de oprichting van de maoïstische partijen. Op zich niet verwonderlijk als men de praktijken van de veiligheidsdiensten kent.
Wél verwonderlijk is de cynische conclusie en het weglachen van iedere revolutionaire traditie of ambitie van de SP in een artikel dat aan die kwestie is gewijd onder de titel : “Wat hebben SP en BVD met elkaar te maken? ”. Die conclusie luidt als volgt : “ Vandaag kennen we geen omvangrijke revolutionaire organisatie meer, die op communistische leest is geschoeid. De SP daarentegen behoort tot de grootste – en meest actieve – Nederlandse partijen. Een win-win situatie zouden we bijna zeggen. Voor de BVD én voor de SP”.8
Na hun uitsluiting uit de CPN, richtten ‘de maoïsten’ het MLCN op (het Marxistisch-leninistisch Centrum Nederland). Conflicten daarbinnen leidden tot de oprichting van de MLPN (Marxistisch-Leninistische partij Nederland) en de KEN ml (Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland marxisties-leninisties, opgericht in 1970). Deze laatste organisatie speelde een belangrijke rol in de Rotterdamse havenstaking van 1970 en werd vervoegd door talrijke studenten.
Tegenstellingen binnen de KENml leidden in 1971 tot het uittreden van een heel aantal leden. Deze uitgetreden KEN-leden richtten in 1972 de Socialistische Partij (SP) op.
De SP breidde haar activiteiten stelselmatig uit. In 1975 tot het gebied van de gezondheidszorg. De Stichting Ons Medies Centrum (OMC) opende in dat jaar in Oss haar eerste huisartsenpraktijk. Het was daar dat Jan Marijnissen in 1975 verkozen werd als gemeenteraadslid. In 1986 wordt hij partijvoorzitter en in 1994 wordt hij verkozen als parlementair. Later volgden doktersgroepspraktijken in Nijmegen en Zoetermeer. Patiënten moesten ervan bewust gemaakt worden dat de gezondheidszorg in de eerste plaats “een politieke aangelegenheid is, aangezien medische klachten samen hangen met de maatschappelijke verhoudingen”.
Eveneens in 1975 werd de Vereniging Voorkomen Is Beter (VVIB) opgericht met als doelstelling de invoering van een jaarlijkse gezondheidstest voor iedereen.
De maoïstische massalijn : luisteren naar het volk
De redenen voor de scheuring tussen de KEN ml en de SP betroffen vooral meningsverschillen over het Maoistisch concept van de "massa-lijn". Het ging hier om een essentieel punt dat veel van de latere rechtse en populistische politiek van de SP doorheen heel zijn geschiedenis zal kenmerken en verklaren.
Uit de lezing van Mao Ze Dong hadden alle maoïsten ter wereld geleerd dat men « de massalijn moet toepassen ». Dat betekent dat men moet weten wat de mensen denken, hoe ze de zaken zien, wat ze bereid zijn om te doen of niet te doen. Het is op zich een eenvoudig en realistisch concept. Benadrukte de KENml vooral het aspect van “de leninistische voorhoede», de SP verzette zich tegen “het intellectualisme”, dat geen belangstelling toonde voor de dagelijkse noden van de mensen en niets deed in de strijd.
De SP koos voor het “gedachtengoed van het volk”. De SP verweet de KENml zijn sectarisme en dogmatisme, en legde het accent op Mao's oproep “om onder de massa's te gaan werken». Niet de studeerkamer, maar “de praktijk” was de beste leerschool, want alleen de dagelijkse strijd voor een beter bestaan kon tot het juiste socialistische bewustzijn voeren.
De SP propageerde nog wel de noodzaak van de socialistische revolutie, maar de kern van de activiteit draaide van bij het begin rond de verdediging van de directe belangen. “Ook de voorman van "Arbeidersmacht", Jan Marijnissen, is deze mening toegedaan. De SP voert slechts uit wat het volk eist, want "het gaat er niet om wat wij vinden, maar wat de mensen van ons willen".9
Stap voor stap zal de SP in naam van “luisteren naar de mensen” en met een activistische praktijk elk revolutionair perspectief opzij zetten. Begin van de jaren 90 schrapt de SP ook officieel het Marxisme-Leninisme uit het programma.
De SP wil de linkse partij zijn die luistert naar wat er in de arbeidersklasse en onder de bevolking leeft, en die dit ook verwoordt. Luisteren naar de mensen is één ding, er eenvoudigweg zijn politiek van maken is een ander.
Wat er leeft onder de mensen wordt immers bepaald door een veelheid van elementen. Er is vooreerst de vraag over welke ‘mensen’ het gaat. Een marxist spreekt altijd in termen van klassen. Gaat het over de meest uitgebuitenen in de maatschappij of over de bevoorrechten? Over zij die het slachtoffer zijn van het racisme of over zij die het toepassen ? Over zij die vervolgd worden of over zij die vervolgen ? Wat er vandaag onder ‘de mensen’ leeft wordt mede bepaald door het levensniveau van een van de rijkste landen ter wereld, dat te verklaren valt door de koloniale en imperialistische geschiedenis van een land; door het gebrek aan geloofwaardig links alternatief; door een onophoudelijke matrakage van de huidige heersende ideologie in de hoofden van de mensen… Wat er leeft onder de mensen wordt bepaald door het moment waarop men de vraag stelt : op het hoogtepunt van een strijdbeweging of na een nederlaag… ?
Opiniepeilingen en referendums
Stel u voor dat Lenin een opiniepeiling had georganiseerd onder de mensen bij het begin van de eerste wereldoorlog, op het moment dat het volk het meest opgezweept was om naar het front te trekken, dan had hij ongetwijfeld zijn minderheidsstandpunt binnen de Tweede Internationale tegen de oorlog moeten intrekken.
In het referendum van september 2006 “onder de mensen” in Zwitserland over de verstrenging van de immigratiewetten, die al tot de strengste van Europa behoren, stemde 70 % van die mensen vóór een verstrenging (inclusief: elke persoon die in Zwitserland aankomt zonder identiteitspapieren wordt teruggestuurd, een asielaanvrager krijgt geen enkele vorm van sociale bijstand, een niet geregulariseerde vreemdeling die zich verzet tegen zijn terugsturing kan tot 24 maand worden opgesloten enz…).
In een opiniepeiling van L’Express van mei 2002 kozen 76% van de Fransen voor “veel meer middelen voor de politie”, in december 2005 was dit nog 49%.... Wat is “luisteren naar de mensen” als de media een campagne voeren tegen “een racistische moord op een Antwerpse bus door jonge migranten op een treinbestuurder”, een moord die er achteraf geen bleek te zijn? Wat als arbeiders verdeeld zijn in een stemming over harder en langer werken voor minder geld om zogezegd hun fabriek open te houden: steunt men de minderheid van delegees en arbeiders die tegen is of de meerderheid?
Men zal zijn gezond verstand moeten gebruiken en vasthouden aan een aantal principes en waarden van links tegen kapitalisme, racisme en imperialisme. Niets is meer eenvoudig dan in naam van “wat er leeft onder de mensen” die principes en waarden aan de kant te schuiven. Precies dat laatste wordt in de SP verdedigd met linkse argumenten.
SP afdelingsbestuurder Kees Postma : "Wij SP-ers willen weten wat er onder de mensen leeft. We nemen serieus wat we aan de deur horen. We willen de woede en frustratie die we tegenkomen niet van tafel vegen met een simpel "ach die mensen weten niet waar ze het over hebben; het komt gewoon door de kapitalistische bezuinigingspolitiek, verder is er niets aan de hand." We achten zo´n houding onjuist, achterhaald en vooral gevaarlijk. Want als links niet meer naar mensen luistert, dan wenden ze zich tot rechts. En dat is niet meer het gezellige, repressief-tolerante rechts van twintig jaar geleden. Ik voor mij heb er in ieder geval weinig zin in om me over 15 of 20 jaar in een heropvoedingskamp wanhopig te moeten afvragen hoe de fascisten in Nederland de meerderheid konden krijgen.".
In naam van de strijd tegen het fascisme zal men zo de thema’s én de oplossingen van rechts in het linkse kamp trekken.
Het populisme van de SP zal zijn weerslag vinden in enkele ophefmakende brochures : één tegen het feminisme(1980) en vooral die tegen de gastarbeiders (1983). Maar laat ons eerst de even ophefmakende wending naar het parlementarisme bekijken.
3. Van “leve de revolutie” naar “leve het parlement”
In 1975 stelde de SP nog dat de vreedzame overgang naar het socialisme onmogelijk en een gewelddadige revolutie noodzakelijk was. Maar al snel verklaarde SP- leider Bob Ruers : "Je moet uitgaan van de mensen, dus niet reppen over de revolutie. Veel mensen begrijpen dat niet". Tot daar een vaststelling die iedere revolutionair met een beetje praktijk in onze landen kan maken.
Vanuit de redenering dat “de parlementaire democratie het meest democratische systeem was dat onder het kapitalisme mogelijk was”, werd “de revolutie” niet vervangen door een aangepaste revolutionaire politiek, maar eenvoudigweg door “de parlementaire strijd” waarin alsmaar meer werd geïnvesteerd (een miljoen gulden in de verkiezingscampagne die haar in 1986 een Kamerzetel moest opleveren).
Van die positie was het niet ver meer naar de stelling dat er “geen democratischer initiatief bestaat dan het parlementaire systeem”. De SP schrijft: “Na een eeuwenlange, verbeten strijd zijn we tot de conclusie gekomen dat het systeem dat we nu hebben "het minst slechte" is. Voor een systeem bestaande uit een representatieve vertegenwoordiging van het volk met het laatste woord bestaat geen alternatief dat democratischer genoemd kan worden”.10
In het verkiezingsprogramma van de SP 2006 luidt het : “ Negen van de tien Nederlanders vinden onze parlementaire democratie het best mogelijke systeem… Zeven van de tien burgers zijn tevreden over het functioneren van de representatieve democratie - en daarmee is Nederland een van de koplopers in Europa… De hoge waardering van de bevolking voor ons democratisch bestel is vertrouwenwekkend…”11
Staat en democratie
Omdat het hier gaat over de democratie en de staat, één van de kernpunten van het marxisme, zou men hier een theoretische weerlegging kunnen neerzetten, maar in 2007 kan men vooral, en meer nog dan 30 jaar geleden, voldoende elementen (en uitspraken onder het volk) vinden die duidelijk maken dat het met de parlementaire democratie én het vertrouwen van het volk daarin helemaal niet zo goed zit als Marijnissen zegt.
Maar laten we ons beperken tot een schrijver. José Saramago, Nobelprijswinnaar literatuur en lid van de Portugese KP, verklaarde in een interview onder de titel: “Wij leven niet in een democratie”: “Wij leven in een tijd waar men over alles mag discuteren, maar over één ding niet, en dat is over de democratie. Het is toch ongelofelijk dat men niet even stilstaat bij de vraag wat democratie is, waarvoor ze dient en wie ze dient. De democratie is als de Heilige Maagd, men mag er niet aankomen. Men heeft het gevoel dat het om een verworvenheid gaat.
Men zou een debat moeten organiseren op internationale schaal over dat onderwerp en daar zouden we zeker tot de conclusie komen dat wij niet in een democratie leven, dat het maar gaat om een façade…Men zal mij antwoorden dat we als burgers en dankzij het stemrecht kunnen veranderen van regering of president. Maar daar stopt het ook. We kunnen niets meer doen, want de echte macht vandaag dat is de economische en financiële macht doorheen de instellingen en organismen als het FMI of het OMC die niet democratisch zijn.
Wij leven in een plutocratie. De oude spreuk: “de democratie is de regering van het volk door en voor het volk” is geworden “de regering van de rijken door de rijken en voor de rijken.” 12
Maar wellicht loopt ook deze Portugese schrijver honderd kilometer vooruit op wat de mensen denken?
“Wij willen regeren...” (ook met het CDA).
Wie A zei, moest B zeggen en dus volgde op de parlementaire strategie logischerwijs ook de optie van de regeringsdeelname. Voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2003 zette de SP al de lijnen uit voor een nieuwe regering waar de SP zijn plaats zou hebben.
Naast PvdA en Groenlinks moesten voor de SP ook D66 en de ChristenUnie bij de alliantie betrokken worden. Een samenwerking met het CDA werd uitgesloten : "Die kans is heel erg klein." Volgens de Telegraaf.nl bereidde Marijnissen zich serieus voor “op deelname aan het volgende kabinet. Hij vindt van de huidige SP-Tweede-Kamerleden Kant, Van Bommel en De Wit geschikt voor het ambt van minister. De departementen waarop de SP-leider zijn zinnen zet zijn Volksgezondheid, Onderwijs, Binnenlandse Zaken en VROM (Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer) ”.
De zaak ging niet door, ook al omdat de SP electoraal toen niet verder kwam dan de 9 zetels die ze al had.
In september 2006 besloot de partijraad van de SP dat de partij ‘richting de verkiezingen moet streven naar een strategische alliantie met de PvdA, GroenLinks en de vakbonden’. De SP koos daarmee naar eigen zeggen voor een strategie om ‘een reëel perspectief te bieden op een linkse samenwerking, een alternatief voor de PvdA over rechts’.
‘Hiermee maken we duidelijk dat we niet sektarisch zijn en laten we op een offensieve manier aan iedereen zien dat wij er klaar voor zijn’, stelde Jan Marijnissen in de discussie op de partijraad.
Na de verkiezingsoverwinning in 2006 werden de bakens nog maar eens verzet. Toen bleek ook een regering met het CDA geen taboe meer. “Wij hebben altijd gezegd: samenwerking met dit CDA is voor de SP niet reëel. Maar door de uitslag op 22 november voelden we ons verplicht om gesprekken te voeren. Het CDA heeft immers ook een sociale vleugel”13.
“De parlementaire verleiding” : het enthousiasme bij radicaal links
Het waren niet enkel de grote media die de boodschap over de doorbraak van de “extreemlinkse SP” lanceerden. De parlementaire doorbraak van de SP zorgde voor een eensgezind enthousiasme bij partijen die behoren tot de drie stromingen die radicaal links uitmaken sinds de jaren 60 en 70: de traditionele communisten, de maoïsten of marxist-leninisten en de trotskisten.
Alle drie lijken ze zich anno 2006 terug te vinden rond het parlementaire succes van een parlementaristische partij.
De Morning star
De Morning Star, dagblad van de Communistische Partij van Groot-Brittannië, was aanwezig in Utrecht aanwezig op de eerste bijeenkomst van de partijraad van de SP na de verkiezingen, en schreef een lovend artikel onder de titel :”The secrets of their succes”14. “We spreken, schrijft de krant, over de werking van een partij die nu “35 jaar bestaat, 139 afdelingen telt, 1,6 miljoen kiezers heeft en 25 zetels in het parlement..”
Men zou voor minder enthousiast zijn... Wanneer de journalist aan de SP fractieleider in de senaat, Tiny Kox ,vraagt of er algemene lessen te trekken zijn uit de spectaculaire overwinning van de SP antwoordt hij : “Het is vooreerst zeer belangrijk om niet dogmatisch te zijn. Je moet alles durven in vraag stellen, je eigen ideeën en praktijken daarbij inbegrepen. Je moet je altijd aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Even belangrijk is het om de ankers voor de partij en zijn werk vast te leggen. De drie basisprincipes in onze partijbeginselen en programma zijn klaar : gelijkheid, solidariteit en respect voor de menselijke waardigheid, in een woord respect voor al wat leeft...”
In het artikel van de Britse communisten wordt verder gesteld dat de SP “een echt socialistisch programma voor de 21° eeuw voorstelt”. Het gaat daarbij om “het verzet tegen de liberalisering van het gezondheidssysteem, de strijd tegen de bureaucratie in de openbare sector, meer geld voor onderwijs, zorg voor de ouderen en de strijd tegen de armoede, vooral onder de kinderen”.
De redenen voor het succes van de partij zijn volgens de krant te vinden bij : het lokale activisme, een goede partijorganisatie, waarbij men ervan uitgaat dat het menselijk kapitaal het belangrijkste is, het afstaan van de vergoeding als verkozene aan de partij, de opvang en training van nieuwe leden en kandidaten, het aanleren hoe een artikel plaatsen, een betoging organiseren...
“Niet langer de partij van de blanke, mannelijke werkende klasse…”
Ja, zegt de krant, de SP was vroeger een partij die verguisd werd door links Nederland omwille van zijn racistische standpunten, en die omwille daarvan zelfs van alle andere linkse partijen het verbod kreeg om deel te nemen aan een 1 mei viering, maar dat stigma is nu verleden tijd : “Er zijn meer vrouwen dan mannen die op de SP stemmen, er is een toenemend deel migranten dat voor de SP stemt, die stemmers maken komaf met de hardnekkige mythe, die net als alle mythes voorkomen uit een korreltje van waarheid, dat de SP de partij zou zijn van de blanke, mannelijke werkende klasse.”
The Morning Star had er dan in één adem als ultiem bewijs voor het antiracisme van de SP kunnen aan toevoegen dat er precies 1 (één !) kandidaat van migrantenorigine op de lijst voor de verkiezingen van november stond...
Veel partijen kloppen de SP hier met lengtes, wat ook hen er daarom niet noodzakelijk minder racistisch op maakt… Het feit dat veel migranten op de traditionele partijen stemmen, of dat er zich migrantenkandidaten op een lijst bevinden ontslaat ons niet van een analyse van de politiek en het programma van een partij. Het ontslaat ons niet van de vraag : van welke belangen en van welke klasse in de maatschappij is een partij de uitdrukking?
Zo is het niet omdat Condoleza Rice en Colin Powell in de Bush administratie zitten dat dit iets verandert aan het karakter van de Bushadministratie. Jean Marie Le Pen blufte ooit dat hij de eerste was geweest om een jonge moslimvrouw op zijn lijst te zetten en haar in 1986 te laten verkiezen als gemeenteraadslid : "Als ik racist zou zijn, zou ik dat soort initiatieven nooit genomen hebben". In 2007 heeft Le Pen zelfs al een affiche met als tekst “Nationalité, assimilation, ascension sociale, laïcité : droite/gauche ils ont tout cassé” naast de foto van een jonge zwarte vrouw, duidelijk gericht op het aantrekken van het gekleurde kiezerspubliek. Bayrou trekt op verkiezingscampagne in de banlieues. Sarkozy heeft zijn Rachida Dati enz. enz.
De MAS/LSP
Ook de Belgische MAS/LSP (Linkse Socialistische Partij- Trotskistisch, lid van de internationale Committee for a Workers International) is enthousiast over de resultaten van de SP, nochtans in hun ogen een voormalig ‘mao-stalinistische partij’. Hun kameraden van Offensief, een Trotskistische organisatie in Nederland, zijn actief binnen de SP en voeren er een ‘kritische oppositie’.
De MAS/LSP schrijft voor de verkiezingen een artikel onder de titel : “Een beter Nederland voor hetzelfde geld”? waarin een aantal voorzichtige kritieken en amendementen worden geformuleerd, maar waarin toch vooral gehoopt wordt op “vooruitgang van de SP”. “... De SP is een formatie links van de sociaal-democratie. Er zijn echter gevaren en beperkingen aan de huidige koers van de SP”15.
Een artikel van de MAS/LSP na de verkiezingen onder de titel “SP wordt de derde grootste partij van Nederland” becommentarieert de verkiezingsuitslag en de hoopvolle lessen die er uit de overwinning te trekken zijn voor België: “... Er is ruimte links van de sociaal-democratie en de groenen. Tot die conclusie kwam het Comité voor een Andere Politiek in België. In Nederland werd het bestaan van die ruimte aangetoond door de Socialistische Partij (SP) van Jan Marijnissen”16.
De POS/SAP
Ook bij de POS/SAP (Socialistische Arbeiders partij, Vierde Internationale) klinkt een positief geluid. In januari 2003 : “Met meer dan 35.000 leden en twintig kamerzetels in de peilingen, schrijft de SP hét politieke succesverhaal van dit moment. De partij van Jan Marijnissen maakte de afgelopen twintig jaar een metamorfose door van 'lelijk eendje van links' naar een brede linkse partij. De organisatie biedt inmiddels onderdak aan veel oud PvdA-leden en kiezers; ex-CPN-ers; voormalige GroenLinks-ers en activisten uit allerlei sociale bewegingen. Als enige linkse partij weerstaat ze niet alleen de huidige rechtse wind in Nederland,maar is ze zelfs de grootste groeier. De ontwikkeling van de SP geeft velen de hoop dat het toch ook linksom kan.”17
Na de verkiezingen in november 2006 : “Met 17 % van de stemmen, doet radicaal links een historische doorbraak… De socialistische Partij (SP, radicaal links) wordt de derde grootste politieke kracht in het land, met 1,6 miljoen stemmen (16,6%) of 1 miljoen meer dan in 2003. Dit is vergelijkbaar met de 2 miljoen stemmen (21,2%) voor de PvdA. De SP gaat zo van negen naar 26 zetels, op de 150 die de Kamer telt (de PvdA heeft er 32). De SP is als eerste partij uit de bus gekomen in Eindhoven, vijfde stad van het land, en bevindt zich op de tweede plaats, na de PvdA, in Amsterdam en in Rotterdam. De doorbraak van de SP komt niet uit de lucht gevallen. Het merendeel van de commentatoren onderlijnen dat in tegenstelling tot het spectaculaire resultaat dat populistisch rechts in 2002 behaalde – gevolgd door een even spectaculaire afgang- het succes van de SP gestoeld is op een veel solidere basis. De partij is veel gestructureerder dan de populistische beweging en haar electorale vooruitgang is constant sinds 1994.”18
Net als de MAS/LSP werkt ook de SAP binnen de SP en heeft ze er ook verkozenen.
De PVDA
In 2004 werd de Nederlandse SP door de Belgische PVDA leiding nog beschreven als het prototype van “ een kleinburgerlijke, reformistische partij” waartegen men zich kost wat kost moest afzetten: “De keuze waarvoor wij staan is: de PVDA behouden als de revolutionaire partij van de arbeidersklasse of haar omvormen tot een kleinburgerlijke, reformistische partij van het type SP Nederland”19. Die keuze had toen als resultaat dat de toenmalige algemeen secretaris van de PVDA, Nadine Rosa-Rosso, samen met een aantal andere kaders en leden uit de partij werden gesloten omwille van een zogeheten ‘liquidatielijn’.
Maar in 2006 kreeg de SP van de nationale leiding van de Belgische PVDA al een felicitatietelegram toegestuurd nog voor de officiële uitslagen bekend waren: “Persmededeling. De PVDA+ feliciteert de SP Nederland met haar verkiezingsuitslag (24 zetels volgens de eerste exit-polls). Na de massale afwijzing van de liberale Europese Grondwet vorig jaar, is dit het tweede krachtige signaal dat de mensen op zoek zijn naar een consequent links alternatief voor de traditionele partijen. De SP wordt de derde partij van Nederland (van 9 naar 24 zetels volgens de eerste exit-polls). "Een opvallende doorbraak van uiterst links", titelde CNN meteen op haar nieuwsrubriek.
"Het spel werd door elkaar geschud door de radicaal linkse SP", schrijft ook Le Monde. Na de massale afwijzing van de liberale Europese Grondwet vorig jaar, is dit het tweede krachtige signaal dat de mensen op zoek zijn naar een consequent links alternatief op de traditionele partijen”.20
Hierop wijdde de Vlaamse televisie, de dag na de Nederlandse verkiezingen, in zijn duidingsprogramma Terzake een speciale uitzending aan de PVDA in Zelzate (een gemeente van 13000 inwoners in Oost-Vlaanderen waar de PVDA zes zetels haalde bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen): de Nederlandse SP zou in België de PVDA en/of de beweging van Jef Sleeckx zijn.
“De frisse, vernieuwde linkse oppositiepartij”
Sinds 2006 heeft de Belgische PVDA leiding ervoor gekozen om het succes van de SP Nederland te proberen te recupereren voor zijn eigen vooruitgang.
Bij monde van nationaal woordvoerder Peter Mertens noemde de PVDA zichzelf “de Belgische versie van de SP Nederland”. Namens de Nationale Leiding van de PVDA kon men volgend bericht lezen : “In De Morgen vroeg Tom Lanoye zich vorige vrijdag af: “Bij de PVDA+ heeft de oubollige retoriek voor het eerst plaatsgemaakt voor haalbare en zeer concrete voorstellen. Krijgen we dan eindelijk toch die links-populistische partij, de Nederlandse SP waardig? Het zou niets te vroeg zijn.” Die frisse, vernieuwde linkse oppositiepartij is gisteren realiteit geworden in minimum acht gemeenten en steden. En ook op een tiental andere plaatsen werd een stevige basis gelegd voor verdere vooruitgang”21.
In een interview van De Standaard stellen drie verantwoordelijken van de PVDA, waaronder de nationale woordvoerder, opnieuw dat “de Nederlandse SP het voorbeeld is, waarvan we veel kunnen leren, zonder er een kopie van te maken”22.
De krant De Morgen publiceert 10 dagen later een interview met de PvdA verkozenen onder de titel : “Wij voelen ons absoluut geen Stalinisten of Maoïsten” , waarin de woordvoerders met “het sectaire en maoïstische verleden” van de PVDA de vloer aanvegen en waarin ze bijna letterlijk het discours van Marijnissen hernemen23.
Een maand later schrijft Dirk van Duppen, de toekomstige lijstrekker voor de PVDA bij de parlementsverkiezingen in 2007, net als de Britse The Morning Star, een lofzang op de SP onder de titel : “Gelijkenissen met SP in Nederland”…Er zijn opvallende gelijkenissen met hoe de SP in Nederland de ruimte links van de sociaal-democratie invult en hoe de PVDA+ daar in bescheiden mate ook in lukt voor een paar gemeenten..”. 24
Weg met het sectair verleden
In eerste instantie onderstreept de Belgische PVDA alle positieve punten en gelijkenissen tussen de SP en de PVDA: “we hebben een bijna identiek programma”, “we hebben veel ideologische gelijkenissen (inzet op de werkvloer, betaling verkozenen, enz.)”.
Wat dit laatste betreft : “ de sociaal-ethische kwaliteiten van de SP” waar men hoog mee oploopt (een gekozene geeft zijn inkomen boven de 1500 euro af aan de partij), zijn gebruiken die ook gangbaar zijn in partijen als Ecolo, maar die nog niets zeggen over het karakter van een partij, noch over het parlementair stelsel dat corrumperend is en blijft voor de partijen en voor de gekozenen.
Ten tweede stelt men vast dat de PVDA zich, net als de SP, probeert te ontdoen van zijn “sectair verleden” en van “de grote waarheden”, en in het geval van de PVDA ook van het stigma van de “migrantenpartij” (Resist en andere ervaringen). Hier ziet men niet langer alleen ‘tactici’ aan het werk, maar is er, allemaal in naam van ‘luisteren naar de mensen’, een reële politieke en ideologische toenadering tussen de twee partijen, ook al verklaren de enen zich communist (en worden er nog ‘communistische verklaringen’ afgelegd op internationale conferenties, zoals in Lissabon in november laatstleden) en noemen de anderen zich socialist.
Tenslotte is het “luisteren naar de mensen”, “het niet vooruitlopen op de mensen” de vrijkaart geworden voor een reformistisch discours, dat zich niet meer onderscheidt van eender welk links liberaal appel.
Gaat het om tactiek?
Sommigen zeggen dat de steun van de Belgische PVDA aan de SP een illustratie is van de grotere zin voor tactiek die de partij vandaag aan de dag legt. Een illustratie van de stelling dat de partij : “intern meer marxistisch-leninistisch moet zijn en naar buiten meer tactisch” 25 Zo zou de PVDA,terwijl ze zich naar “buiten” verregaand identificeert met de SP “intern” toch vasthouden aan ‘haar fundamentele strategie’ die als volgt wordt geformuleerd : “Onze fundamentele strategie blijft dezelfde als die geformuleerd in het Partijprogramma van 1979. Blijvende sociale vooruitgang en de vrede vereisen een socialistische maatschappij en een socialistische maatschappij vereist een socialistische revolutie.” 26
Tot welke politieke schizofrenie dit moet leiden is maar de vraag: voor zover bekend kan tactiek nooit het tegengestelde zijn van een strategie. Het enige wat een kiezer kan weten van een partij is wat naar “buiten” verteld wordt, niet wat gereserveerd wordt voor een interne geheime keuken of voor een internationale conferentie.
Welnu, die kiezer kan enkel volgend “afscheid van de socialistische revolutie” lezen in Le Soir uit de mond van Raoul Hedebouw, nationaal woordvoerder van de PVDA/PTB en lid van het Politiek Bureau.
Revolutie of revolutionaire politiek en strategie worden plots gelijkgesteld met de anarchistische idee van ‘wachten op Le grand Soir’, revolutie maak je vanaf nu elke dag opnieuw en wel met een inzet voor een verminderde prijs van de vuilzakken en met de gezamenlijke aankoop van elektriciteit: “ Op een dag zal dit systeem zijn limieten tonen en zich vanzelf vernietigen, zegt Raoul Hedebouw. Wij zitten niet langer te wachten op de Grote Dag (Le Grand Soir). Wij hebben begrepen dat de revolutie zich elke dag realiseert doorheen concrete acties zoals de gratis geneeskunde, de strijd voor de vermindering van de prijs van de vuilzakken of door voorstellen voor een gezamenlijke aankoop van elektriciteit op gemeentelijk niveau”.
”Zelfs als we weten dat het systeem waarin we leven de vooruitgang en het welzijn van de bevolking niet kan garanderen, toch hebben we begrepen dat, als we efficiënt willen zijn, we het spel moeten meespelen.” Op de vraag van de journalist: “is de grootste van de kleine partijen op weg om zijn plaats te vinden temidden van de groten?”, luidt zijn antwoord, in alle bescheidenheid en in pure SP stijl : “Wij zijn de kleinste van de grote partijen..Geef mij een micro en ik haal zonder probleem 10% van de stemmen binnen.” 27.
4. Het SP programma : het Betere Eenheidsdenken.
De SP trok in november 2006 naar de verkiezingen met een tienpunten programma : “Voor een beter Nederland, voor hetzelfde geld”. De programmapunten gaan over :
Betere democratie – Burgerschap en bestuur
Beter delen – Werk, economie, sociale zekerheid
Beter zorgen – Gezondheidszorg en welzijn
Betere veiligheid – Politie en justitie
Beter leren – Onderwijs en wetenschap
Beter wonen – Woningbouw en vervoer
Beter groen – Landbouw, natuurbeheer, milieu
Betere cultuur – Kunst, sport, vrije tijd
Beter samenleven – Jongeren, ouderen, gehandicapten
Beter integreren – Oude en nieuwe Nederlanders
Beter samenwerken – Internationale politiek
Beter investeren – Financieel beleid
Men kan het gehele programma bekijken en downloaden op de site van de SP www.sp.nl.
De SP liet de haalbaarheid van haar programma controleren door het Centraal Planbureau en ze vermeldt er dan ook onmiddellijk bij dat “volgens de berekening van het Centraal Planbureau het SP-programma “sociaal, haalbaar én betaalbaar” werd bevonden”. Een mooiere zegen over een realistisch programma “dat niet vooruitloopt op de mensen” is moeilijk te bedenken.
Centrumprogramma’s
Het soort centrumprogramma’s (waarin rechts opschuift naar links en links naar rechts) waarmee alle partijen heden ten dage naar de verkiezingen trekken is zo’n egale soep geworden dat een onderscheid tussen links en rechts nog moeilijk te maken valt.
Op een quiz tijdens de oudejaarsavond van 2006 ten voordele van Bahar Kimyongür deed een verantwoordelijke van ATTAC Brussel een test. Hij las een aantal linksklinkende programmapunten voor en de quizkandidaat moest telkens zeggen van welke partij die programma punten waren : van Ecolo, de PTB of UAG.De kandidaat antwoordde telkens fout: al die linksklinkende punten bleken afkomstig van de Franstalige liberalen.
Zeggen we vooreerst dat in het programma van de SP geen woord of geen eis is terug te vinden die men ook niet bij de klassieke sociaal-democraten en Groenen kan vinden.
Het gaat er dus niet om, zoals sommige verdedigers van de SP doen, om ‘vijf punten’ aan te duiden in het verkiezingsprogramma van de SP die “goed” zijn. Die ‘goede’ punten kan men zeker ook bij de klassieke sociaal-democraten en Groenen vinden, en dit bij elke verkiezing.
Ten tweede is er in dit programma ook geen woord of gedachte in te vinden die uitsteekt boven die klassieke socialistische of groene programma’s of boven een elementaire democratische reflex. Het gaat er in dit verband niet om om ‘enkele tekorten’ aan te duiden of enkele ‘kritische randbemerkingen’ te maken zoals: “we zijn enthousiast over het SP programma, maar we zijn niet akkoord met hun positie over de NAVO” of “we zijn niet akkoord met hun positie over regeringsdeelname”. Het gaat erom dat “die details”, “schoonheidsfouten” of andere “tekorten” geen details zijn, maar essentiële punten die het karakter van een partij bepalen. Punten die integraal deel uitmaken van het profiel van een partij om zich al of niet acceptabel te maken en electoraal te kunnen doorbreken in het huidige klimaat.
Tegenstrijdige signalen ?
Dat er vanuit de SP “tegenstrijdige signalen” komen (zowel in linkse als rechtse richting), omdat in die partij, die vandaag 50.000 leden telt, zowel Trotskisten, ex-maoïsten, linkse christenen (Huub Oosterhuis) en feministen een onderkomen hebben gevonden, is een feit.
Maar, opnieuw, die tegenstrijdige signalen vindt men ook bij de klassieke sociaal-democratie en bij de Groenen; men hoeft maar naar de moedige steun te kijken van sommige sociaal-democratische en Groene gekozenen voor de zaak van de opgesloten Bahar Kimyongur. Die grote partijen verdragen met gemak deze dissidentie, zolang de algemene oriëntatie van de partijen maar verzekerd blijft. Hetzelfde geldt voor de SP : belangrijker dan de opsomming van een aantal goede sociale punten en maatregelen of aan te duiden welke ‘tekorten’ er zijn, is na te gaan wat de globale politieke opstelling van de partij is.
“Nieuw Nieuw Rechts”
Een partij die zich vandaag links wil noemen moet zijn verdediging van de dagelijkse belangen van de mensen duidelijk kaderen binnen een antikapitalistische opstelling, binnen een klaar en duidelijk anti-imperialistisch en antiracistisch programma. Zoniet (mis)leidt men enkel de mensen naar een versterking van het rechtse eenheidsdenken.
De Italiaanse schrijver Antonio Tabucchi schreef in dit verband in een commentaar op de Italiaanse communist D’Alema die na de herverkiezing van Bush links had opgeroepen om meer inspanning te doen om “nieuw rechts te begrijpen en afstand te doen van bepaalde vormen van radicalisme die tot niets leiden” hetvolgende : “Laten we de gedachte die er leeft binnen een bepaald soort links in Italië dan maar helemaal doortrekken. Om de verkiezingen te winnen zou men een politiek moeten ontwikkelen die een rechts kiezerspubliek kan aantrekken…Waarom dan niet proberen om “Nieuw Rechts” langs rechts voorbij te steken? Zo zou links zeker succes hebben. Links zou zich dan kunnen voorstellen als “Nieuw Nieuw Rechts”. En zo zou links eindelijk gerust zijn: links zou kunnen regeren, en niemand zou het verschil merken”28.
In de volgende punten stellen we daarom de vraag als volgt: is de SP werkelijk de partij die model staat voor “de frisse, moderne linkse partij van de 21° eeuw”, of is ze integendeel het voorbeeld van een maoïstische partij die eens ontdaan van alle etiketten van ‘marxisme-leninisme’, of ‘maoïsme’… niets méér te bieden heeft voor de grote problemen van vandaag, dan een reformistische politiek en een liberale, securitaire en imperialistische wereld visie ?
5. Steun aan de kleine en de verantwoordelijke ondernemers en aan de innovatie van de economie.
In het “presidentieel pact” dat Ségolène Royal (PS) voorstelt aan de kiezers voor de Franse presidentsverkiezingen van 2007 worden "100 voorstellen geformuleerd die Frankrijk zijn gedeelde ambitie, zijn fierheid en zijn broederlijkheid” moeten doen terugvinden. De eerste vijf van die honderd voorstellen zijn de volgende:
“1- Massaal investeren in de innovatie en het onderzoek….
2- Opzetten van een industriële politiek die in staat is de toekomst voor te bereiden….
3- De kleine en middelgrote ondernemingen ondersteunen….
4- Een prioriteit verlenen aan de investering van de bedrijven door een lagere belastingsaanslag indien de winst wordt geherinvesteeerd en hoger indien hij aan de actionairs wordt verdeeld.
5- Het parcours van jonge ondernemers veiligstellen door de oprichting van ondernemingen aan te moedigen…”
In alle landen stelt de sociaal-democratie hetzelfde recept voor: innovatie en vernieuwing van de economie, investeren in het onderwijs (en beter afstellen van het onderwijs op de noden van de economie), steun aan de kleine en middelgrote ondernemingen, en anderzijds niet één maatregel die het grootkapitaal en de multinationals ook maar iets in de weg legt.
Marshallplan, Presidentieel Pact, Een beter Nederland voor hetzelfde geld…
Het Marshallplan van Di Ruppo of het Presidentieel Pact van Ségolène Royal had net zo goed dat van Jan Marijnissen kunnen zijn. De SP schrijft zich volledig in in dezelfde logica.
Vooreerst spreekt de sociaal-democratie, zoals in Frankrijk of Groot-Brittannië, niet meer in termen van klassen, maar in termen van “het volk en de natie”.
Bij de SP gaat het als volgt: “Onderwijzers, politieagenten, verpleegkundigen, fabrieksdirecteuren, specialisten, gehandicapten, bouwvakkers, vrijwilligers, raadsleden, burgemeesters, vaders, moeders, scholieren, studenten. Dit land barst van mensen die het beter willen maken. En die het beter kunnen maken. Als ze de steun maar krijgen van de politiek, steun die ze nu vaak missen, wat ze moedeloos maakt en soms erg cynisch. ……. De beste omschrijving van wat wij willen is: Een maatschappij voor mensen. Een maatschappij die recht doet aan iedereen; ongeacht welstand, leeftijd of afkomst”.29
De kandidatenlijst van november 2006 moest de uitdrukking zijn van het “volk”, van de ”bouwvakkers én fabrieksdirecteuren” die elk op hun manier “de Nederlandse economie groot maken”. Alleen, in de overijverigheid om de uitdrukking te zijn van het hele Nederlandse volk vindt men wel de sociologen, de psychologen, de school of bankdirecteurs, de docenten.. op de SP lijst, maar niet één arbeider ! De arbeiders worden geklopt door de migranten : men vindt er één kandidaat van allochtone origine.
Kleine ondernemers meer waarderen, innovatie stimuleren
Heel wat (kleine) ondernemers zijn lid van de SP geworden.
Een van hen schrijft op de SP website : “Laten we benadrukken dat de SP er ook is voor die 800.000 kleine ondernemers die meehelpen de Nederlandse economie groot te maken. Die zich uit de naad werken voor vaak maar een marginaal inkomen. Dat stel ik voor als actief SP lid en ondernemer.”30
Volgende passage uit het verkiezingsprogramma van de SP ter attentie van de ondernemers gaat hierop in:
“Kleine ondernemers meer waarderen. Nederland telt bijna 700.000 – vooral kleine – bedrijven. Het midden- en kleinbedrijf heeft met recht de naam de motor van de economie te zijn en de plek waar de meeste banen worden gemaakt. Kleine ondernemers zijn van grote waarde voor de economie, maar het starten van een onderneming is onnodig moeilijk. Er is veel regelgeving en nauwelijks sociale zekerheid. Ruim 1 op de 7 zelfstandigen leeft onder de armoedegrens. Kleine ondernemers en zelfstandigen krijgen te weinig aandacht van de politiek. Achtereenvolgende regeringen hebben vooral oog gehad voor middelgrote en grote ondernemingen. In de komende kabinetsperiode dient het midden- en kleinbedrijf meer steun te krijgen.
Innovatie stimuleren. Voor een bloeiende economische ontwikkeling is innovatie van groot belang. In die vernieuwing blijft Nederland echter achter. Veel ondernemers lijken bang om nieuwe paden te betreden. Ook grotere bedrijven die er financieel goed voor staan, investeren relatief weinig in onderzoek en ontwikkeling. Om de innovatie structureel te bevorderen moet meer gebeuren dan het instellen van een prestigieus Innovatieplatform. Veel, belangrijker is dat we ons realiseren dat kortetermijndenken in het bedrijfsleven versterking en verbetering van de economie in de weg staat. Te veel wordt gekeken naar direct meetbare resultaten en te weinig naar de opbrengsten voor de toekomst. De komende regering dient meer publieke middelen vrij te maken voor onderzoek en ontwikkeling, en ondernemers meer aan te spreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Bijna 80 procent van onze technologische innovatie komt uit de industrie. Daarom is een innovatieve industriepolitiek onontbeerlijk. De overheid kan innovatieve investeringen in de industrie ondersteunen. De industrie creëert werkgelegenheid over de volle breedte van de arbeidsmarkt. Mensen die werken met hun handen zijn ook in de toekomst hard nodig. Tegelijkertijd blijkt dat bijna de helft van de bedrijven een tekort heeft aan geschoold productiepersoneel. De aansluiting van (V)MBO’ers(voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs nvdr) op het bedrijfsleven moet worden verbeterd, zodat het tekort aan geschoold personeel kan worden aangepakt.”
Maatschappelijk verantwoord ondernemen = meer overheidssteun
Wat de patroons in het algemeen betreft : zij hoeven zich niet geviseerd te voelen want de SP voert campagne onder de slogan: “Een beter Nederland voor hetzelfde geld! ”.
De patroons moeten wél opnieuw “waarden” ontdekken, zich niet langer alleen blindstaren (of te eenzijdig laten leiden door) op het maken van winst. Wie dit waarmaakt als patroon kan dan op zijn beurt weer rekenen op overheidssteun.
Uit het verkiezingsprogramma november 2006:
“Verantwoord ondernemen bevorderen. Ondernemers hebben een belangrijke stem in de politiek. Dat geeft hen ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Veel ondernemers laten zich te eenzijdig leiden door een streven naar winstmaximalisatie en hebben te weinig oog voor andere functies van het ondernemen, zoals het creëren en het in stand houden van werk. Onder maatschappelijk verantwoord ondernemen valt ook het bieden van stageplaatsen aan leerlingen en studenten, van werkplekken voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten en van banen aan afgestudeerde VMBO’ers en kinderen van migranten. Verantwoord ondernemen betekent bovendien verantwoord investeren van de gemaakte winsten, in scholing van personeel, betere arbeidsomstandigheden en een schoner milieu. Ondernemers die laten zien dat ze werkelijk invulling geven aan die verantwoordelijkheid, moeten kunnen rekenen op meer steun van de overheid. Zij die er met de pet naar gooien, mogen worden aangepakt.”
6. De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal”: een linkse versie van de Vlaams Blok slogan “300.000 werklozen, waarom nog gastarbeiders” ?
Bepalen slogans als “voor een sociaal en rechtvaardig beleid, meer openbaar vervoer, betere woningen en gezondheidszorg ” het karakter van een partij? Zeker nu extreemrechts zich ook op het ‘sociale pad’ wil begeven (het Vlaams Belang wil binnenkort een vakbond oprichten die perfect bovenstaande slogans zou kunnen overnemen maar dan voor ‘eigen volk’) zou men bedrogen kunnen uitkomen.
Beslissend voor het karakter van een partij is zijn standpunt tegenover de top en tegenover de basis van de maatschappij: dwz tegenover het grootkapitaal en de staat én tegenover de werkende klasse, meer bepaald tegenover de migrantengemeenschap, als onderste en meest verdrukte deel van de werkende klasse.
Laten we het hebben over het laatste punt. Met haar visie op de migranten, die zich sinds de tweede wereldoorlog in Europa gevestigd hebben om te komen werken in de traditionele industriële sectoren en wiens kinderen en kleinkinderen hier geboren en getogen zijn, maakt elke politieke partij in onze landen zijn karakter duidelijk. Met de demografische ontwikkelingen in Europa (vergrijzing), de komst van nieuwe Oost-Europese arbeiders op de arbeidsmarkt (de Poolse immigratie alleen telde in 2006 800.000 mensen!), de druk van de clandestiene immigratie en asielzoekers uit Afrika en elders op het Fort Europa (in tegenstelling tot de migratie na de tweede wereldoorlog is deze migratie ongewenst), de conflicten met de hier geboren en getogen kinderen van migranten… zal dit punt alleen maar aan belang toenemen.
De situatie van de migranten en mensen van migrantenorigine
De mensen van migrantenorigine (vooral uit de Maghreblanden en Turkije) bevinden zich overal in Europa op de onderste trede van de maatschappelijke ladder. Zij incasseerden als eersten de klappen van de instorting van de traditionele industriële sectoren waarin zij hoofdzakelijk tewerkgesteld waren (sluitingen, desindustrialisering, massale werkloosheid), de schok van de nieuwe arbeidersvormen (flexibiliteit, tijdelijk werk, nachtwerk…vaak inherent verbonden aan de nieuwe jobs in de dienstensector), het verlies van de collectieve solidariteit en het houvast die het beroep, de arbeiderswijken, de vakbonden… vroeger met zich meebrachten, de mislukking op het vlak van (onaangepast) onderwijs enzovoort.
Wat hier boven staat geldt evenzeer en in even grote mate voor een niet-gekleurd deel van de “autochtone” arbeidersklasse. Maar de migranten worden daarbovenop geconfronteerd met discriminaties omwille van huidskleur en naam op het vlak van werk, onderwijs, logement, toegang tot cultuur en uitgaansleven. Zij liggen bovendien als gemeenschap en als cultuur in het vizier als vijfde colonne door de oorlog tegen Irak, Palestina, Afghanistan. Ze zijn het eerste doelwit en slachtoffer van het huidige securitaire klimaat, daarom zijn ze ook oververtegenwoordigd in de gevangenissen. En elke factor op zich versterkt op zijn beurt de andere.
“Les banlieues du chômage”
De cijfers over de situatie van de migranten en mensen van migrantenorigine in alle grote Europese steden spreken voor zich. Ik geef er een drietal.
In 2006 leeft 46 procent van de Marokkaanse jeugd in Amsterdam in armoede.
In België blijkt uit voorlopige resultaten van een onderzoek van de Koning Boudewijnstichting (2006, uitgevoerd door de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (Universiteit Antwerpen) en het Centre d’Etudes de l’Ethnicité et des Migrations (Université de Liège), dat 58,9 procent van de personen van Turkse herkomst en 55,6 procent van de mensen van Marokkaanse origine een inkomen hebben dat onder de Europese armoedegrens van 777 euro per maand ligt. Uit de studie komt naar voor dat 38,7 procent van de personen van Turkse herkomst en 25 procent van de mensen van Marokkaanse origine maandelijks moeten rondkomen met minder dan 500 euro.
“Les banlieues rouges” van Parijs zijn “les banlieues du chômage” geworden :
in de Parijse voorstad Clichy-Montfermeil wonen er bijvoorbeeld 30.000 mensen. Er is een werkloosheidsgraad van 28% en voor de leeftijdscategorie van 15 tot 24 jaar is dat 37,1% ! 40% van de mensen boven de 15 jaar bezit er geen enkel diploma. In Frankrijk bedraagt de werkloosheidsgraad voor arbeiders van buiten de Europese Unie 24%, tegenover 11 % voor de arbeiders die Frans zijn van geboorte.
De SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal»
Sommigen waren geschokt toen na de overwinning van de SP op de Vlaams Belang website verscheen dat Jan Marijnissen “net zo goed op een Vlaams Belang lijst had kunnen staan”. Laten we de rechtse demagogie van het Vlaams Belang even terzijde, het is een onbetwistbaar feit dat de opstelling tegenover de migranten van de SP een essentieel punt is om haar doorbraak in de voorbije 30 jaar te verstaan. En het feit dat er door links geen verantwoording meer gevraagd wordt over het standpunt van de SP in 1983 en andere stellingnames is een ander feit. Het wijst erop hoe zeer er in de loop der jaren is opgeschoven naar rechts en naar het racisme.
In 1983 bracht de SP brochure “Gastarbeid en Kapitaal» nog een schok teweeg onder links en progressief Nederland. Het loont de moeite om tenminste de samenvatting van deze brochure te lezen31. De Antifascisme groepen (Afdruk) verweten toen de SP : ‘Puur racisme'. De CPN was van mening dat de SP `op jacht was naar extreemrechtse stemmers, naar Janmaat-stemmers' (Hans Janmaat was een extreem-rehtse politicus van de Centrumpartij die met de slogans Eigen Volk eerst en Vol=Vol naar de verkiezingen trok, nvdr) en stelde: `buitenlanders worden door de SP gedwongen tot assimilatie of vertrek en dat heeft niets meer met socialisme te maken' . Voor de PSP (Pacifistisch Socialistische Partij) schaarde de SP zich met de brochure `onder die groeperingen die de buitenlanders afschilderen als vreemde indringers' en ze kondigde een boykot af tegen de SP.
Vertrekkende van wat er leefde “onder de mensen en onder het gewone volk” kwam de SP tot de stelling dat de migranten voor de keuze stonden: “aanpassen (= verplicht Nederlander worden na 2 jaar met verplichte taal en zedencursussen) of opkrassen met een premie van 75.000 gulden”.
“Gastarbeid en kapitaal” werd een “Eigen Arbeiders Eerst” brochure avant la lettre en een voorbeeld van links en antikapitalistisch racisme (‘de patroons zijn de schuld van de immigratie’).
Het is een brochure waarin de moeilijkheden die de migranten ondervinden op alle fronten van de maatschappij niet langer worden geanalyseerd vanuit de sociale levensomstandigheden van de mensen, maar vanuit een etnische en een culturele benadering.
De “achterlijkheid” van de Turkse en Marokkaanse families
Leiddraad in de brochure is de “achterlijkheid” van de Turkse en Marokkaanse migrantenfamilies: de achterlijkheid van cultuur, zeden en gewoonten, de slaafsheid van de Islamitische, halffeodale plattelandsbewoners, met hun taalmoeilijkheden, hun analfabetisme, hun gebruiken.32 Zij zorgen daarmee voor wrevel bij de Nederlanders. Zij introduceren arbeidscondities die voor Nederlanders onacceptabel zijn. Het model waar de migranten zich aan moeten aanpassen zijn de ‘Nederlandse zeden en gewoontes en strijdbaarheid’.
De patroons moeten ophouden met het aanwerven van migranten en met het uitstellen van moderniseringen. Ze moeten nu het crisis is eerst en vooral Nederlandse werklozen in dienst nemen, die zullen willen werken als de patroons voldoende betalen.
Iedere linkse mens weet dat immigratiegolven (en soms geforceerde immigratie zoals de slavenhandel) altijd een bijproduct zijn geweest en zullen zijn van het kapitalisme. Er waren de miljoenen Ieren die uitweken naar Groot-Brittannië, de VS, Australië; de Polen naar Duitsland, de Indiërs eerst naar de andere Britse kolonies, later naar Groot-Brittannië zelf; de Italianen, Spanjaarden, Portugezen naar Frankrijk; Noord-Afrikaanse en Turkse arbeiders naar Europese landen enzovoort.
Bij elke immigratie dook verzet op tegen die nieuwkomers: zij waren concurrenten die een bedreiging vormden voor de status van de autochtonen. Dat, samen met het koloniale superioriteitsgevoel ten opzichte van de ‘primitieve volkeren’, dat delen van de blanke arbeiders hadden geërfd van de heersende klasse, gaf aanleiding tot het racisme zoals we dat vandaag kennen. (Nederland was één van de grootste koloniale grootmachten die ooit “de inboorlingen de beschaving ging brengen”).
Net als de Engelse arbeidersaristocratie tegenover de Ierse migranten
De positie van de SP inzake de migranten is identiek aan de houding die Marx en Engels beschreven én bestreden bij de Engelse arbeidersaristocratie tegenover de Ierse migranten. Anderhalve eeuw geleden schetste Engels in zijn boek “de toestand van de werkende klasse in Engeland” een ontstellend beeld van de “halfwilde Ieren” die de armenwijken in de grote Engelse industriesteden bevolkten.
Zowel Marx als Engels gaven geen duimbreed toe aan het racistisch superioriteitsgevoel onder de Engelse arbeiders. Marx: “De gewone Engelse arbeider haat de Ierse arbeider als een concurrent, die de levensstandaard omlaagdrukt. De oorsprong van het antagonisme tussen de Ierse en Engelse arbeiders bevindt zich in het verschil in taal en godsdienst, in de langdurige onderdrukking van Ierland en in het feit dat de Ierse arbeiders de Engelse arbeiders concurrentie aandoen oph et gebied van het arbeidersloon….er is onder de Engelse arbeiders een maar al te zeer verbreide mening dat zij superieure wezens zijn en net zulke aristocraten als de laaghartige blanken in de slavenhoudersstaten tegenover de negers”.33
Ook nadat in de VS het slavendom was afgeschaft, ging de situatie er niet wezenlijk op vooruit: zwarten werden door de blanken nog steeds beschouwd als “achterlijke afstammelingen van “de veld-negers”, de “negers van het platteland” uit de tijd van het slavendom.
Grote delen van de blanke arbeidersklasse verzetten zich tegen de aanwezigheid van de zwarten, omdat ze een bedreiging vormden voor hun werk en hun levensomstandigheden.
Voor de zwarten was er geen plaats in de economie, ook in normale periodes was hun werkloosheidsgraad catastrofaal hoog, hun salarissen waren onder het nationale gemiddelde, ze bevonden zich vrijwel uitsluitend in het ongeschoolde en slecht betaalde werk, en ze waren gelogeerd in getto’s.
Over hetzelfde onderwerp kan men er ook het boek van journalist en schrijver Joseph Roth op nalezen over de Joodse immigratie in verschillende steden van Europa, Amerika en in de jonge Sovjet Unie, in het begin van de jaren twintig van vorige eeuw. We weten intussen waar het sluipende racisme en antisemitisme ons gebracht heeft.
Niemand zou het nog aandurven om de Joden te beschrijven en een “oplossing” voor te stellen zoals in de SP tekst gebeurde over de migranten van Arabische en Turkse origine. De schrijver zou terecht een klacht voor antisemitisme riskeren. In een Joegoslavische situatie zou de brochure gezien worden als een pleidooi voor een etnische zuivering.
“Niet bereid om u te conformeren? Zoek dan een land waar u zich wel thuisvoelt” (Jan Marijnissen, november 2004)
Gaat het bij het migrantenstandpunt van de SP van 1983, net als bij het feminisme, over een «jeugdzonde»? Helemaal niet.
De SP zegt zelf dat ze omwille van de storm die deze brochure ontketende, verplicht was tot “een tactische terugtocht”, maar van de brochure zelf heeft de SP leiding tot op heden geen woord teruggetrokken, haar fundamentele opstelling tegenover de problemen van migratie en racisme zoals uitgedrukt in deze brochure blijft onveranderd, ook al is hier en daar een scherpe kant afgevijld en verklaart men zich de dag van vandaag ook tegen het racisme. Bij debatten over integratie klopt Marijnissen zichzelf regelmatig op de borst dat de SP "de problemen als eerste benoemd heeft" in de nota "Gastarbeid en kapitaal" uit het voorjaar van 1983”.
Het standpunt over de migratie is als een rode draad terug te vinden in heel de geschiedenis en doorheen de verkiezingscampagnes van de SP, zoals blijkt uit volgend overzicht.
‘Tégen het gemeentelijk migrantenstemrecht’
De SP keerde zich tégen het gemeentelijk migrantenstemrecht.
In een reactie op het feit dat aan de migranten in Nederland toch het stemrecht bij de gemeenteraadsverkiezingen werd toegekend, antwoordde Jan Marijnissen : "Ja, dat is nu wel zo. Maar daar waren wij ook niet voor. Wij erkennen het politieke feit dat het zo is, maar de vraag is of dat zo verstandig is. Ik weet ook niet hoeveel voorbeelden er in de wereld zijn, waar dat zo geregeld is” (De Internationale, december 1990).
‘Illegalen terugsturen’
Het SP-verkiezingsprogramma van 1994 : "Illegale arbeid, zoals reeds vele malen geconstateerd in de confectie en de tuinbouw, moet met wortel en al worden uitgeroeid. Tot nu toe treedt de overheid daartegen veel te laks op. De aanpak moet zich vooral richten op de bron: de opdrachtgevers en de illegale werkgevers…. De illegalen zullen moeten worden teruggestuurd. Een alternatief bestaat er niet aangezien dat onmiddellijk zou leiden tot de komst van een nieuwe groep illegalen."
‘Geen werk, geen woningen voor de 100.000den die zich melden’
De linkse krant De Groene Amsterdammer in een artikel over de SP, met toen nog maar 2 parlementairen: “Ik vind dat ze het slim doen', zegt politicoloog Philip van Praag. 'De SP weet zich telkens weer te profileren als een gewone-mensenpartij. Ze weigeren mee te doen aan de Haagse spelletjes en zorgen ervoor dat ze nooit standpunten innemen die aan hun kiezers moeilijk uit te leggen zijn, wat een kenmerk is van een wat populistische partij.' Zelfs hun omstreden migrantenstandpunt is toegesneden op de ideeën van 'de gewone man'. 'We hebben geen werk en geen woningen voor de honderdduizenden die zich hier melden', stelt het partijprogram plompverloren. Illegalen moeten van de SP worden verwijderd en jongeren uit de Antillen ontmoedigd om naar Nederland te komen. Van Praag: 'In 1983 heeft de SP een scheve schaats gereden door een oprotpremie voor gastarbeiders voor te stellen, maar nu nemen ze een respectabeler standpunt in dat goed ligt bij hun kiezers, de laag opgeleide, blanke arbeiders. Over illegalen hebben ze een hardvochtig standpunt, maar als ze daarin milder worden komen ze tegenover die achterban te staan.”34
‘Geen geld voor eigen cultuur’
Marijnissen in een interview in 2002 : “Vraag : Over allochtonen gesproken: wat vind je van de nieuwe integratie-ideeën, vooral afkomstig van de Lijst Pim Fortuyn : geen subsidie meer voor organisaties tot behoud van de eigen cultuur, folders in de eigen taal et cetera?
Jan Marijnissen : 'Ben ik het helemaal mee eens. Zeiden wij bij de SP vijftien jaar geleden al. Daar zijn we nog vreselijk voor uitgescholden. Cryptofascisten en racisten waren we, toen we zeiden dat het veel beter was buitenlanders te spreiden over de wijken, geen geld te besteden aan het onderwijs in de eigen cultuur, maar wel aan Nederlandse taallessen, geen geld te geven voor aparte zwemclubjes, maar wel voor gemengde met Nederlandse vrouwen. De aanvallen op ons liepen toen zo hoog op, dat we besloten hebben tot een tactische terugtocht, dat was gewoon nodig om de partij te redden. We hebben dat onderwerp toen een aantal jaren onbesproken gelaten. Eind jaren tachtig hebben we het weer opgepakt. Nu horen we onze geluiden van toen terug uit de monden van vrijwel alle politici, ook van hen die ons toen op een schandalige manier hebben behandeld. Dat maakt mij nog steeds woest.'35
De SP fractie in de kamer stemde dan ook volgende wet : “de overheid dient niet langer het onderwijs in allochtone levende talen en de taallessen op scholen in de taal van het land van herkomst te financieren”.
‘Verplichte inburgerings- en taalcursussen in Marokko, Turkije…’
Vraag : Hoe staan jullie nu tegenover de integratie?
Jan Marijnissen : 'Een van de belangrijkste dingen is voor ons nu om allochtonen in het eigen land, voordat ze naar Nederland komen, de taal te leren en op de hoogte te brengen van de Nederlandse rechten en plichten. Verplichte inburgerings- en taalcursussen in Marokko, Turkije, noem maar op. De ambassades zouden dat moeten organiseren en deels financieren. De mensen zouden er zelf natuurlijk ook aan moeten meebetalen. We zijn op het ogenblik bezig hierover een plan uit te werken’36
‘Illegalen en uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten Nederland verlaten’
"Illegalen en uitgeprocedeerde vluchtelingen moeten Nederland verlaten".37 En nog : "Voordat tot een definitieve verblijfsvergunning wordt overgegaan, mogen wel eisen worden gesteld aan het leren van de taal, inburgering en arbeidsparticipatie." Een nieuw populair thema heeft de migrantenproblematiek vervoegd, namelijk dat van de criminaliteit onder de migranten : "Het bestrijden van specifieke criminaliteit door en overlast van bepaalde allochtone jongeren moet praktischer en meer resultaatsgericht worden. Hulpmiddelen daarbij zijn het maken van profielen van daders" en "het ontleden van de harde kern van recidivisten".
‘Beschaafd deporteren’
In een lijstrekkersdebat op TV op 8 januari 2003 stelde Jan Marijnissen : "We moeten mensen meer dwingen tot integratie". "Wij kunnen economische vluchtelingen niet toelaten in Nederland. Als we die zouden toelaten, zou Nederland binnen de kortste keren volstromen." "Illegalen moeten worden uitgezet, daar ben ik het mee eens. Maar mogen we het alsjeblieft wel een beetje beschaafd houden?", voegde hij eraan toe voor de linkse kiezer.
‘Opvoeders, leraren en imams zullen moeten kiezen’
Een week na de moord op Theo Van Gogh stelde Marijnissen: “De moslimgemeenschap zal moeten begrijpen dat er een collectieve verantwoordelijkheid bestaat om uitwassen – zoals de politieke Islam – actief te bestrijden. Opvoeders, leraren en imams zullen onomwonden moeten kiezen vóór onze Grondwet en in de geest daarvan hun kinderen moeten opvoeden. Indien men niet bereid is zich te conformeren aan wat wij hier gezamenlijk aan waarden en wetten hebben geformuleerd, dan is het dringende advies: Zoek een land waar u zich wél thuis voelt.” 38
In de weken die op de aanslag volgden hadden in Nederland niet minder dan 20 gewelddadige aanslagen op Islamitische gebedshuizen en scholen plaats!
Voor de InburgeringsWet
De Fabel van de Illegaal 79 van het najaar 2006 schrijft onder de titel : “SP steunt inburgeringsplicht en stelt migranten wederom teleur»:
“Enkele uren na de installatie van het derde kabinet Balkenende op 7 juli 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Inburgering (WI). Dat kroonjuweel van minister Verdonk dreigt vanaf 1 januari 2007 honderdduizenden migranten zonder Nederlandse nationaliteit te confronteren met een inburgeringsplicht. De Kamer ging unaniem akkoord. Frappant was de opstelling van de Socialistische Partij (SP). "Eindelijk een kabinet dat nu eens écht werk gaat maken van de inburgering", complimenteerde SP-Kamerlid Fenna Vergeer de regering...
De WI verplicht vanaf 2007 alle "vreemdelingen" afkomstig van buiten de EU en een aantal westerse landen tot het volgen van inburgeringscursussen en het behalen van een inburgeringsexamen, ongeacht hoe lang men al in Nederland woont. De "inburgeringsplichtigen" dienen de cursuskosten van ongeveer 6.000 euro in principe zelf te financieren, eventueel middels een lening van de IB-Groep. Wie het examen niet haalt loopt kans op fikse boetes. De WI staat niet op zichzelf, maar valt in een lange rij kabinetsmaatregelen tegen de rechten en verworvenheden van migranten, zoals onder meer de uitbreiding van de identificatieplicht, de Wet Inburgering Buitenland (WIB) die het moeilijker heeft gemaakt om een partner over te laten komen uit een niet-westers land, de verhoging van de leges voor verblijfsvergunningen, en de afschaffing van de Wet Samen die discriminatie op de arbeidsmarkt tegen moest gaan…
De achterliggende overwegingen van de SP en GroenLinks om toch in te stemmen met de Wet zijn vanzelfsprekend moeilijk te achterhalen. Maar dat het grote Fortuyn-trauma een rol heeft gespeeld is wel zeker. Parlementair links wil niet dat integratie een thema wordt bij de komende verkiezingen, en wil al helemaal niet het verwijt van rechts naar het hoofd geslingerd krijgen dat men problemen ontwijkt of soft is tegenover migranten. Witte stemmen zijn kennelijk belangrijker dan migrantenrechten. En de partijen willen graag regeren. Desnoods met het CDA, dat de wet liever gisteren dan vandaag zag ingevoerd”39
Voor de detentieboten
Voor wie de Nederlandse detentieboten nog nooit te zien kreeg, die bestemd zijn om illegalen (zogezegd alleen criminele illegalen, maar volgens vluchtelingenorganisaties ook uitgeprocedeerden… ) in op te sluiten, en die er na Rotterdam ook in Zaanstad komen, mét de instemming van de SP, volgende foto’s : http://zaanstreek.sp.nl/actie/detentieboten_zaanstad_fotopagina.shtml
De 2 boten hebben een opsluitingscapaciteit van 600. Er zou zo werk komen voor 300 personen. Een ‘verontrust lid van de SP’ postte volgend protestbericht na de beslissing van de SP om voor de boten te stemmen: “De SP zegt te willen vechten tegen de uitbuiting van migranten, maar dat is onmogelijk zolang de SP hen tevens, samen met alle andere landelijke partijen, illegaal maakt door akkoord te gaan met onrechtvaardige wetten. En zolang de SP stemming maakt met uitspraken als: "Als de Polen komen wordt Nederland het putje van Europa." Marx zei: "De arbeidersklasse heeft geen vaderland; arbeiders aller landen verenigt u!" De SP zegt echter (vrij samengevat): 'Eigen arbeiders eerst!'”
En de asielzoekers na de verkiezingen in 2006?
Maar, zeggen sommigen: de SP verdedigt toch de asielzoekers zoals laatst bij de stemming na de verkiezingen in 2006? Het is zich blij maken met een dode mus. De SP neemt op dit vlak geen enkel risico.
In het CDA Magazine nr. 4 / 17 april 2004 waar hij geïnterviewd werd door Antoine Westhoff had Marijnissen al benadrukt dat het maar om “een beperkte groep van 20.000 mensen” gaat, die hun “regulariseringsaanvraag al hadden ingediend voor 2001”: „ …wat ik van het CDA niet begrijp is de benepen manier waarop bijvoorbeeld met het asielzoekervraagstuk wordt omgegaan. Je verwacht dat het CDA mensen bejegent met compassie en dan kan een beperkt aantal asielzoekers dat nog onder het regime van de oude vluchtelingenwetgeving naar Nederland kwam en hier schoolgaande kinderen heeft een verblijfsvergunning gegeven worden. Het gaat maar om 20.000 mensen op een bevolking van 16 miljoen!”
Na de verkiezingen van november 2006 eisten de SP, PvdA, GroenLinks en D66 dat minister Verdonk tijdens de periode van de vorming van een nieuwe coalitie zou stoppen met het uitzetten van mensen die voor 1 april 2001 asiel hadden gevraagd, die nog steeds in Nederland zijn en die vrijwel zeker onder een latere algemene regularisering zouden vallen.
SP-Kamerlid Jan de Wit: “Sinds 22 november is de situatie veranderd. Er is nu een meerderheid bereid om een specifieke regeling te steunen die voor eens en voor altijd een einde maakt aan het drama rond de zogenoemde oude-wetters, die al jaren in Nederland zijn…. Er is een motie ingediend waarin de Tweede Kamer zich principieel uitspreekt voor een generaal pardon voor asielzoekers die onder de zogeheten 'oude regeling' voor 1 april 2001 hun aanvraag hadden ingediend. De regering wordt gevraagd geen mensen uit deze bekende 'groep van 26.000' uit te zetten, in afwachting van de uitwerking van het generaal pardon. Oorlogsmisdadigers en asielzoekers die zijn veroordeeld voor 'ernstige delicten' vallen volgens de motie niet onder de regeling. De motie werd gesteund door een Kamermeerderheid van PvdA, SP, ChristenUnie, GroenLinks, D66 en de Partij voor de Dieren”.
7. Het sociaal nationalisme van de SP : terug naar de Nederlandse waarden, zeden en gewoonten.
Het ethische reveil van Blair, Balkenende en Marijnissen
Niet het feit dat iedereen gelijk de wet moet toepassen, maar de assimilatie, het zich verplicht aanpassen aan de Nederlandse gewoontes, zeden en waarden is een leidmotief van de SP in de migrantenkwestie.
De SP bespeelt een identiek thema en houdt een gelijkaardig discours als New Labour van Tony Blair. Blair verklaarde op 8 december 2006 in een toespraak, onder de titel : “Our Nation’s future – multiculturalism and integration”, dat “iedereen de gemeenschappelijke Britse waarden dient te onderschrijven…. Het gaat hem niet om cultuur of levensstijl. Het gaat om waarden. Het gaat om integratie in gedeelde, verenigende Britse waarden. Het gaat om de integratie rond gemeenschappelijke waarden die ons onze definitie als burgers geven, die de rechten en plichten bepalen die samengaan met het deel uitmaken van onze samenleving…. Onze fundamentele waarden zijn: ons geloof in democratie, in de rechtsstaat, verdraagzaamheid, gelijke behandeling van iedereen, respect voor dit land en zijn gedeelde erfenis… dat is wat ons samenbrengt, dat is wat we gemeenschappelijk hebben”.
Hoe stelt zich dat bij de SP?
Van 1986….
Al in haar verkiezingsprogram van 1986 schetste de SP het beeld van een idyllisch Nederland dat stilaan verdwijnt: "Wat voor samenleving we ook bekijken in het verleden, altijd zien we dat de zwakken beschutting bij elkaar zoeken en dat ze zich organiseren. Daar was volop menselijke warmte, echte hartelijkheid en onderling hulpbetoon. Op die manier was het ondanks moeilijkheden, onderdrukking en ontberingen, toch de moeite waard om te leven. Op die manier konden mensen samen wat bereiken, samen wat veranderen. De maatschappij was niet alleen een economisch begrip, maar ook een samenleving van mensen.” De SP geeft niet aan in welk tijdperk de Nederlandse maatschappij geen economisch begrip was maar een samenleving van mensen… De benadering van het samenhorige Nederlandse volk is dan al aanwezig.
…. tot nu.
Met die ideologie was het voor de SP niet moeilijk om zich te lanceren in het “ethisch reveil voor Nederland” dat de conservatieve premier Balkenende enkele jaren geleden opstartte. In een artikel “segregatie op links” van 8 november 2006 beschrijft een journalist de morele wending van de SP als volgt : “ Met name Marijnissen heeft het multiculturele drama zien aankomen door de wortels die zijn partij heeft in de (blanke) onderklasse. …. Balkenende heeft de normen en waarden op de agenda gezet, omdat hij het nieuwe conservatisme in Nederland onderkende. Marijnissen is hem zo'n twee jaar geleden gevolgd en houdt sindsdien pleidooien voor het gemeenschapsdenken en herstel van de nationale cultuur… De SP is bovendien in principe tegen een dubbele nationaliteit van met name niet-westerse migranten. Ook de morele agenda van de SP spreekt de wat oudere, blanke Nederlander aan die de teloorgang van de oude saamhorigheid en culturele homogeniteit betreurt… Onlangs nam Marijnissen het op voor paus Benedictus XVI, die de islam in bedekte termen gewelddadig noemde. Hij zei: "Iedereen weet toch dat Mohammed ook foute kanten had?"40
Het Huis van de Historie.
De SP zal zich beginnen opwerpen als de partij die “het historisch besef van het Nederlandse volk” wil herstellen.
Marijnissen doet in 2004 het voorstel voor de oprichting van een nationaal historisch museum, “een Huis van de Historie”. Hij doet hiervoor beroep op een specialist van de CDA, en alle partijen, (CDA, PvdA, VVD, LPF, SGP, ChristenUnie ), extreem-rechts in begrepen, zullen uiteindelijk zijn voorstel onderschrijven: het parlement beslist dat het Huis der Historie er zal komen.
Enkele citaten uit de argumentatie, à la Tony Blair, van Marijnissen onder de titel: “Historisch besef verdient herwaardering”.
“Een volk zonder geschiedenis bestaat niet. Elk volk, ook het Nederlandse volk, heeft dus een geschiedenis... De hedendaagse verwarring over onze morele, culturele en politieke identiteit vindt voor een deel haar verklaring in het ontbreken van historisch besef in brede lagen van de bevolking. In een tijd waarin de veranderingen steeds sneller gaan, de samenleving individualiseert, en er geen collectieve ambities meer lijken te bestaan verdwijnt ook steeds meer de gedeelde oriëntatie en verschijnt de onzekerheid over de identiteit. Nu de Europese eenwording en gelijkschakeling steeds verder voortschrijdt, de wereld steeds kleiner wordt als gevolg van de globalisering en er steeds meer mensen met een andere culturele achtergrond in ons land wonen wordt dat steeds manifester. Een groot aantal jongeren beschouwt veel verworvenheden als vanzelfsprekend, terwijl ze dat op de keper beschouwd niet zijn. Sinds de jaren zestig kwam de nadruk te liggen op internationale ontwikkelingen. De chronologische geschiedenis van Nederland komt sindsdien vrijwel nergens meer aan de orde...”
Over welke verworvenheden en waarden gaat het?
“Onze democratische verhoudingen. Na een eeuwenlange, verbeten strijd zijn we tot de conclusie gekomen dat het systeem dat we nu hebben "het minst slechte" is. Voor een systeem bestaande uit een representatieve vertegenwoordiging van het volk met het laatste woord bestaat geen alternatief dat democratischer genoemd kan worden.
De scheiding tussen kerk en staat. Onze wordingsgeschiedenis leert ons wat de nadelen zijn van een vermenging van de kerkelijke en statelijke macht. Algemeen rekenen we de religie nu tot iets dat primair behoort tot het privé-domein.
De verhouding van het individu ten opzichte van de collectiviteit. Dat wij nu de individuele mens van ultieme waarde verklaren is niet een door een hogere macht gegeven inzicht, maar een verworvenheid van een lange emancipatiegeschiedenis.
Waarden en normen. Beide zijn niet los te zien van de geschiedenis die hen heeft voortgebracht. Onze beschaving is een erfenis; onze waarden en normen zijn dat ook. Hun wordingsgeschiedenis is essentieel voor een goed begrip van het belang ervan. Aan ons om er voor de toekomst naar eigen inzicht ons voordeel mee te doen.”
Om aan dit historisch tekort te verhelpen is er op de eerste plaats het herstel van de aandacht voor de geschiedenis in het onderwijs, maar “ook de oprichting van een nationaal historisch museum zou bij de promotie van historisch besef zeer behulpzaam kunnen zijn. In Washington staat het Museum of American History. Duitsland heeft zijn Deutsches Historisches Museum in Berlijn, en in Bonn en Leipzig het Haus der Geschichte”. Er zijn wel al rijksmusea en andere, “Echter, hét verhaal van de wordingsgeschiedenis van (de mensen die wonen in) "de lage landen bij de zee" wordt nergens verteld. In het kader van een herwaardering van het belang van historisch besef zou het goed zijn als dat wel zou gebeuren.” Marijnissen lanceert dan een tournee met spreekbeurten naar verschillende steden en universiteiten rond het thema: ”het historisch besef van ons volk verdient herwaardering”.
Het Nederlandse volk
Let wel : het gaat hem niet over de geschiedenis van de arbeidersklasse, of over de geschiedenis van de uitbuiting en arbeidersstrijd in Nederland, het gaat hem over “het Nederlandse volk”. Het gaat hem ook niet over een huis der historie dat het Nederlands kolonialisme en de Nederlandse slavenhandel aanklaagt (de oprichting van De Verenigde Oost-Indische Compagnie 400 jaar geleden maakte van Nederland, na het Verenigd Koninkrijk, de tweede grootste koloniale macht ter wereld). Het gaat hem evenmin over de collaboratie in Nederland tijdens de tweede wereldoorlog, een land waar de Jodendeportatie in vergelijking met andere landen het best georganiseerd was.
Tegenover de globalisering, de multinationals, Europa, de ‘steeds meer andere culturen die in ons land aanwezig zijn’ ontwikkelt Marijnissen geen nieuwe internationalistische cultuur of een kosmopolitisch of mondiaal bewustzijn, maar pleit hij voor het teruggrijpen naar de geschiedenis en de waarden van de nationale staat Nederland en voor meer Nederlands nationalisme.
Het gaat er bij de SP niet om kiemen voor verandering te zaaien : het gaat erom de mensen te leren beseffen dat alles wat ze hebben niet vanzelfsprekend is en dat wat ze nu hebben het beste is wat de mensheid kan bereiken : “er bestaat geen alternatief dat democratischer kan genoemd worden”.
“Het Koninkrijk moderniseren”.
Terug naar de Nederlandse normen en waarden betekent ook dat de SP niet langer opkomt voor het instellen van een republiek, en niet langer voor het afschaffen van het Koningshuis in Nederland is. De SP schrijft zich volmondig in in het bestaan van de resten van het Nederlandse kolonialisme en komt op voor “de modernisering van het Koninkrijk” .
In het verkiezingsprogramma van november 2006 kan men lezen onder de rubriek : “Het Koninkrijk moderniseren” : “Nederland vormt met de Nederlandse Antillen en Aruba het Koninkrijk der Nederlanden. In de Caribische rijksdelen is sprake van grote werkloosheid, armoede, drugsproblemen en ernstige corruptie. Veel inwoners hebben geen perspectief op een betere toekomst. De landsdelen gaan gebukt onder een grote schuldenlast. In 2007 moet een nieuwe staatsrechterlijke structuur worden vastgelegd, waarbij mogelijk vier autonome landen (Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten) en drie Koninkrijkseilanden (Bonaire, Saba, Sint-Eustatius) ontstaan.
Duidelijk moet zijn dat Nederland ook daarna zijn verplichtingen tegenover de andere rijksdelen behoudt, in sociaal-economisch opzicht, maar ook wat betreft bestuur, justitie en veiligheid. De noodzaak van duurzame en vreedzame ontwikkeling van het Caribische deel van ons Koninkrijk, verplicht ook de politici van de eilanden om zich meer dan tot nog toe in te zetten voor de bestrijding van armoede en corruptie.”
We kunnen hierbij opmerken dat dit mooie Koninkrijk-der-Nederlanden-versie-SP, evenwel niets verandert aan de rechten van zijn (zwarte) inwoners om net als de blanke inwoners te wonen of te leven waar ze willen. Zo schreef de SP in het begin van de jaren 90 over de Antilliaanse jongeren : "De overkomst van jongeren uit de Antillen naar Nederland moet ontmoedigd worden. Velen vallen hier in een diep gat, raken geïsoleerd en komen niet zelden uiteindelijk terecht in het criminele circuit."
8. Terrorisme hard en effectief bestrijden
Er is het terrorisme dat de SP bestrijdt en het terrorisme dat de SP niet bestrijdt.
Laat ons met het laatste beginnen.
Terug naar “de oorspronkelijke NAVO”
Hoe men het rijmt met de verdediging van de Nederlandse waarden en normen (de ‘democratische verhoudingen’, de individuele mens die van ultieme waarde is etc..) is maar de vraag, maar de SP is niet langer voor het uittreden van Nederland uit de NAVO. Voor de SP moet de NAVO terugkeren naar zijn ‘oorspronkelijke doelstelling’, ook al moet de SP daarvoor de waarheid en de geschiedenis geweld aandoen en de oorspronkelijke NAVO voorstellen als een ‘verdedigingsalliantie’.
Het is goed hier in herinnering te brengen dat de oprichting van de NAVO onderdeel was van de agressieve anticommunistische Trumandoctrine (1947). Op 18 maart 1949 maakten de Amerikanen, samen met 6 andere landen, waaronder Nederland en België, de tekst publiek van het Noord-Atlantische Verdrag. De Sovjet-Unie reageerde onmiddellijk tegen deze “openlijk agressieve alliantie, die een schending was van het Charter van de Verenigde Naties”.
De Amerikanen legden dit protest naast zich neer: op 4 april 1949 werd het Verdrag in Washington getekend door de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Luxemburg, Noorwegen, Denemarken, IJsland Italië, Portugal en Canada. Het eerste gevolg van dit Verdrag was een massale herbewapening nog hetzelfde jaar van de landen in het pro-Amerikaanse blok: de Amerikaanse Mutual Defense Assistance Act schonk voor 1,3 miljard dollar aan wapens en technische bijstand aan zijn bondgenoten.
De Navo zal een sleutelrol spelen tijdens de gehele koude oorlog. Een voorbeeld: de NAVO was de drijvende kracht zijn achter de militaire staatsgrepen van kolonels en generaals in Griekenland en Turkije, allebei lid van de NAVO sinds 1952.
Het Comité de surveillance OTAN definieerde de NAVO als volgt : “De Navo is meer dan ooit de gewapende arm van de Verenigde staten in Europa, en morgen misschien in de Caucasus of elders. Zijn objectief is de economische dominantie van het Westen en zijn bevoorrading met strategische grondstoffen te verzekeren met militaire en politieke middelen. De NAVO staat ten dienste van de grote industriële en financiële ondernemingen van de Westerse machten. Dit brengt met zich mee dat rebellerende regeringen en bevolkingen terug in het gareel worden gebracht met alle middelen, oorlog inbegrepen”. 41
Het Sociaal Forum in Sevilla hernam wat altijd het standpunt geweest is van heel de democratische beweging in Europa : “Vanuit Sevilla lanceren we de oproep om de strijd door te zetten voor de ontbinding van de NAVO, voor het einde van de imperialistische oorlogen, tegen de marchandisering van de wereld, de afbrokkeling van rechten en vrijheden, het staatsterrorisme, voor de hoop, de vrede en een toekomst voor de komende generaties”.42
In het verkiezingsprogramma van de SP leest men iets heel anders : “De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie verandert geleidelijk van een regionale verdedigingsalliantie in een wereldwijd opererende, agressieve interventiemacht. De oude NAVO heeft zichzelf overleefd en de voormalige vijanden, de landen van het Warschaupact, als lid opgenomen of, zoals Rusland, tot ‘partner for peace’ gemaakt. De NAVO is afgestapt van haar oorspronkelijke defensieve verdragsrechtelijke taak, verdediging van het grondgebied van de lidstaten tegen aanvallen van buiten. Het bondgenootschap heeft zichzelf het recht gegeven overal ter wereld militair op te treden. En handelt daar ook naar, waardoor Nederlandse soldaten nu ver van huis worden ingezet. Deze NAVO-politiek wordt door de SP niet gesteund.”
In de NAVO blijven
Maar waarom dan in de Navo blijven? Het antwoord is de eenvoud zelve en het typische argument waarmee de sociaal-democratie altijd al haar deelname aan allerlei misdadige regimes en operaties heeft goedgepraat: om daar de rol van dwarsligger te spelen! We laten ons niet op een zijspoor zetten: zonder ons wordt het immers nog erger.
Anja Meulenbelt (ooit links, feministisch boegbeeld van de jaren 60, nu SP-senator, liet zich in 2003 dopen in Amsterdam- een op te merken verschijnsel is dat de SP zich ook opwerpt als ‘de thuisbasis voor radicale christenen’) beschrijft in haar verslag van het SP congres waarop het programma voor november 2006 wordt vastgelegd, hoe en waarom die wijzigingen in het programma allemaal zijn verlopen: “Er liggen een paar echte principiële punten voor : dat de SP af wil stappen van de traditionele stellingname dat we tegen de monarchie zijn. En dat we niet meer zeggen dat de NAVO moet worden opgeheven. En niet… omdat we het eens zijn met wat de NAVO nu doet. Dat is duidelijk, de SP handhaaft haar standpunten over vredesmissies en interventies in andere landen, zoals we tegen de missies in Irak en Afghanistan waren en blijven. We zijn niet tegen de NAVO, we zijn tegen bijna alles wat de NAVO nu doet.
Maar we willen ons daar mee bemoeien, we willen de dwarsligger worden in de NAVO, we willen onszelf niet op een zijspoor zetten als het debat over de toekomst van de NAVO wordt gevoerd…. De stemmingen. Dat gaat aan de lopende band, want er zijn 300 amendementen over. De stemmachientjes blijken niet te werken, dat wordt weer klassiek met de hand met de stemkaart omhoog. We werken ons er doorheen. Een aantal wordt overgenomen, de meeste niet, maar er zijn ook al drie rondes geweest waarin veel van wat de achterban vindt is opgenomen. De monarchie wordt niet afgeschaft. En de SP mag in de NAVO dwarsligger blijven”.43
Een beter OMC, een betere Wereldbank, een betere…
Dezelfde redenering die de SP maakt voor de militaire arm van het wereldkapitalisme, maakt ze ook voor de economische arm : voor de Wereldhandelsorganisatie, het FMI en de Wereldbank: “Nederland is via verdragen vertegenwoordigd in een groot aantal internationale en supranationale instituties, zoals de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie (WTO), de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de Raad van Europa en de NAVO. Binnen deze instituties is de democratische controle onvoldoende gewaarborgd. Daar dient verandering in te komen” (Verkiezingsprogramma SP 2006).
Is het probleem “het gebrek aan democratische controle» of gaat het om het imperialistische karakter zelf van deze instellingen, zoals wordt aangetoond in volgende standpunten?
Jean Ziegler: “Net als de Wereldhandelsorganisatie en het Internationaal Monetair Fonds is ook de Wereldbank een bastion van het neoliberale dogma. Zij legt in alle omstandigheden en aan alle landen met schulden de Washington consensus op. Zij zorgt voor de privatisering van de publieke bezittingen en de staten. Zij legt het imperium van de nieuwe heersers van de wereld op. De beslissing van de bankiers is er altijd wet”44.
Michael Parenti: “…. Sommige liberale critici komen tot de conclusie dat buitenlandse hulp en het FMI en de structurele aanpassingen van de Wereldbank “niet werken”; ze zeggen dat de uitkomst altijd minder zelfvoorziening en altijd meer armoede in de ontvangende landen brengt. Waarom gaan de rijke lidstaten er dan mee door om het IMF en de Wereldbank te sponsoren? Zijn die leiders gewoon minder intelligent dan de critici die er maar op blijven wijzen dat hun politiek precies het tegengestelde effect heeft? Neen, het zijn de critici die dom zijn, niet de Westerse leiders en investeerders die zoveel van de wereld bezitten en van een immense weelde en succes genieten. Zij gaan ermee door om hulpprogramma’s en leningen te verstrekken omdat zulke programma’s wel degelijk werken. De vraag is alleen, voor wie ? Cui bono?
De bedoeling achter hun investeringen, leningen en hulpprogramma’s is niet om de massa’s in andere landen omhoog te trekken. Dat is niet het soort business waarin zij geïnteresseerd zijn. Het doel is de belangen van de globale kapitalistische accumulatie te dienen, de landen en de lokale economieën van Derde Wereld volkeren in te palmen, hun markten te monopoliseren, hun lonen naar beneden te drukken, hun arbeid te belasten met enorme schulden, hun openbare diensten te privatiseren, en deze naties te beletten om handelsconcurrenten te worden door hen een normale ontwikkeling te beletten. Als men het zo bekijkt, werken investeringen, buitenlandse leningen en structurele veranderingen zeer goed.
Het echte mysterie is: waarom vinden sommige mensen zulk een analyse zo onwaarschijnlijk, een soort inbeelding van samenzweerders? Waarom zijn ze sceptisch dat de VS heersers bewust en opzettelijk zulke schaamteloze politiek voeren in de Derde Wereld?45.
“Terrorisme hard en effectief bestrijden”
In verschillende Europese landen is er een democratische campagne aan de gang tegen de Europese antiterrorisme wetgeving. In België is er het CLEA (het comité voor de vrijheid van mening en vereniging); in Engeland zijn er verschillende organisaties zoals CAMPACC dat campagne voert voor de terugtrekking van de Terrorism Act 2000, de Anti-Terrorism, Crime and Security Act (ACTSA) 2001, de Prevention of Terrorism Act 2005; in Denemarken is er Rebellion dat een internationale oproep tegen de Europese anti-terroristenwetgeving lanceerde en daarvoor ook vervolgd wordt door het Deense gerecht.
De Europese anti terrorismewetgeving werd door Europa aangenomen op basis van de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties. Op deze lijst bevinden zich ongeveer alle verzetsorganisaties in de derde wereld.
In België werd de Belg en woordvoerder van het informatiebureau van de DHKP-C, Bahar Kimyongür, in 2006 veroordeeld tot vijf jaar effectieve opsluiting nadat de rechter oordeelde dat zijn activiteit in België weliswaar volkomen legaal was, maar dat zijn activiteit verbonden is aan een recent door de wetgeving als terroristisch bestempelde organisatie en dus strafbaar voor terrorisme.
Op het vlak van de ‘terrorismebestrijding’ stelt de SP zich zonder complexen op aan de overkant van de barrière, en schrijft ze zich volmondig in in de Amerikaanse en nu ook Europese aanpak en ideologie.
De SP stelt zich niet de vraag naar hoe die lijst van terroristische organisaties is tot stand gekomen, niet door wie die lijst is samengesteld, waarom en met welk doel, niet naar de middelen die worden ingezet.
Hier maakt men zich ook geen zorgen over de afbraak van de democratische rechten die gepaard gaat met deze wetgeving. Wel voegt men er een zin bij die men overal kan bijzetten en die tot niets engageert: “men moet ook de voedingsbodem van het terrorisme aanpakken”.
De SP stemde volgende antiterrorismewet
“Er komt een aparte categorie bijzondere opsporingsbevoegdheden voor terroristische misdrijven. Voor het toepassen van deze bevoegdheden is een aanwijzing (in plaats van een verdenking) van een terroristisch misdrijf voldoende. Een verdachte van terroristische misdrijven kan 2 jaar (in plaats van 90 dagen) inzage in het procesdossier geweigerd worden, de rechter toetst deze geheimhouding. Voor het in bewaring stellen van een verdachte van een terroristisch misdrijf komt de eis van ernstige verdenkingen te vervallen. De maximale straf voor het verbergen van een verdachte gaat omhoog van 6 maanden naar 4 jaar wanneer het om een verdachte van terroristische misdrijven gaat.”
In het verkiezingsprogramma van november 2006 wordt op twee plaatsen volgende keiharde strijd tegen het terrorisme aangekondigd.
Onder het hoofdstuk Betere veiligheid Politie en Justitie: Terrorisme hard en effectief bestrijden: “Weinig mensen zijn betrokken bij terroristische activiteiten, maar zij maken wel veel mensen bang. Terroristen chanteren de samenleving en zijn bereid onschuldige slachtoffers te maken. Aanpak van die dreiging zal ook de komende jaren hard nodig zijn. Bestrijding van terreur vereist vastberaden en hard optreden tegen terroristen. Daarnaast is het aanpakken van mogelijke voedingsbodems van redeloos radicalisme nodig, zoals vervreemding, achterstelling, uitsluiting, isolement en indoctrinatie. Bij het signaleren van tekenen van dit soort van radicalisering spelen wijkagenten en jongerenwerkers een belangrijke rol….
“Geradicaliseerde personen isoleren”
… Geradicaliseerde personen moeten zoveel mogelijk worden geïsoleerd van potentiële volgelingen. Dat kan bijvoorbeeld door hen goed in de gaten te houden. Discriminerende, racistische en tot geweld oproepende propaganda, vooral op het Internet, wordt door politie en justitie harder aangepakt en waar mogelijk door de rechter verboden. Personen die van terrorisme worden verdacht, moeten zonder mankeren voor de rechter worden gebracht.
Het is echter niet nodig om te morrelen aan de waarborgen die de rechtsstaat aan verdachten biedt; dat zou juist een concessie zijn aan hen die geen enkele boodschap hebben aan onze rechtsstaat. De democratie verdedigt zich niet door zichzelf te beperken. Juist in deze tijd dienen we ons respect voor de mensenrechten te onderstrepen, als wezenskenmerk van onze beschaving”.
Onder het hoofdstuk Beter samenwerken internationale politiek: “Terrorisme moet hard worden bestreden, onder meer door betere internationale samenwerking van inlichtingendiensten, het opsporen en bevriezen van financieringsbronnen van terroristische organisaties en vooral het verminderen van de voedingsbodem van terrorisme.
Daartoe behoort het bestrijden van mensonterende armoede, analfabetisme, kinderarbeid en onderdrukking en geweld door bendes, krijgsheren en overheden. En het bieden van perspectief en hoop. Nederland moet binnen en buiten Europa zoeken naar partners die pleiten voor ontwapening en conflictpreventie. In deze partnerschappen moeten we werken aan het oplossen van hardnekkige conflicten, zoals die in het Midden-Oosten. De Nederlandse regering dient al haar diplomatieke mogelijkheden te gebruiken om resoluties van de VN tot uitvoering te brengen en strijdende partijen hun gewelddadige optreden te laten stoppen”.
“Verlenging van de wapenboycot tegen China”
Stelt de SP zich geen vragen over “de mensenrechten en terrorismebestrijding” in de VS en Europa, ze volgt wél de mensenrechtensituatie in China op de voet.
Vandaaruit werd ze de drijvende kracht achter de verlenging van de wapenboycot tegen China: “De SP was voor verlenging van de Europese wapenboycot tegen China. SP-woordvoerder Van Bommel nam het initiatief tot een motie voor verlenging van het wapenembargo, samen met VVD’er Van Baalen. Eind 2003 was de EU van plan het wapenembargo tegen China, dat in 1989 werd ingesteld toen de democratiseringsbeweging in dat land bloedig werd neergeslagen, op te heffen. Als gevolg van deze druk en een samenloop van internationale omstandigheden (vooral internationale druk van de VS op EU) is het embargo nog steeds van kracht. De mensenrechtensituatie in China is slecht en wordt door de SP op de voet gevolgd.” 46
Het ultieme bewijs en signaal van een ex-maoïstische partij dat ze voorgoed heeft gebroken met China en zijn eigen verleden en dus volkomen acceptabel is geworden?
9. Wat maakt een partij de dag van vandaag links?
Van rotte tomaat naar tomaat voor huiselijk gebruik
De SP is van een “maoïstische partij” geëvolueerd naar de “protestpartij van de rode tomaat” tot de “respectabele derde partij van Nederland”. Ze heeft een partijvoorzitter die in december 2006 door de parlementaire pers uitgeroepen werd tot “politicus van het jaar”, en door het Opiniepanel van EenVandaag en de leden van de Tweede Kamer tot “beste politicus”.
De evolutie van de SP bemerkt men tot in de veranderende symboliek. Het oude logo was de vliegende tomaat “wij zijn tegen, weg ermee”. Het was de rotte tomaat van het protest, symbool voor de protestpartij die de SP lange tijd is geweest en ook wilde zijn. Het nieuwe logo van de SP is nog steeds de rode tomaat, maar dan zonder het protestelement. De tomaat van vandaag is omgevormd naar een vriendelijk huiselijk symbool.
Iemand die de SP aan het werk zag tijdens de verkiezingscampagne in 2006 schrijft: “ Dat beeld hebben ze heel knap tijdens deze campagne weten te versterken. Waar ze campagne voerden stond vaak een pan vol met tomatensoep, die uitgedeeld werd. Ook Jan Marijnissen zag je regelmatig op TV, tomatensoep slurpend en je vriendelijk toelachend. Dat effect werd nog eens versterkt door iedere voorbijganger een pannespons in de vorm van een tomaat te geven. Met die sponzige tomaat kon je nog geen mug doodgooien. "Alleen voor huiselijk gebruik". Een vriendelijke partij dus! Kom erbij! Ik heb bewondering voor de inventiviteit waarmee met een kleine verandering een symbool de partij de wens tot transformatie uitbeeldde: van protestpartij tot socialistische huisje-boompje-beestje-partij . Ik denk dat het de SP geen windeieren heeft gelegd.”47
De garanties van een respectabele partij
De SP heeft de prijs betaald om een respectabele partij te worden in een Europees, strategisch, welvarend en imperialistisch land.
Daarvoor heeft ze de internationale garanties gegeven die Europa en de Amerikanen moeten gerust stellen. De SP heeft de NAVO aanvaard; ze heeft zich ingeschreven in de oorlog tegen het terrorisme; de internationale instellingen als het IMF, de Wereldbank aanvaard; ze geeft garanties dat ze het Koningshuis en het Koninkrijk Nederland met zijn kolonies wil moderniseren, ze legt de multinationals geen strobreed in de weg, ze stelt dat we via de parlementaire democratie het verst denkbare democratische punt van de menselijke geschiedenis hebben bereikt.
Daarvoor heeft ze duidelijk gemaakt dat ze een partij is die “een kat een kat” durft te noemen. Centraal staat hier de kwestie van de immigratie. Zo is de SP de linkse partij die ‘durft’ te stellen dat er een migrantenstop moet komen, die ‘durft’ te stellen dat de integratie van de mensen afkomstig uit de immigratie een mislukking is en die (financiële dwang) maatregelen voor integratie voorstelt en stemt. Vandaar is de SP er ook toe overgegaan de ‘nationale waarden’ te definiëren die men als Nederlander dient te respecteren.
Ten derde heeft de partij garanties gegeven aan de ondernemers. Zij zijn mensen net als iedereen. Men moet beroep doen op hun goede wil en op hun verantwoordelijkheidszin om banen te scheppen. Er bestaat zoiets als eerlijke winst. Dit systeem heet bij de SP niet langer kapitalisme, waar de wet van de concurrentie onverbiddelijk de zwakste uitschakelt en steeds meer kapitaal concentreert in de handen van enkele grote multinationale groepen.
Tenslotte geeft de SP, via het Centraal Planbureau, de garanties dat ze het staatsbudget als een goede huisvader zal beheren, onder de slogan: een beter Nederland voor hetzelfde geld.
Eenheidsdenken met een linkse saus
Om te eindigen met de vraag van het begin: “Is de SP voor radicaal links het voorbeeld van een Maoïstische partij die zich wist uit te bouwen tot een moderne, linkse massapartij?” luidt het antwoord negatief. Ze is veeleer een illustratie van wat Angela Davis stelde : “Er is geen gegarandeerde overgang van het radicaal militantisme van het verleden naar progressieve standpunten voor de dag van vandaag”48.
In een wereld die fundamentele wijzigingen kende sinds de jaren 60/70 is de SP niet in staat gebleken een ander antwoord te geven dan de overname van heersende Eenheidsdenken, overgoten met een menselijke en sociale saus.
Ze is een illustratie van het toegeven aan de enorme druk die er in onze landen bestaat op alle linkse partijen om partijen van het centrum te worden (men hoeft in dit verband ook maar te kijken naar het sociaal-democratisch discours in Frankrijk : ni gauche, ni droite, Rassemblement de tous les Français, Pacte Présidentiel avec tous les Français etc.)
Een globale wereldvisie
Er is geen linkse partij die kan zeggen dat ze een globaal links antwoord heeft voor de nieuwe situatie van vandaag.
De liberale contrarevolutie heeft het voormalig socialistisch blok van de kaart geveegd en wereldwijd, ook in onze landen, verwoestende ravages aangericht in de wereld van de arbeid.
Maar dat niet alleen.
Het offensief was en is niet enkel economisch en politiek maar ook ideologisch. Met het verdwijnen van het socialistisch kamp verdween voor radicaal links de mogelijkheid om (kritisch) te kunnen verwijzen naar het ander maatschappijmodel dat ze nastreefde.
Tegelijk werden de progressieve en solidaire maatschappelijke denkbeelden in onze landen omvergegooid en legde rechts een globale en samenhangende wereldvisie op.
De superioriteit van de vrije markt tegenover socialisme en openbare diensten. Angst en fataliteit in plaats van klassenstrijd voor werk en inkomen. Klassen werden “allemaal mensen”. Klassesolidariteit werd individualisme, racisme en nationalisme.
Migrantenarbeiders en asielzoekers werden niet-geïntegreerde indringers, potentiële criminelen en terroristen. Criminaliteit wordt niet langer bekeken vanuit de sociale omstandigheden maar vanuit individuele verantwoordelijkheid en etniciteit en wordt bestreden met een politiek van zero tolerantie en totale controle.
Radicaal verzet in de Derde Wereld tegen nieuw kolonialisme en oorlog is gelijk aan terreur. Ten oorlog trekken zonder aangevallen te worden (preemptive strike) is met de Amerikaanse War on Terror een legitiem en gerechtvaardigd begrip. De oorlog is, ook voor de regeringen die in het begin protesteerden, vandaag een fait accompli, en via de NAVO is nu iedereen betrokken partij. Vrijheid van mening is voortaan beperkt binnen het Amerikaanse kader van de antiterreurwetgeving….En zo zou men alle maatschappelijke thema’s kunnen afgaan.
Als de SP ons iets leert dan is het wel dat links tegenover dit globale rechtse wereldbeeld een ander, links, samenhangend wereldbeeld en alternatief zal moeten ontwikkelen, dat breekt met het kapitalisme en waarin elke hervorming en verbetering die men nastreeft zijn plaats moet krijgen.
Daarbij zal men de nieuwe problemen van vandaag niet moeten ontwijken, maar confronteren. Om tot zo’n concept te komen, zal het een prioritaire taak zijn voor radicaal links om alle potentieel uit de wereld van de arbeid, intellectuelen, mensen uit de associatieve wereld… dat hieraan kan bijdragen, uit te nodigen aan dit werk en debat deel te nemen. Wat ons meteen brengt bij een laatste punt.
Een alliantie tussen alle polen van verzet.
De SP lonkt naar allianties met de andere grote partijen om te kunnen regeren.
In de huidige situatie zal radicaal links daarentegen een front moeten ontwikkelen met alle antikapitalistische, antiracistische en anti-imperialistische krachten in alle geledingen van de maatschappij en op Europees en internationaal vlak.
In 2003 was er in België de verkiezingsalliantie Resist, een alliantie tussen Belgische communisten en radicale nationalisten van Arabische origine. Dit project was uniek in Europa.
Het had de verdienste een eerste poging te doen om te antwoorden op de grote problemen die werden opgesomd en een front van weerstand te sluiten. Ondanks alle tekorten en soms terechte verwijten die men kan maken, was dit een project dat voortzetting verdiende, dat de kans moest krijgen om zich te verdiepen en zich te verruimen, in plaats van het op te blazen na een zwak electoraal resultaat.
Het is een gemiste kans, maar vier jaar later is het debat over Resist nog steeds gaande en het is een noodzakelijk debat.
In zijn nieuw boek dat in maart 2007 uitkomt bij Manteau schrijft Dyab Abou Jahjah, de federale voorzitter van de Arabisch Europese Liga: “De lijst RESIST was een constructief en bijzonder experiment waar wij voor het eerst een alliantie hebben kunnen smeden met een andere organisatie, die een andere ideologische en etnische achtergrond heeft. Het probleem van RESIST was dat het een verkiezingslijst was en vanaf het moment dat de resultaten niet zo best waren ( tenminste voor onze partners) is de breuk een realiteit geworden. RESIST was een experiment dat moest verder gezet worden.
We hadden het los van de verkiezingen moeten zien, als een brug om mensen op een radicaal democratische lijn in België dichter bij elkaar te brengen, over de etnische grenzen heen.
Het feit dat we ook en even snel als de PVDA afstand van namen was ook een fout, en dat geef ik nu toe. De sectaire houding die we soms hebben vertoond heeft vaak te maken gehad met hoe anderen zich naar ons hebben gepositioneerd. Als je als beweging constant uitgespuwd wordt en verdacht wordt gemaakt dan neig je naar een continue defensieve houding. Vooral als je komt vanuit een al onderdrukte en uitgesloten gemeenschap. Ik erken onze fouten op dit vlak maar onze vermeende partners en vrienden dragen, zo niet meer, dan toch even veel verantwoordelijkheid”.
Het is tenslotte aan de jonge generatie om zijn eigen weg, zijn eigen missie en engagement te vinden in de huidige wereld. Alle pogingen van de jongeren verdienen meer steun en aandacht.
De weg van de jongeren zal onvermijdelijk verschillend zijn van die van de maoïstische of revolutionaire generatie voor hen. Maar als links morgen meer wil betekenen dan een verkiezingsscore binnen het huidige eenheidsdenken, dan zal die weg zeker verschillend zijn van die van de SP.
Annex 1
MAS/LSP :
“De partij lijkt zich op te maken voor “progressieve” allianties op bestuursniveau. Ook in het programma werden enkele stappen achteruit gezet. De SP trekt naar de kiezer met het verkiezingsprogramma “Een beter Nederland voor hetzelfde geld”. Uit dat programma blijkt dat de partij zich niet langer verzet tegen lidmaatschap van de NAVO en zelfs een belastingsverhoging voor de rijksten zit er niet meer in. Op het partijcongres van 7 oktober werden door de Bredase SP-afdeling 10 voorstellen ingediend om het programma te veranderen. Deze voorstellen waren allen letterlijk overgenomen uit het programma van 2003. Niet omdat de afdeling zo enthousiast was over dat programma, maar om het contrast met het huidig programma aan te tonen. De amendementen uit Breda werden onder meer verdedigd door leden van Offensief, onze Nederlandse zusterorganisatie.Uiteraard hopen we dat de SP bij de parlementsverkiezingen zal vooruitgaan. De SP hoopt dat haar nieuwe programma de deur open zet voor “een sociale alliantie met de SP” na de verkiezingen. De partij van Jan Marijnissen wil de lokale ervaringen met coalities van SP, PvdA en Groen Links ook op nationaal vlak herhalen. Waar de SP op lokaal vlak coalities sloot met neoliberale partijen, heeft de partij ook een reeks neoliberale maatregelen aanvaard. In Nijmegen bijvoorbeeld werd ingestemd met een besparingsprogramma van 16 miljoen euro en werd akkoord gegaan met de privatisering van het lokaal busbedrijf. Wat zouden de gevolgen zijn van een dergelijk beleid op nationaal vlak? Het zou er alleszins niet voor zorgen dat de SP nog langer gezien wordt als een mogelijkheid om het verzet tegen het neoliberalisme te versterken. Wellicht zou de partij in eerste instantie niet zwaar verliezen bij verkiezingen door het gebrek aan een alternatief en met het argument van het “minste kwaad”. Het programma van de SP volstaat niet als antwoord op het afbraakbeleid van de afgelopen regeringen. Bovendien dreigt de SP tekort te schieten in haar rol van ‘partij van verzet’ door deel te nemen aan een coalitie met neoliberalen. Offensief is actief binnen de SP omdat deze partij nog steeds gezien wordt als een mogelijk alternatief waarbinnen bredere lagen actief kunnen zijn. We voeren er echter oppositie tegen de koers van de partijleiding. We verzetten ons tegen machtsdeelname met neoliberale partijen en verdedigen een 10-puntenprogramma als alternatief op dat van de partijleiding. ... Met een strijdbaar programma zou de slagkracht van de SP groter zijn en zou de partij meer richting en leiding kunnen geven bij protestbewegingen tegen de volgende regering.”
Annex 2
MAS/LSP :
“Bij de parlementsverkiezingen van 22 november was de SP de grote overwinnaar met 25 zetels tegenover 9 bij de verkiezingen van 2003. Met 1.624.349 kiezers (16,6%, een stijging van 10%) is de SP niet langer een kleine partij, het is de derde grootste partij na CDA en PvdA. De SP won er zowat 1 miljoen kiezers bij, de PvdA verloor er 600.000.
De verkiezingen vormden een nederlaag voor rechts....De sterke vooruitgang van de SP is een uitdrukking van het ongenoegen tegenover het jarenlange beleid van ‘hervormingen’ (lees: aanvallen op de levensstandaard van de arbeiders en hun gezinnen).De SP kon nu de verkiezingen winnen omdat de partij gezien wordt als “anders” dan de traditionele partijen. Jan Marijnissen stelde dat de kiesuitslag aangeeft dat de bevolking een “menselijker en socialer” beleid wil. De partij heeft enorme verwachtingen gecreëerd onder brede lagen van de Nederlandse arbeidersklasse.
Hierdoor krijgt de partij ook een grote verantwoordelijkheid. We hopen dat de SP zich niet zomaar voor de kar van de traditionele partijen zal laten spannen. Door meebesturen als centrale doel voorop te stellen, zou het mogelijk tot grote toegevingen komen aan de andere partijen. Als de SP zich inschakelt in een neoliberaal project, zal het er een zware prijs voor betalen. Er is natuurlijk de druk om op een positieve wijze verandering te bekomen, maar is dat mogelijk in een coalitie met Balkenende? Jan Marijnissen lijkt immers steeds meer open te staan voor die optie.
Het patronaat eist verdere “hervormingen” van de sociale zekerheid en wil ook besparen op de lonen. Een sterke SP kan een belangrijk wapen zijn tegen het neoliberale offensief. Daartoe zal het noodzakelijk zijn dat de partij actief deelneemt aan het verzet tegen het huidig beleid en dit verzet een politieke stem geeft.
Onze Nederlandse zusterorganisatie, Offensief, is op een kritische wijze actief binnen de SP. We komen er op voor een strijdbare en consequente opstelling van de partij. Dus tegen een deelname aan een coalitie met een neoliberaal beleid en voor een actieve betrokkenheid van de tienduizenden leden en sympathisanten van de partij. Zo kan de SP verder uitgebouwd worden als politiek instrument voor de belangen van de arbeiders en hun gezinnen “.
Annex 3
PVDA in De Morgen 23 oktober 2006 :
«Branders: De Resistepisode had één voordeel voor de PVDA: we zijn er slimmer door geworden. We werken nooit meer met een puur theoretisch model dat we dan aan de mensen willen verkopen. Resist was een gezonde breuklijn met het verleden.…De tijd is voorbij dat de PVDA altijd als enige gelijk had. In de strijd om het Kiwimodel hebben we aangetoond dat we met de KWB kunnen samenwerken. Die 'sektarische' opstelling moet voorbij zijn. We willen, zoals de Portugese KP dat zegt, 'een huis met glazen deuren' zijn. Kom maar kijken. Wat hebben wij te verbergen? Op ons nieuwe congres, in de herfst van 2007, zullen we voor het eerst wellicht de pers uitnodigen. U ziet, wij zijn geen extremistische partij. Ik versta ook niet waarom men het voortdurend over 'extreem links' heeft. De PVDA is nooit extreem geweest.
Journalist : U meent het?
Branders: (echt boos) "Je moet me uitleggen waarom ik extreem ben. Wat aan mijn eisen of mijn voorstellen is extreem? Ja, de PVDA is veranderd, maar toch zeker niet in extremistische richting. Onze communicatie is op nieuwe leest geschoeid, en ook onze inhoud is veranderd. We willen niet langer een partij zijn die honderd kilometer voor de mensen uitloopt en zich dan verwonderd omdraait: 'Waar blijven ze toch?' Vroeger waren wij een belerende partij. Vandaag is het principe: de werkmensen bepalen onze koers."
Journalist : Over democratie gesproken...
Branders: "Je wilt over Stalin beginnen. Ik zie het wel. Ik ben in 1964 geboren, ik wil er níét op antwoorden. níét."
Journalist: Ik ben in 1965 geboren en je mag mij heus vragen stellen over Hitler.
Branders: "Goed dan. Al durf ik te wedden dat je het over het boek Een andere kijk op Stalin van Ludo Martens wilt hebben."
Journalist: Dat klopt, want Martens is nog altijd PVDA-voorzitter. In zijn boek corrigeert hij foute cijfers over Stalin maar kan hij ook nooit de aandrang weerstaan om Stalin over de hele lijn te verdedigen. En, niet het minst, hij raadt zijn partijleden aan om de koers van Stalin te blijven volgen. Nou.
Branders: "Ik ben zestien jaar lid van de Partij van de Arbeid! Al die jaren draai ik als dokter mijne nikkel af om dingen te veranderen in een wereld die niet goed gaat. Ik ben geen historicus. Ik ben arts. Ik stel vast dat journalisten in 1988 dezelfde vragen stelden als jij nu. Vraag je Johan Vande Lanotte of Steve Stevaert ook waarom BWP-voorzitter Hendrik De Man voor de collaboratie met Hitler koos? Moet CD&V-voorzitter Yves Leterme zich verantwoorden voor de honderdduizenden doden van de inquisitie? Nee toch. Je durft hen die vraag zelfs niet te stellen, want je zou je belachelijk maken. Waarom dan wel aan mij? Ik heb minder met Stalin te maken dan Vande Lanotte met De Man."…
Branders: "…. Tijdens de marsen voor werk in Clabecq liepen er ineens ook zo'n paar Stalinvlaggen achter ons. Ik kreeg haast een beroerte. Ter plekke hebben we beslist dat dit soort zaken niet meer kunnen." (De PVDA heeft nooit met Stalin vlaggen op de betoging van Clabecq gelopen, LV)
Journalist: Maar is de PVDA nog stalinistisch of maoïstisch?
Branders: (héél fel) "Ik ben dat nooit geweest! Voilà! Ik ben al vijftien jaar lid van de PVDA. Ik heb mij niet één dag stalinist of maoïst genoemd, of zo beschouwd. Er is mij zelfs nooit gevraagd of ik wel een stalinist of zo zou zijn."
Van Acoleyen: "Ik geef toe: de communistische beweging heeft een geschiedenis, en dus een erfenis, en we aanvaarden die. In het andere geval zouden we aan geschiedenisvervalsing doen. De communistische geschiedenis heeft heel mooie kanten maar gruwelijke misdaden. Waarom dat ontkennen?"
Journalist: De vraag is: waarom die misdaden verdedigen, of goedpraten?
Van Acoleyen: "Nu spreek ik even uit persoonlijke naam. Ik denk niet dat vandaag binnen de PVDA nog een boek zou geschreven worden als Een andere kijk op Stalin. “
Annex 4
Dirk van Duppen in Uitpers december 2006 :
“.... Het verkiezingsresultaat van de SP komt niet uit de lucht vallen. Er zijn enkele opvallende gelijkenissen met hoe de SP in Nederland de ruimte links van de sociaal-democratie invult en hoe de PVDA+ in België daar in bescheiden mate ook in lukt voor een paar gemeenten.
Op de verkiezingsavond zei SP lijsttrekker Jan Marijnissen: "Dit is het resultaat van tientallen jaren werk aan de basis, in de wijken en op de werkvloer". Ook het resultaat van de PVDA+ is mee bepaald door ruim dertig jaar basiswerk, in en aan de bedrijven en in de wijken.
Ten tweede is de uitslag het resultaat van een stevig sociaal 10-punten-programma. Onafhankelijk van de SP, is de PVDA+ begin dit jaar op basis van ruime volksbevragingen tot een erg gelijklopend programma gekomen. De eisen van de SP rond nabije zorgvoorziening, openbare gas- en elektriciteitsvoorziening, kleinere klassen in het onderwijs, de bouw van betaalbare koop- en huurwoningen zijn bijna identiek aan het PVDA+ programma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006. (www.sp.nl; www.ikkiespvda.be )
Ten derde is er de stijl van werken. Jan Marijnissen: "De kleine partij met de Grote Waarheden werd een veel bescheidener partij, die de waarheid niet langer in pacht wilde hebben, … maar op zoek moest naar nieuwe antwoorden op nieuwe vragen. Om eens wat meer naar anderen te luisteren, naar mensen die het ook goed voor hadden met de samenleving maar die tot dan toe terugschrokken voor onze eigengereide toon. We hebben heel veel geleerd van dat luisteren. We hebben met allerlei mensen gesproken; heel veel gewone mensen. In plaats van hen te vertellen hoe het zat, hebben we hen gevraagd hoe zíj tegen de toekomst aankeken, wat er volgens hén wel en niet mogelijk zou zijn."(www.sp.nl )
In de Belgische PVDA is er stevig gediscuteerd over die andere stijl van werken. Op ledenvergaderingen in volkswijken en bedrijven kozen partijleden de slagzin ‘eerst de mensen, niet de winst’. Dat is onze visie op een hedendaags socialisme. Voor de gemeenteraadsverkiezingen werden in alle gemeenten ruime volksbevragingen gehouden. In Hoboken bevroegen we 1.450 inwoners, in Deurne zo’n 1.050. Zij hebben het behoud van de openbare ziekenhuizen Erasmus en Stuivenberg op de agenda geplaatst. En wij hebben samen met hen er een actiepunt van gemaakt. Meer dan 700 inwoners schreven me een kaartje waarom Erasmus en Stuivenberg moeten blijven. Mie Branders, PVDA+ verkozene in Hoboken, vertelde aan De Morgen:"We willen niet langer een partij zijn die honderd kilometer voor de mensen uitloopt en zich dan verwonderd omdraait: 'Waar blijven ze toch?' " (DM, 23/10/06). Jan Cap, vroeger hoofddelegee van Boel Temse, formuleert het zo:"Onze partij is geëvolueerd van een belerende naar een bevragende partij."
Tenslotte wordt Jan Marijnissen door vriend en vijand erkend omwille van zijn authenticiteit. Kamerleden van de Nederlandse SP geven hun maandinkomen boven de 1500 euro af als bijdrage aan hun partij. "Zo laten we zien dat niet alle politici zakkenvullers zijn", schrijft de SP op haar website. Ook in de Belgische PVDA geldt dit principe. Kaderleden en de dokters voor het volk werken aan een gewoon loon. Zij leven net zoals de meeste mensen in hun volkse buurt. Lenin zei al: "Wie niet leeft zoals hij denkt, denkt snel zoals hij leeft." Dat sociaal-ethische principe is erg zinvol. Het houdt de portemonnee dun en het hoofd links. Deze manier van leven maakt PVDA+ politici geloofwaardig bij de bevolking.”
Annex 5
Résumé van de brochure Gastarbeid en Kapitaal
(Alle citaten in het schuin zijn letterlijke citaten uit de SP brochure).
* In de inleiding stelt de SP dat het “verschijnsel gastarbeid” veel vragen oproept “bij de mensen”. Uit het onderzoek dat de SP daarop naar dit probleem heeft verricht en dat zijn weerslag vindt in de brochure blijkt dat de problemen zich vooral situeren “bij de mensen die van het platteland komen, die de Islamitische godsdienst belijden en zich moeilijk kunnen aanpassen. De regeringen van die migranten hebben er belang bij dat ze kost wat kost in Nederland blijven». Conclusie van de inleiding: “het belangrijkste voor alle categorieën buitenlanders is dat wanneer zij zich in Nederland een toekomst willen opbouwen, zij zich moeten kunnen aanpassen aan de Nederlandse zeden en gewoonten”.
* Daarop volgen enkele hoofdstukken over de geschiedenis van de gastarbeid (“Door het aantrekken van enorme aantallen Turkse en Marokkaanse arbeiders die grote taalmoeilijkheden hadden en in veel gevallen analfabeet waren, was het voor het Nederlandse bedrijfsleven niet zo noodzakelijk om te moderniseren. Men heeft de buitenlanders gebruikt om de tijd die er ligt tussen mechanisatie en automatisering te overbruggen”) en over de progressieve rol van de gastarbeid in de 19° eeuw (“de Nederlandse bevolking verkeerde in de 19° eeuw in een dermate achterlijke en verarmde staat dat buitenlandse geschoolde en ontwikkelde werkkrachten naar Nederland werden gehaald voor infrastructuurwerken en industriële ontwikkeling. Het ging hier vooral om Duitsers, Engelsen, Belgen… De rol van deze buitenlandse arbeiders voor de industrie is in vele opzichten zeer positief geweest. Ook in sociaal-cultureel opzicht hebben zij hun steentje bijgedragen. Zij waren een voorbeeld voor de afgestompte en verpauperde Nederlanders. Zij waren de organisatoren van de stakingen, richten de eerste arbeidersorganisaties op” enzovoort.).De idee van “progressieve immigratie in de 19° eeuw ” (niet toevallig Duitsers, Engelsen, Belgen…) wordt demagogisch ontwikkeld om daarna des te scherper uit te halen naar “de achterlijke én onnodige migratie van de Turkse en Marokkaanse arbeiders na de tweede wereldoorlog”. “Gastarbeiders zijn naar Nederland gehaald door het kapitaal uit de minst ontwikkelde gebieden van Turkije en Marokko… De buitenlanders beschouwen elke werkgever als een heer die ze dankbaar moeten zijn.. Een dergelijke houding kan niet getolereerd worden. Indien de Nederlanders zich zo zouden gedragen, dan zouden ze door hun collega’s uitgemaakt worden voor rotte vis… De kapitalistische ondernemers lieten met instemming van de Nederlandse regering arbeidskrachten naar Nederland komen. Omdat ze goedkoper waren, maar ook om een tegenwicht te vormen tegen de na de Tweede Wereldoorlog mondig geworden Nederlandse arbeiders. Turken en Marokkanen uit halffeodale gebieden zijn voor het kapitaal geschikt om dat werk in dat tempo te doen, werk waarvoor een Nederlander én moderne machines én een behoorlijk loon zou eisen. De gastarbeiders betekenden een rem op de strijd omdat zij bereid waren om het vuile werk op te knappen voor een lager loon. Men zegt dat Nederlanders het werk dat buitenlanders opknappen niet willen doen ? Ze willen dat wel doen, alleen niet voor het loon dat men aan gastarbeiders betaalt.”
* Volgt daarop de lijst van problemen en de sombere toekomst die de SP voor de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in Nederland ziet. “ Voor de automatisering kan men in hoofdzaak goed geschoolde, liefst nog meerdere talen sprekende mensen gebruiken. En op een enkele uitzondering na, zal het de in ons land werkende of werkloos zijnde buitenlandse arbeiders niet lukken om die sprong te maken. Zelfs omscholing van buitenlanders blijkt in de praktijk te mislukken. Volgens een artikel in Intermediair dat handelt over de gang van zaken bij de ``Centra voor Vakopleidingen voor Volwassenen'', is de psychologische test die moet worden afgelegd, voor buitenlanders een ``regelrechte ramp''. Buiten de taalmoeilijkheden is ``een heel wezenlijker struikelblok dat die tests zijn afgestemd op onze westerse - op inzicht gerichte - manier van denken.'' ``Islamieten hebben een andere denktrant, zij zijn meer cyclisch en repeterend ingesteld. Daarmee kunnen zij slecht uit de voeten bij juist die testonderdelen die doorslaggevend zijn bij de bepaling of iemand al dan niet geschikt is voor een technisch beroep.'' Aldus het artikel in Intermediair. Hoe de denktrant van de voor 90 procent uit plattelanders bestaande Turken en Marokkanen dan ook wel mag zijn, het blijkt in de praktijk meestal niet te lukken om een dergelijke test te doorstaan. Zeker voor die buitenlanders die soms analfabeet zijn, maar in ieder geval de Nederlandse taal niet voldoende machtig zijn… De toekomstverwachtingen voor buitenlandse werknemers zijn zeer somber. Vijftien procent van hen is werkloos. Maar aan dat cijfer kan men slechts zeer weinig waarde hechten, gezien het feit dat veel buitenlanders die werkloos worden geen uitkering aanvragen omdat het verblijfsvergunningenbeleid voor werkloze buitenlanders zó willekeurig en ondoorzichtig is. Zij willen of durven het risico van het aanvragen van een uitkering niet te nemen, omdat zij bang zijn het land uitgezet te worden… Als we bekijken hoe vooral Turken en Marokkanen werken en wonen, krijg je het gevoel dat er snel iets moet gebeuren om te voorkomen dat er binnen zeer korte tijd een groot aantal ontheemde tweederangsburgers in Nederland rondlopen. Ze zijn vervreemd van hun eigen vaderland en voelen zich, en zijn ook, in Nederland niet thuis. Alles vloeit voort uit het feit dat zij naar Nederland zijn gekomen om hier slechts tijdelijk te blijven. En nog steeds zeggen zij ook dat zij terug zullen keren naar hun land. Vanaf het begin hebben zowel de werkgevers als de buitenlanders zelf hun aanwezigheid hier benaderd als een tijdelijke zaak.).
* De SP trekt daarop van leer tegen de gezinshereniging die ze beschouwt als : “een regelrechte ramp”. “De vrouwen blijven dan ook meestal, aangespoord door hun man, thuis. Maar ook dat thuis is heel anders dan zij gewend waren. Er is elektriciteit en gas, hetgeen betekent: er komen - meestal tweedehands - gaskachels, geisers, wasmachines, douches en elektrische strijkijzers. Allemaal apparaten waar zij niet zo goed mee overweg kunnen. Zelfs de WC's zijn voor hen dikwijls ``hele vreemde dingen''. Wat er in sommige gevallen op neer komt dat de toilet-pot wordt gesloopt en ze de WC gaan gebruiken zoals er in bijvoorbeeld Frankrijk hurk-WC's bestaan.”
* Dan pakt de SP “het Islamitische geloof” aan waarbij “De combinatie van afkomst, zeden en gewoonten, én het grote verschil in cultuur en ontwikkeling, maken dat speciaal de gastarbeiders en hun gezinnen die uit islamitische landen afkomstig zijn, weinig of hoegenaamd geen contact krijgen met Nederlandse arbeiders en hun gezinnen met wie zij samen werken en wonen”. Voor de SP heeft een Turkse havenarbeider die de ramadan volgt geen plaats aan de Rotterdamse haven : “ Wat de uitingsvormen van hun geloof in de praktijk betekenen, leert ons het verhaal van Nazim Ozturk. ``Hij leeft de wetten van de Islam na. Nazim eet en drinkt niets tijdens de Ramadan. De laatste keer is hij daar ziek van geworden. Hij was te zeer verzwakt om zijn zware lichamelijke werk te verrichten. Nazim is havenarbeider in de Rotterdamse haven.'' Hoewel het hierboven geciteerde boekje verder geen kommentaar geeft, is het naar onze mening onverantwoordelijk voor een zó gelovige Turk werk te verrichten in de Rotterdamse haven. Tenslotte werkt hij daar niet alleen en met een verzwakt lichaam kan het ook levensgevaarlijk worden voor zijn medearbeiders.”
* Dan is het de beurt aan de kinderen van de gastarbeiders, die het volgens de SP : “in Nederland nog zwaarder hebben dan hun ouders. Onderwijzend personeel vertelde ons dat het zeer moeilijk is op te boksen tegen de zeden en gewoonten welke de kinderen thuis voorgeschoteld krijgen.”
Wat het onderwijs betreft : daar hechten de migrantenfamilies weinig belang aan : “Dikwijls komt dat omdat men toch alsmaar speelt met de gedachte naar Turkije of Marokko terug te keren. En wat hun dochters aangaat, daar vinden velen van dat ze toch spoedig zullen moeten trouwen.”
Dat trouwen (“volgens islamitische traditie veelal – naar onze normen- tamelijk jonge leeftijd”) en het daarna gaan inwonen bij de ouders verergert de situatie in de woningen en de wijken opnieuw.
* De SP gaat dan over tot conclusies: “We zien dus dat de problemen voor de eerste generatie groot zijn, maar voor de tweede generatie is het uitzicht op een betere toekomst in Nederland bijna niet aanwezig. Temeer omdat door de druk van de toenemende werkloosheid, steeds meer arbeidsplaatsen die tot voor kort door gastarbeiders werden ingenomen, nu weer door Nederlanders worden opgevuld”. “Wat de werkgelegenheid aangaat van vooral Marokkaanse en Turkse jongeren met hun zo andere cultuur - die ook in Nederland nog wordt voortgezet en soms zelfs versterkt - kunnen wij niet anders dan heel somber zijn. Het ligt toch voor de hand dat in het tijdperk van automatisering de voorkeur voor het bezetten van arbeidsplaatsen die schaars voorhanden zijn, zal uitgaan naar de Nederlandse jongeren waarvan er velen werkloos zijn maar die in bijna alle gevallen wel een goede schoolopleiding hebben gehad. Bovendien blijkt uit recente gegevens dat ook voor het zogenaamde vuile of ongeschoolde werk vele Nederlandse werklozen zich aanbieden, ongeacht hun schoolopleiding”.
Migranten zijn vandaag de dag niet meer nodig en gewenst, stelt de SP : “De huidige stand van de technische ontwikkeling, de grote bevolkingsdichtheid van ons land en het feit dat de tijd van mechanisatie (die veel arbeidskracht behoefde) welhaast definitief voorbij is, gekoppeld aan de uitzichtloze en onduidelijke situatie waarin vooral de Turkse en Marokkaanse arbeiders in ons land verkeren, maakt het nodig om eindelijk eens duidelijke stappen te ondernemen.”
Die duidelijke stappen zijn tweeërlei.
- Vooreerst moet men er mee ophouden de Nederlanders van discriminatie en racisme te betichten:
“De regering, gemeentebesturen en professionele hulpverleners hadden uiteindelijk maar één boodschap aan de Nederlandse samenleving: begrip, aanpassing aan de nieuwkomers en bij enig verweer van de autochtone bevolking gebruikten of schermden zij al heel snel met ``discriminatie''. ``Discriminatie'' is waarschijnlijk ook wel het enige Nederlandse woord dat bijna iedere buitenlander geleerd is. Of zij de betekenis ervan kennen, is voor ons onduidelijk gebleven. In ieder geval hebben zij dat woord zo dikwijls van alle mogelijke, misschien wel goedwillende, hulpverleners gehoord dat zij het te pas en te onpas zijn gaan gebruiken in alle voorkomende situaties”.
- Voor de migranten geldt : “Aanpassen of opkrassen” “Verplichte inburgering of vertrekpremie” : “De Socialistische Partij heeft dan ook na veel onderzoek en studie gemeend met de volgende oplossing te moeten komen, in het belang van zowel de betreffende buitenlanders als de Nederlandse bevolking. En wel als volgt: óf na verloop van een aantal jaren - wij denken aan twee jaar - de Nederlandse nationaliteit aannemen, óf na verloop van de bovengenoemde tijd terugkeren naar het vaderland. Voor de mensen die op vrijwillige basis terugkeren, moet een dusdanige regeling worden getroffen dat het mogelijk wordt om in eigen land weer een bestaan op te bouwen. Wij denken aan f 75.000,- voor iedereen die hier een arbeidsplaats achterlaat, aangevuld met een redelijk percentage aan sociale premies, welke hij of zij hier in Nederland betaald heeft. Voor werklozen ook f 75.000,- plus eventueel (al naar gelang de sociale uitkering die hij of zij al heeft gehad) ook een percentage van de sociale premies die hij of zij betaald heeft. Bovendien moet al het mogelijke gedaan worden om die mensen weer voor te bereiden op hun terugkeer. Wij denken aan speciale cursussen, zowel voor de ouders als voor de kinderen, zoals daar zijn taal, geschiedenis en godsdienst, kortom een heel cultureel pakket. Eventueel met leerkrachten uit hun eigen land. Die buitenlanders welke Nederlander willen worden, zullen ook speciale cursussen moeten krijgen, waarbij voorrang zal moeten hebben de Nederlandse taal en vervolgens Nederlandse zeden en gewoonten. In ieder geval zullen zij, zoals een gemiddelde Nederlander ook, op de hoogte moeten zijn met wat hun rechten en plichten zijn”.
Annex 6
De Fabel van de illegaal 79, najaar 2006 Auteur: Mahmut Erciyas :
“ SP steunt inburgeringsplicht en stelt migranten wederom teleur.
Enkele uren na de installatie van het derde kabinet Balkenende op 7 juli 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Inburgering (WI). Dat kroonjuweel van minister Verdonk dreigt vanaf 1 januari 2007 honderdduizenden migranten zonder Nederlandse nationaliteit te confronteren met een inburgeringsplicht. De Kamer ging unaniem akkoord. Frappant was de opstelling van de Socialistische Partij (SP). "Eindelijk een kabinet dat nu eens écht werk gaat maken van de inburgering", complimenteerde SP-Kamerlid Fenna Vergeer de regering.(1) Anderhalf jaar eerder sprak ze zich nog openlijk uit tegen een algemene inburgeringsplicht voor oudkomers.
De WI verplicht vanaf 2007 alle "vreemdelingen" afkomstig van buiten de EU en een aantal westerse landen tot het volgen van inburgeringscursussen en het behalen van een inburgeringsexamen, ongeacht hoe lang men al in Nederland woont. De "inburgeringsplichtigen" dienen de cursuskosten van ongeveer 6.000 euro in principe zelf te financieren, eventueel middels een lening van de IB-Groep. Wie het examen niet haalt loopt kans op fikse boetes. De WI staat niet op zichzelf, maar valt in een lange rij kabinetsmaatregelen tegen de rechten en verworvenheden van migranten, zoals onder meer de uitbreiding van de identificatieplicht, de Wet Inburgering Buitenland (WIB) die het moeilijker heeft gemaakt om een partner over te laten komen uit een niet-westers land, de verhoging van de leges voor verblijfsvergunningen, en de afschaffing van de Wet Samen die discriminatie op de arbeidsmarkt tegen moest gaan.
Tegen de invoering van de wet is teleurstellend weinig verzet geweest. Naast een handtekeningenactie van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM) en de FNV, heeft alleen het platform Stop de inburgeringsplicht een campagne gevoerd tegen het wetsvoorstel. Anders dan het LOM en de FNV, pleit het platform niet voor een verbetering, maar voor een totale afschaffing van de wet vanwege zijn onredelijke en racistische karakter.
Onzinnig
Enige tijd leek het erop dat ook parlementair links, en met name de SP, onderdelen van de inburgeringsplannen te ver vond gaan. De SP keurde de voorstellen voor een inburgeringsplicht voor oudkomers resoluut af. Eind 2004 verklaarde woordvoerster Vergeer nog op de SP-website dat de plannen van Verdonk "onzinnig" en "onhaalbaar" waren. "Inburgering is heel belangrijk. Nieuwkomers zijn al verplicht een inburgeringscursus te volgen. Aan oudkomers die het Nederlands onvoldoende beheersen en die een uitkering hebben, kan volgens de SP in het kader van een reïntegratietraject de verplichting worden opgelegd dat zij het vereiste niveau van inburgering behalen. Maar de minister wil met haar plannen alle oudkomers verplichten een cursus te volgen. Dat lijkt ons volkomen overbodig. Wij willen oudkomers betrekken bij hun wijk en de school van hun kinderen of kleinkinderen. Zo stimuleer je ze ook om ook een cursus te volgen, vrijwillig en niet verplicht."(2)
In juni 2006 luidden de SP-standpunten duidelijk anders. Vergeer verklaarde al in haar openingszin in de algemene Kamercommissie voor Integratiebeleid dat haar fractie voorstander was van de inburgeringsplicht. Die plicht zou alleen niet hoeven te gelden voor de werkenden. Maar dus bijvoorbeeld wel voor vrouwen zonder werk en zonder uitkering. Volgens het Kamerlid was het in Nederland jarenlang taboe om migranten de Nederlandse taal en "de Nederlandse gewoonten" te laten leren, en de SP had dit taboe altijd al willen doorbreken. Daarom kon Vergeer zich dus wel goed vinden in de plannen van Verdonk. Maar ze pleitte wel voor een inspanningsverplichting, en niet voor een resultaatsverplichting, een plicht dus om het inburgeringsexamen te halen.(3) Daarmee zou de inburgeringsplicht geen straf worden, maar een recht op onderwijs, en zo juridisch houdbaarder worden.(4)
Een inburgeringsplicht zonder slaagplicht zou volgens Vergeer moeten lijken op de leerplicht voor minderjarigen, waarbij ook geen plicht bestaat om te slagen. De leerplicht "is verplicht, maar het is ook een voorrecht om naar school te gaan", zei ze op de partijsite. Migranten zouden zo een herkansing krijgen van het recht op onderwijs, dat zij in eigen land niet gehad hebben.(5) De inburgeringsplicht is in haar ogen dus geen echte plicht, maar eigenlijk een recht, zelfs "een voorrecht". Helemaal verwarrend wordt het als Vergeer later in de commissie uitlegt dat het toch om een plicht gaat die net als bij kinderen (!) gehandhaafd moet worden. "Het gaat erom dat sommige mensen niet naar de cursus komen. En dan geldt hetzelfde als bij de leerplicht voor kinderen, die moet je handhaven." Maar dat zouden migranten niet erg vinden, meende Vergeer te weten. "Ook migranten" zouden het namelijk "heel fijn" vinden dat er een inburgeringsplicht op komst is.(3) "Natuurlijk moet vrijblijvendheid voorkomen worden: de vrijwillige deelname in het verleden was te vrijblijvend georganiseerd",(4) vulde ze later nog aan bij de plenaire wetsbehandeling.
Teleurstellend
Het is erg belangrijk dat migranten goed Nederlands leren. Dat zullen maar weinig mensen ontkennen. De taal is de sleutel tot de maatschappij, het middel tot emancipatie en een voorwaarde voor daadwerkelijke gezamenlijke strijd tegen onderdrukking, uitbuiting en racisme. Maar het is discriminerend om migranten onder dreiging van boetes te dwingen om in te burgeren en hen daar ook nog eens zelf financieel voor op te laten draaien. "Autochtonen", genaturaliseerden en westerse "vreemdelingen", die bijvoorbeeld door analfabetisme onvoldoende kunnen deelnemen aan de samenleving, worden immers niet als groep verplicht om hun taalbeheersing te verbeteren. Bovendien is een dergelijke plicht overbodig. "Allochtonen" willen namelijk maar al te graag de taal leren, dat blijkt uit de al jaren bestaande wachtlijsten voor taalonderwijs. Verder zal de WI de financiële situatie van deze groep mensen met een toch al geringe draagkracht alleen maar doen verslechteren.
De opstelling van de SP is daarom ronduit teleurstellend. Men heeft bij monde van Vergeer eigenlijk niets anders gedaan dan te proberen een schijnbaar progressieve rechtvaardiging voor de inburgeringsplicht te construeren en de pijn voor migranten ietwat te verzachten. Een inspanningsverplichting, afgekeurd door de meerderheid in de Kamer, had de boetedreiging voor migranten weliswaar kunnen verkleinen, maar het discriminerende karakter zou daar niet mee van tafel zijn, omdat er nog steeds een specifieke groep mensen door getroffen zou worden. Vergeers bewering dat vrijwillige deelname in het verleden heeft geleid tot vrijblijvendheid en uitval berust op los zand. Mensen haakten af wegens onvoldoende kinderopvang, vermoeidheid na lichamelijke (ploegen)arbeid, de grote afstand tot de cursuslocatie, en de hoge bijkomende kosten. Overigens heeft de SP nergens de zorgelijke financiële gevolgen voor migranten aan de kaak gesteld. Weliswaar noemde Vergeer tijdens het wetgevingsoverleg de eigen bijdrage van 270 euro voor de groep mensen die een aanbod van de gemeenten kunnen krijgen "te hoog",(3) maar ze heeft niet de problemen benoemd waarin mensen terecht kunnen komen die vanaf 2007 geld zullen moeten lenen bij de IB-Groep om hun cursus te kunnen betalen.
Tragisch
Komisch, of juist tragisch, zijn de pogingen om de inburgeringsplicht als een "voorrecht" te presenteren. Plichten zijn geen rechten. Rechten zijn verworvenheden die opeisbaar zijn. Plichten worden opgelegd. Dat is een fundamenteel verschil. De inburgeringsplicht is geen recht en al helemaal geen "voorrecht". Vergeer gebruikt in feite hetzelfde eufemisme als Verdonk, die ermee begonnen is om de inburgeringsplicht als een positief recht te definiëren. Toen in 2005 werd voorgesteld om oudere migranten niet onder de plicht te laten vallen, riep ze gemaakt verontwaardigd dat zij deze mensen niet wilde afschrijven. Men kan pas spreken van een onvervalst recht als kwalitatief en kwantitatief voldoende, kosteloze en vrijwillig volgbare taalcursussen worden aangeboden aan migranten.
De vergelijking van de inburgeringsplicht met de leerplicht is ook nogal ongelukkig. De leerplicht wordt namelijk opgelegd aan minderjarigen, en verreweg de meeste ouders staan daar wel achter. Bovendien vervalt de leerplicht op een bepaalde leeftijd. De inburgeringsplicht wordt daarentegen opgelegd aan volwassen burgers die vaak al lang in Nederland wonen, en in meerderheid niet achter de plicht staan. Volwassenen hebben het recht om niet als kinderen te worden behandeld. Toch vergelijkt Vergeer volwassen "inburgeringsplichtigen" steeds met leerplichtige kinderen. Het doet sterk denken aan het koloniale discours van de negentiende en twintigste eeuw waarin volwassen niet-westerlingen werden voorgesteld als kinderen die nog ontwikkeld moesten worden. Zelfs de bekende feministe Aletta Jacobs noemde "zwarten" destijds in haar reisbrieven "kinderlijk". Ze zouden met de juiste opvoeding bijna hetzelfde als "blanken" kunnen worden.
Positief is wel dat Vergeer het "onbehoorlijk" noemde dat het verkrijgen van een zelfstandige verblijfsvergunning bij huwelijksmigratie gekoppeld wordt aan het slagen voor het inburgeringsexamen. Daardoor blijven huwelijksmigranten namelijk mogelijk langer afhankelijk van hun partner.(3) Ze bekritiseerde echter niet dat migranten met een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd geen vergunning voor onbepaalde tijd kunnen krijgen zolang zij het examen niet hebben behaald. Dat zal bijvoorbeeld tot hernieuwde onzekerheid leiden bij vluchtelingen met een tijdelijke status, die ieder moment kan worden ingetrokken bij verbeteringen in het ontvluchte land. Geheel onverwacht is dat SP-standpunt niet. In het SP-verkiezingsprogramma van 2003 stond al: "Voordat tot een definitieve verblijfsvergunning wordt overgegaan, mogen wel eisen worden gesteld aan het leren van de taal, inburgering en arbeidsparticipatie."(6)
Linkse steun
GroenLinks-woordvoerster Naima Azough leverde tijdens het wetgevingsoverleg vernietigende kritiek, maar de partij ging toch akkoord met de wet. De achterliggende overwegingen van de SP en GroenLinks om toch in te stemmen zijn vanzelfsprekend moeilijk te achterhalen. Maar dat het grote Fortuyn-trauma een rol heeft gespeeld is wel zeker. Parlementair links wil niet dat integratie een thema wordt bij de komende verkiezingen, en wil al helemaal niet het verwijt van rechts naar het hoofd geslingerd krijgen dat men problemen ontwijkt of soft is tegenover migranten. Witte stemmen zijn kennelijk belangrijker dan migrantenrechten. En de partijen willen graag regeren. Desnoods met het CDA, dat de wet liever gisteren dan vandaag zag ingevoerd.
Op het twaalfde partijcongres in 2003 wilde de SP nog "een aansprekende politieke partij" worden voor "allochtonen", en met name voor "allochtone" jongeren. Met de opstelling van de Tweede Kamer-fractie bij de invoering van de WI en ook de WIB zal dat niet snel lukken. "Allochtone" jongeren zullen geen partij kiezen voor een SP die wetten steunt die de positie van hun ouders, oma's en opa's drastisch verslechteren.”
Noten
1. Handelingen Tweede Kamer 2005-2006, nummer 95, 5864
2. "Inburgeren belangrijk, maar plannen Verdonk onzinnig en onhaalbaar". Op: SP-website
3. Kamerstuk Tweede Kamer 2006-2006, 30308, nummer 63, 13-15
4. Handelingen Tweede Kamer 2005-2006, nummer 95, 5865
5. "Inburgeringsplicht is een voorrecht". Op: SP-website
6. "Eerste weg links. Actieprogramma van de SP 2003-2007"
Commentaires